Het IK-tijdperk

Het begon natuurlijk allemaal op 24 mei 1995, in dat stadion in Wenen. Patrick Kluivert - negentien jaar oud - had in de 85e minuut Ajax op 1-0 gezet in de finale van de Champions League. Hij rende naar de zijlijn, wurmde ondertussen zijn armen uit zijn mouwen, draaide zijn shirt om, zodat zijn naam in het volle zicht kwam van publiek en camera’s. “Kijk mij, IK ben het. KLUIVERT!” In plaats van bescheiden te wijzen naar zijn teamgenoten die ervoor hadden gezorgd dat Ajax voor het laatst in haar geschiedenis de beste club van Europa werd.

Onzin natuurlijk. Het IK-tijdperk begon niet op die avond in Wenen. Patrick Kluivert was slechts de illustratie van iets dat al in de jaren zeventig was begonnen. Ik herinner mij het dubbeldikke kerstnummer over het IK-tijdperk van de Haagse Post van december 1979. Waarin werd beschreven hoe na de bevrijdende en activistische jaren zestig een nieuw menstype was opgestaan: een die zich vooral bezighield met zichzelf. De toegenomen welvaart in het de westerse wereld had een sterk individualisme op gang gebracht. Geen solidariteit meer met de achtergestelden, de kwetsbaren, met de gemeenschap, de ander, maar een focus op het eigen levenslot. We hadden de ander niet meer nodig.

Veertig jaar verder zijn we, en eerlijk gezegd is het er niet minder op geworden. Het IK-tijdperk heeft zich stevig doorontwikkeld. Aanvankelijk was het een kleine groep die zich op narcistische wijze overgaf aan de obsessie met zichzelf. Maar dat veranderde nadat in 1989 de Berlijnse Muur was gevallen. Volgens sommigen was ‘het einde van de geschiedenis’ ophanden: we konden onze zoektocht naar de beste manier om samen te leven staken. De winnaar was de vrije markt. De neoliberale jaren negentig die volgden maakten het individualisme mainstream.

Waarom schrijf ik dit allemaal? Een paar weken geleden reden we voor het eerst sinds lang weer eens terug naar Nederland. Door een combinatie van pensionering en lockdown waren we bijna twee jaar continu in ons huis op het platteland van Frankrijk gebleven. Dan vallen er bij terugkeer zaken op. Weinig mensen die zich aan de snelheidsregels houden, korte lontjes overal - op mijn eerste dag in Amsterdam kreeg ik de huid vol gescholden door iemand die dacht dat ik niet achter in de rij aansloot. Scheldende fietsers (“hou die kuthonden bij je!”). Nou ja, enzovoort.

Nee, ik wil het niet hebben over hoe gek het allemaal in Nederland is en hoe fijn in Frankrijk. De valkuil van emigranten. Nee, het gaat mij eerder om het verschil tussen het platteland en de grote stad. Het lijkt alsof er op het platteland nog iets over is van een collectief denken, een gemeenschapsgevoel. Narcisme is daar verder weg.

De pandemie vergroot de verschillen, zo lijkt het. In de grote stad geven mensen hun verworven vrijheden maar moeilijk op. Het is ook wel logisch. Mensen zijn gewend geraakt aan het idee dat alles kan. ’s Middags iets bestellen online, de volgende dag wordt het bij je thuisbezorgd (‘tussen 15.25 en 16.25 uur’). Als ik iets wil, dan krijg ik het. En wat ik wil, dat is het belangrijkste. In Amsterdam kan je een banaan bestellen als je daar opeens trek in hebt, en die wordt dan binnen tien minuten de trap op gedragen door een onderbetaalde Gorilla-bezorger.

Het recht op jezelf zijn staat voorop. Overal en altijd kunnen zijn wie je bent. En alles is je eigen keuze, alles moet passen bij jou. Je opleiding, je werk, je relatievorm, zelfs je gender is tegenwoordig een keuze. De wereld dient zich aan jou aan te passen, in plaats van andersom.

