De berichten van Jeroen Sweijen (106)

Akkerland van goede kwaliteit was altijd al een rijk bezit. De Oudfranse term couture, afgeleid van het Latijnsecultura ‘in cultuur gebrachte grond’ werd gebruikt om dit vruchtbare akkerland te benoemen, in…

NOËL-SAINT-MARTIN

Ja, zo vlak voor Kerstmis is het een leuk idee om de plaatsnaam Noël-Saint-Martin (Oise) te bespreken, want je zou toch zeggen… maar nee, dat is toeval. Tussen de oude vormen van Noël-Saint-Martin vinden we Nauta en Nodum: de naam heeft dus niets met Kerstmis van doen maar hoort in…

Goeiemiddag!

Voor iedereen die nieuwsgierig is naar het verhaal achter mijn nieuwe boek 'Thuis in Frankrijk', en wel van wat Frans leesvoor houdt, kan ik dit prachtige diepte-interview aanraden, dat je kunt lezen op actu.fr - dat in de volgende editie van le Journal de Vitré zal verschijnen.…

De kortste gemeentenaam van Frankrijk telt slechts één letter: het betreft Y in de Somme. Ooit was Y de ‘woonplaats van Ido’, een afleiding van die naam met het achtervoegsel -acum – of een ontwikkeling van het Noord-Franse ève ‘water’.

In 2019 hadden veertien gemeenten een naam van twee letters. Onder die…

Malétable, Bonnétable - ze liggen niet naast elkaar, maar hebben wel met elkaar te maken: wellicht was het al een zeer vroege voorloper van onze huidige recensies op social media. 

Het Franse woord étable, afkomstig van het Latijnse stabulum, levert in plaatsnamen vaak een twijfelgeval op. De huidige…

Wat verscholen tussen bossen en velden staat een eind buiten Sainte-Catherine-de-Fierbois (Indre-et-Loire) aan een doodlopende weg een bescheiden protestants kerkje. Op de deur een bordje met Communauté protestante franco-néerlandaise. Dat maakt nieuwsgierig…

In de naoorlogse jaren trokken veel Nederlanders naar den…

Het Latijn kende de woordvormen leuca en leuga, overgenomen uit het Gallisch. Het was daar een oude afstandsmaat van ongeveer 2,3 à 2,4 kilometer – al kon de precieze afstand per streek verschillen. In het Frans heeft dit leuga het woord lieue opgeleverd, een oude afstandsmaat die niet meer gebruikt wordt. Je vindt het…

Franse gemeentehuizen heb je in alle soorten en maten, van middeleeuwse kastelen tot smakeloze rijtjeshuizen, van betonnen dozen tot statige panden. Er kan er echter maar één het kleinste zijn, en die relatieve eer valt ten beurt aan de Normandische gemeente Saint-Germain-de-Pasquier (Eure).…

De twee Gallische termen magos en durum duiden een ‘markt’ aan, plaatsen waar handel werd gedreven en ambachten werden beoefend. Voordat magos een betekenisontwikkeling onderging tot ‘markt, marktstad’, was de oorspronkelijke betekenis ‘veld, vlak open gebied’, een open stuk land dat niet omheind was. De ontwikkeling van de…

Geen eikels, in welke betekenis dan ook, en ook geen eikenbomen. Het dorpje Gland (Yonne), net geen 50 inwoners, een lavoir-mairie midden in het dorp met veel water ervoor, dankt zijn naam niet aan de vegetatie maar aan het water, of liever gezegd, de oevers van dat water, wellicht het voorbijstromende beekje. De dorpsnaam is van…

Het Latijnse begrip firmitas geeft iets sterks, iets stevigs weer. In het hedendaagse Frans heeft dat fermeté opgeleverd, dat stevigheid betekent, maar ook ideeën als vastberadenheid of kracht in zich heeft. In de toponymie veranderde dat abstracte idee in een concrete werkelijkheid: een versterkte burcht of nederzetting. We vinden vooral…

Meeuwen, zo ver uit de kust, zo ver van een wat grotere rivier? Nee, Mouettes (Eure) herinnert niet aan meeuwen, maar aan een meute honden. Deze troepen honden die getraind werden voor de jacht waren vaak ondergebracht in wat in het Oudfrans een muete heette, een soort hondenkennel voor jachthonden. Het dorp in Normandië…

Ik loop door Alluyes, in de Eure-et-Loir. Zomaar wat rondzwerven door een kleine Franse plattelandsgemeente aan de Loir, compleet met oude donjon, een gesloten café, een markant kerkje en wat oude wegwijzers uit vroeger dagen. Ik geef het toe, ik kan zelden aan de verleiding weerstaan daarnaar op zoek te gaan.

Ik denk er weer een te zien (Alluyes telt…

Er zijn nogal wat spottende namen voor afgelegen dorpen, waar de wereld met kranten dichtgeplakt is. In Frankrijk gebruikt men daarvoor al gauw een benaming als Trifouilly-les-Oies, waar misschien wel ganzen zijn, maar dan heb je het ook wel gehad.

Toch zijn er ook gewoon eeuwenoude, bloedserieuze en officiële dorps- en…

Het komt voor dat plaatsnamen verwijzen naar de aanwezigheid van oude graven of van een kerkhof. Sommige van die namen zijn vrij doorzichtig, andere wat minder. In dit stukje enkele voorbeelden.

Tja, het woord cercueil ‘doodskist’ in de naam van je woonplaats zal niet door iedereen als plezierig ervaren worden. Toen…

De burgemeester van D. was trots. Hij had het toch maar even voor elkaar gekregen. Niet alleen een spiksplinternieuwe pôle santé – een medisch verzamelgebouw – maar zelfs een nieuwe tandarts. Dat had ook heel wat voeten in aarde gehad; het dorp was al twee jaar lang verstoken van een eigen tandarts, nadat de vorige tandartsen met pensioen waren…