Déjeuner sur l’herbe

De regio Île-de-France is het historisch hart van Frankrijk en de meest bezochte vakantiebestemming ter wereld. Tegen 2020 zullen 100 miljoen buitenlandse bezoekers deze regio bezoeken, vergeleken met 87 miljoen in 2018. Niet in de laatste plaats door Parijs, wereldberoemde stad en de hoofdstad van Frankrijk. Maar Île-de-France bezit vele andere parels, zoals prachtige kastelen, voormalige abdijen, zijn koninklijke steden, de romantische parken en tuinen, maar ook bossen en plassen voor recreatieve activiteiten. Deze regio is zo divers dat iedere bezoeker oprecht versteld zal staan.

Het kasteel is al van ver te zien en ligt aan het uiteinde van een smalle uitloper hoog boven het dorp Pierrefonds

De naam dook voor het eerst op in 1387, en verving het oudere ‘Pays de France’ toen het woord pays meer natie dan gebied begon te betekenen. In de volksmond wordt Île-de-France ook wel aangeduid als Eiland van Frankrijk, waarmee het binnenlands schiereiland begrensd door de rivieren Oise, Seine, Ourcq en Marne bedoeld wordt. Een meer historische verklaring is dat Île-de-France een verbastering is van Liddle Franke, Petite France, Klein Frankrijk in de Frankische taal. Inwoners uit Île-de-France worden Franciliens en Franciliennes genoemd.

Pierrefonds is een stadje in het Franse departement Oise, tussen Compiègne en Soissons, een kleine 80 kilometer ten noordoosten van Parijs 

De regio Île-de-France telt acht departementen, is zeer dicht bevolkt en telt 11,6 miljoen inwoners, wat neerkomt op 17% van het aantal inwoners in Frankrijk (66,99 miljoen per 1 januari 2019). De regio kent daardoor een bevolkingsdichtheid van 966 inw/km². De meeste mensen daarvan wonen natuurlijk in de agglomeratie Parijs, die met 20% van het grondoppervlak 90% van de inwoners herbergt. De overige 80% is landbouw- en natuurgebied. Tien minuten buiten de rondweg van Parijs waan je je al op het platteland, een half uurtje verder zit je echt in de campagne.

De wandeling naar boven naar de ingang van dit imposante bouwwerk biedt een aantal leuke doorkijkjes op het dorpje

Voor diegene die even de hectiek van de hoofdstad wil ontvluchten is dit dé regio met de meest geweldige topattracties, Natuurlijk kennen jullie het immense kasteel van Versailles met zijn prachtige tuinen en de basiliek van Saint-Denis waar de Franse koningen zijn begraven. Daar wil ik het nu even niet over hebben. Nee ik neem je mee op zo,n uurtje rijden van Parijs, onderweg van Nederland naar Parijs. Via de snelweg A1 neem je de afrit nr. 11, vervolgens secundaire weg D 935 naar Compiègne en D 973 naar Pierrefonds.

De ingang naar het château van Pierrefonds

Pierrefonds is een stadje in het Franse departement Oise, tussen Compiègne en Soissons, een kleine 80 kilometer ten noordoosten van Parijs en telt slechts 1900 inwoners. Het bezit een van de mooiste en oudste monumenten van Frankrijk, een imposante burcht waarvan de geschiedenis teruggaat naar de 12^e eeuw. Een solide kasteel gebouwd door de afstammelingen van Nivelon de Pierrefonds. De overblijfselen van dit originele gebouw zijn nog te zien in de kelder van het huidige kasteel. Tijdens een opstand, geleid door de Prins van Condé, werd het kasteel belegerd door de troepen van kardinaal van Richelieu. 3.000 Mannen, 500 paarden en 4 stuks artillerie leggen het complete kasteel in puin. Meer dan twee eeuwen lang blijft het een ruïne totdat Napoleon I de restanten in 1811 aankoopt voor minder dan 3.000 frank. Maar het was Napoleon III, toen prins-president en toekomstig keizer, die op het idee kwam om het kasteel te restaureren.  In 1857 kreeg de begaafde architect Eugéne Viollet-le-Duc de opdracht om het kasteel te herbouwen en er een prestigieuze woning van te maken. Aanvankelijk betrof de restauratie alleen de donjon en de twee torens, de rest moest een pittoreske ruïne blijven. 

Verschillende ruïnes, zoals die van Pierrefonds, trokken kunstenaars en andere beroemdheden aan. Een van de kunstschilders die de ruïnes ontdekt is Jean-Baptiste Corot, die het tussen 1834 en 1866 meermalen vastlegt. In 1866 werd het project uitgebreid. Nu wenste de vorst er een keizerlijke residentie van te maken. Het kasteel moest derhalve in zijn geheel herbouwd worden zodat hij zijn prachtige verzameling harnassen en wapenuitrustingen kon bewonderen. De bouw, die uiteindelijk 5 miljoen frank kostte, werd onderbroken door het aftreden van Napoleon III in 1870 en de dood van Viollet-le-duc in 1879. De collecties van de wapenuitrusting worden in Parijs ondergebracht in het Musée de l’Armée inde Invalides. Het kasteel blijft verlaten en de onafgewerkte decoratie laat een vreemde indruk achter zoals dat van een theater zonder decor en toeschouwers. Pas in 1885 wordt het kasteel voltooid door zijn schoonzoon, de architect Ouradou.