En wat als het leven opeens een beetje tegenzit? Als er hobbels op de weg komen? Als je vrijheid wordt ingeperkt, en je gedwongen wordt om aan de ander te denken? Een jonge Nederlander die de lockdown ontvluchtte en in Antwerpen ging shoppen: “Wij komen hier om te shoppen, bier te drinken, te eten. Ik doe niets fout. Als ik corona krijg, beland ik niet in het ziekenhuis en neem ik dus geen plek in. Ziek worden is dan mijn probleem, niet van iemand anders.” Als ik iets wil, dan krijg ik het. Hoe dan ook.

Over een maand keren we terug naar onze boerderij in de Haute-Vienne. Na lang beraad hebben we besloten om ons een tijd permanent in Frankrijk te vestigen en ons huis in Amsterdam op te geven. Ver weg van de grote, gestoorde wereld. Toch is het geen negatieve keuze. Het is de poëzie van het alledaagse die daar voor het oprapen ligt. Daar loop ik elke avond naar buiten, kijk sprakeloos naar de paarsrode lucht. Daar schuilt de schoonheid van het kleine.

Oké, ik geef toe, een nogal individualistische keuze.

Leo Pauw

Voor meer korte verhalen over ons leven in Frankrijk:www.leopauw.com.

Voor wie het leuk vindt: begin februari verschijnt mijn eerste roman, Riverside Drive, bij Uitgeverij Nobelman. Speelt zich voor een groot deel af op het platteland in Frankrijk.

_____________________________

☑️ Beste plaatser van dit bericht,

fijn dat je gebruik maakt van dit forum. Doe alsjeblieft mee met de discussie die volgt op je bericht! Reageer zelf op de reacties die anderen geven. Dat mag ook best een bedankje zijn.

_____________________________

Rubrieken,

Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.

20220103, Korte Verhalen, Kunst en Cultuur

Reactie van Manon op 3 Januari 2022 op 20.57: @Nigella, volop in het Nederlandse nieuws vandaag. Een razendsnelle bezorgservice, zonder bijbedoelingen als het om de naam van het bedrijf gaat.

Reactie van Rob van der Meulen op 3 Januari 2022 op 21.30: @ Nigella, er zijn nog vacatures.......

Reactie van Rob van der Meulen op 3 Januari 2022 op 21.54: Gorilla glass?

Reactie van Patricia Corts-Farla op 3 Januari 2022 op 23.01: Leo...wat herkenbaar.....ver weg van die idiote gestoorde wereld!!! Wij zitten hier in de Haute Vienne de laatste 2 jaar ver weg van alles en kijken met verbazing wat er allemaal in de wereld gebeurd. Gelukkig houd hier iedereen zich netjes aan de regels en kunnen wij gewoon doorleven en doorwerken zonder veel verschil met voorheen :-) en ja een individuele keuze is het inderdaad zonder anderen lastig te vallen of in gevaar te brengen :-)

Overleden Reactie van Theodora Besse op 4 Januari 2022 op 7.33: Tja, hier op het franse platteland, 20 km van de stad, waarvan de bewoners gewoon vriendelijk zijn, merk ik er niets van. Ben ook al ruim 13 jaar niet meer in Nederland geweest. In de grote steden in het westen van Nederland is men trouwens altijd agressiever geweest dan in bijvoorbeeld Limburg. Waar ik, na opgegroeid te zijn tot Amsterdams straatschoffie, vele jaren met plezier heb gewoond.

In Limburg heb ik heel veel geleerd, dat mij hier in Frankrijk later te pas is gekomen. Niet overal en altijd je grote scheur opentrekken, minder kritisch en agressief zijn en wat vaker je schouders ophalen.

Daar heb ik in Frankrijk veel profijt van gehad. Wanneer ik rechtstreeks uit Amsterdam hier naartoe gekomen zou zijn, dan had ik heel wat aanpassingsmoeilijkheden gehad. Die had ik destijds in Limburg, maar het verliep allemaal heel wat gladder, doordat je toch ongeveer dezelfde taal spreekt en ongeveer voortkomt uit dezelfde cultuur.

En langzamerhand begon ik mij ook echt Limburgs te gedragen, wist ik precies wat ze met bepaalde woorden bedoelden. Ze zouden bijvoorbeeld nooit zeggen: "Wat is dat afschuwelijk!", maar het meer omschrijven, als bijvoorbeeld "niet zo mooi". In het begin vond ik dat schijnheilig, maar al gauw ontdek je dat niet alles rechtstreeks gezegd hoeft te worden en pas je je vanzelf aan.

