Het verhaal achter de naam (8) : Le Havre

Dit jaar viert de Normandische stad Le Havre haar 500-jarige verjaardag. Het is niet vaak dat we beschikken over de geboorteakte van een stad, maar die van Le Havre werd op 8 oktober 1517 door koning François Ier ondertekend, met de bedoeling op die plaats een nieuwe haven te bouwen, ter vervanging van de verzandende havens in de Seinebaai, als uitvalshaven naar de Nieuwe Wereld en ter verdediging tegen een eventuele nieuwe Engelse inval.

Harfleur bestond al in die contreien, en ook Chef-de-Caux, een naam die te vergelijken is met het Dordtse Kop van ’t Land – Chef-de-Caux, tegenwoordig Sainte-Adresse, lag inderdaad aan het spitse uiteinde, de kop, van het pays de Caux. Er was daar ook een klein buurtschapje bij een kapel Notre-Dame-de-Grâce, tegenover die andere, bekendere, kapel Notre-Dame-de-Grâce bij Honfleur aan de overkant van de Seinemonding. Bij dat buurtschapje lieu de Grâce was een natuurlijke haven, rond 1500 vermeld als eavye du Hable de Grace. En daar bevindt zich tegenwoordig die grote havenstad: havre de Grace ordonné par le roy nostre sire estre fait pres le chief de Caux […] le lieu de Grasse soit le plus propre et plus aisé de la dite coste et pays de Caux a faire havre (uit de stichtingsakte van de stad).

Het woord havre, lokaal toen al en nu ook nog hable, wordt in Normandië gebruikt om een kleine natuurlijke haven aan te duiden – zoals je aan de westkust van de Manche de côte des Havres hebt. Havre is in de 12^e eeuw ontleend aan het … Nederlands, en is rechtstreeks verwant aan het Nederlandse woord haven.

In eerste instantie wordt de nieuwe havenstad Le Havre de Grâce genoemd, naar die natuurlijke haven en naar de kapel Onze Lieve Vrouwe van Genade: de Haven van Genade. We vinden in de beginjaren ook de naam La Ville de Grâce en Le Port de Grâce, maar Le Havre de Grâce blijft de meest gebruikte naam. Het is de naam van de stad op het moment dat de Franse Revolutie uitbreekt. Als onder de Terreur van Robespierre veel religieuze namen verwijderd worden, heet de stad een tijdje Le Havre-Marat, naar Jean-Paul Marat, een vermoord republikeins politicus. Na de Revolutie valt ook die laatste toevoeging weg, en wordt het kortweg Le Havre.

En dat Le Havre, tja, het betekent dus gewoon de haven !