Via een echte, nog werkende, ophaalbrug en valhek treed je het kasteel binnen

Het château is een mix van een reconstructie van het oude kasteel, plus de eigen creatieve touch van de architect. Deze reconstructie, ongebruikelijk en vaak bekritiseerd, resulteerde in een grandioos architecturaal ensemble, waardoor Pierrefonds zowel een middeleeuws als een modern 19^e eeuws kasteel werd. Het resultaat is een sprookjeskasteel, waarvan zowel de buitenkant als de binnenkant imponerend zijn. In de 19^e eeuw is het Viollet-le-Duc die opkomt voor het middeleeuws erfgoed. Zonder hem zouden veel middeleeuwse monumenten in slechte staat verkeren. Zijn werk zie je terug in de muren van Carcassonne, de abdij van Mont-Saint-Michel en tot voor de brand, de Notre-Dame van Parijs. Voor de architect was Pierrefonds dé gelegenheid om een voorbeeld van de Franse geschiedenis en architectuur uit de het begin van de 15^e eeuw te herstellen.

De indrukwekkende creatie van Eugéne Viollet-le-Duc in opdracht van Napoleon III

De grote binnenplaats geïnspireerd op de Renaissance

Het kasteel is al van ver te zien en ligt aan het uiteinde van een smalle uitloper hoog boven het dorp Pierrefonds. In de vorm van een onregelmatige vierhoek geflankeerd door acht ronde torens op 38 meter hoogte. De wandeling naar boven naar de ingang van dit imposante bouwwerk biedt een aantal leuke doorkijkjes op het dorpje. Via een echte, nog werkende, ophaalbrug en valhek wandel je naar een grote binnenplaats geïnspireerd op de Renaissance, waar je wordt verrast door de grootsheid van het kasteel. De binnenplaats wordt omgeven door verschillende gebouwen bestaande uit het hoofdgebouw met prachtige ceremoniële zalen. Dit deel is een replica van de Louis XII-vleugel van het kasteel van Blois in de Loire vallei. Het bevat de beroemde ‘Salle des Preuses’ en de ‘Salle des Chasses’. De Salle des Preuses was de balzaal waar men familie en vrienden ontving. Er staan twee standbeeldgroepen aan beide zijdes van de zaal. Bij de ingang Karel V met een groep prinspaladijnen waaronder onze Nederlandse Willem van Oranje en op de monumentale open haard een groep van negen ‘preuses’ (krijgsmeisjes).

De Salle des Preuses was de balzaal waar men familie en vrienden ontving

De monumentale open haard een groep van negen ‘preuses’ (krijgsmeisjes)

De ingang naar de kapel ligt aan de binnenplaats. De kapel heeft een uniek element in Frankrijk. Het is het enige heiligdom met een galerij boven het apsis.

Tot slot een bezoek aan de permanente expositie ‘Le Bal des Gisants’. Een gisant is een beeldhouwwerk als onderdeel van een graftombe, waarop de overledene liggend is afgebeeld.

De kapel heeft een uniek element in Frankrijk. Het is het enige heiligdom met een galerij boven het apsis

De tentoonstelling in de catacomben van het kasteel is voorzien van een prachtige ‘son et lumière’, verlichting, muziek en  projecties waardoor een mysterieuze sfeer ontstaat.

Na het bezoek wandel je naar beneden naar het pitoreske dorpje of je beklimt de trappen aan de rue Severine, het ‘Sente du Point de Vue’voor een fraai uitzicht op het dorp en het kasteel.

Een gisant is een beeldhouwwerk als onderdeel van een graftombe, waarop de overledene liggend is afgebeeld

‘Le Bal des Gisants’

En je moet het toch met mij eens zijn dit kasteel is een van de mooiste en oudste monumenten die Frankrijk heeft. Weer zo’n ervaring die je niet tegenkomt in de vele reisgidsen van Parijs en omgeving. 

Château de Pierrefonds, rue Viollet-le-Duc, 60350 Pierrefonds.

Nog meer ‘Ongekend Parijs’ Mijn nieuwe reisgids ‘Ongekend Parijs’ is vanaf nu leverbaar en verkrijgbaar bij de betere boekhandel en online bij onder andere Libris, Bol, Edicola Publishers, Bookspot, Scheltema, Boekhandel, Boekhandel Smit, Managementboek, Hebban, Jongbloed, Veltman uitgevers,  Bruna, De Drvkkery, (ja zo wordt het geschreven), Donner en Boekenroute.

Paperback met vele kleurenfoto’s van Parijs, 160 pagina’s, ISBN: 978-94-93160-14-9, prijs € 22,50