Hoe vaak ik niet tegen mijn kinderen heb moeten zeggen: "Ze zeggen dit, maar ze bedoelen eigenlijk dát!". Mijn kinderen zijn namelijk gedeeltelijk in Amsterdam, in de afrikaanse bush-bush en in Limburg opgegroeid.

Ze blijven me hier in Frankrijk "direct" vinden. Dat vinden ze van alle Nederlanders. Dat is ook het meest duidelijk, vind ik. Maar ja, 's lands wijs, 's lands eer.

Reactie van Frans Scheen op 4 Januari 2022 op 9.13: Hoe ouder men wordt des te meer houdt de mens vast aan zijn set van waarden, gewoontes, voorkeuren en ja afkeuren van anderen. Het is ons brein dat een perfect verdedigingsmiddel tegen de ander opbouwt, Camus zag het al.
En als je dan uiteindelijk de toenemende vervreemding van de verruwende samenleving om je heen niet meer kunt verdragen trek je weg, begrijpelijk, en dat doe ik ook maar dan wel tegelijkertijd in het besef dat mijn empathie met de veranderende tijd tekort schiet.

Reactie van Rob op 4 Januari 2022 op 9.42: Precies dat!

Reactie van Peter Jan op 4 Januari 2022 op 15.03: Ik lees hierboven reacties van " plattelanders" of campagnards. Waar ik zelf ook deel van uit maak overigens. Zodra je hier familie of vrienden, die in de grote Franse steden wonen als Parijs of Marseille introduceer je een beetje de sfeer die je in Nederland bijna overal treft. Het onbegrijpelijk vinden dat je iets niet ter plekke kunt krijgen, het korte lontje, zelfs aan de Kerstdis, alles komt dan voorbij. Ik heb dit op kerstavond meegemaakt en heb daarna het déjeuner de volgende dag vriendelijk afgeslagen.

Hier in Frankrijk worden parlementariërs van LREM vrijwel dagelijks bedreigd. Verleden week is er brand gesticht bij een van hen thuis. Gelukkig slechts de garage en de auto verloren gegaan. Dreiging met onthoofding, bedreiging van de kinderen, alles passeert de revue als het over de pas sanitaire gaat.

Ik ben blij op het platteland te wonen. Merk eigenlijk weinig van de crisis die grote delen van het land in de greep heeft. Rare, onbegrijpelijke en soms ook angstige tijden.

Reactie van Andreas Chatziantoniou op 4 Januari 2022 op 15.15: O tempora o mores.

Ergens anders zijn dingen anders. En x jaar later zijn ze dan ook nog eens duidelijk anders.

Zelf kom ik uit Berlijn en woon sinds '93 in NL. Is NL van toen (15 miljoen mensen op een heel klein stukje aarde) vandaag hetzelfde (met 2 mio meer, meer regels, liegende minpres, enz) ?

Nee. Maar ook als ik weer eens in Berlijn kom wil ik maar een ding: WEG!!!

Maar dit is in LDF niet anders. 20 jaar geleden waren Biarritz, Anglet en Bayonne aparte steden. Nu is het een agglomeratie. Kon je in '94 nog zoeken naar internet, nu is alles .fr en zelfs goedkoper dan in NL.

Waar je wel gelijk mee zou kunnen hebben, is het verschil tussen stad en land. Zijn dingen op het land gemoedelijker? Misschien, maar waarschijnlijk is er meer sociale controle. En het ontbreken hiervan is waarschijnlijk de voedingsbodem van het hufterig gedrag wat je in Amsterdam zag.

Reactie van Jan van Gent op 4 Januari 2022 op 15.51: Ook ik dacht dat Frankrijk veel beter was dan NL. Tot ik zo'n 20 jaar geleden Geert Maks' "Hoe god verdween uit Jorwerd" las, toen viel het kwartje. Ik heb het daarna niet meer gelezen, maar ik denk dat het nog steeds actueel is. Frankrijk is groter dan "ons" Frankrijk van pak weg 100 vierkante km.