Watermolens in Frankrijk

Waarde Forumleden,

Uit onderzoek naar mij Franse wortels vond ik dat mijn voorouders een watermolen bezaten en hadden verpacht. Voorts beschikten zij ook over visrecht en veerrecht ( exploitatie veerpont) Enkele kennissen van mij hadden een oude watermolen gekocht, die zij gedeeltelijk hadden aangepast als woonhuis( zie fig)

Tevens bevond zich vlak bij ons Franse onderkomen een watermolen, een zaagmolen, die nog intact was.

Die zaken inspireerde mij om een dieper in de' watermolen materie' te duiken.

Het zou hier te ver voeren om alle technische details van watermolens te behandelen. Een Nederlands boek is getiteld Watermolens in Nederland P. Nijhoff uitg. Waanders.

Kern is dat er onderslag- en bovenslag molens bestaan. Bij bovenslag molens valt water boven op een rad!

Bijzonder is wel dat de Fransman Burdin in 1824 de naam 'turbine' aan een door hem uitgevonden horizontaal waterrad gaf. Turbinemolens hebben geen molenrad maar zijn voorzien van een turbine vaak bestaand uit een gietijzeren huis, waarin een horizontaal turbinerad wordt aangedreven. ( zie fig)

In het verleden waren boeren in een bepaald gebied verplicht hun graan te laten malen bij een door de Heer van het gebied geregistreerde molen.

Het mogen vestigen van een watermolen was een 'heerlijk' recht , dat kon worden verkregen door een giftbrief van de landsheer.

Het molenrecht is het recht om een molen te mogen oprichten en te gebruiken. Daarnaast bestaat er ook een stuwrecht !. Dat is het recht om het water van de stroom op te stuwen tot het benodigde peil om een rad aan te draaien. ( voldoende verval ) De rechten waren erfelijk.

In archieven vond ik veel bewijzen van conflicten over opstuwing en aan te houden waterpeilen.

Op een stroom waren namelijk soms meerdere molens aangesloten, dus er bestond een soort energieconcurrentie tussen de verschillende watermolens!

Ik heb van molenaars die ik sprak begrepen, dat turbine molens wel moulins a cuve werden genoemd.

Een verticale aandrijfas deed een molensteen draaien die op een liggende, stilstaande molensteen ronddraaide. ( zie fig.) In W.O II kwamen verschillende molens weer in bedrijf ook om kastanje- en boekweitmeel te malen.

Voor Hollandse 'kaaskoppen' met hun windmolens ,is het zeker interessant eens bij de Franse buren te kijken en hun techniek van watermolens te bezien :-)

Oude watermolen die nog moet wordteningericht als woonhuis. Watergang is nog zichtbaar

_____________________________

☑️ Beste plaatser van dit bericht,

fijn dat je gebruik maakt van dit forum. Doe alsjeblieft mee met de discussie die volgt op je bericht! Reageer zelf op de reacties die anderen geven. Dat mag ook best een bedankje zijn.

_____________________________

Rubrieken,

Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.

20200420, Bouw

Reactie van A.L. Longayroux op 20 April 2020 op 21.58: @Alexander,

Kaaskop 1 aan Kaaskop 2 :Dank voor leuke link.

Er bestaat een Frans boekje over watermolens dat ik onlangs heb besteld, maar nog niet heb ontvangen.

Reactie van Norbertus van den Bosch op 21 April 2020 op 7.46: Hallo Alexander,

mooi stukje! Even voor de taalfun, het duitse woord voor een 'horizontale molen' is Gravitationswasserwirbelkraftanlage, ik vind dat een prachtig woord.
Het dorp naast ons, Gennes (49) kende vroeger 7 (!) watermolen aan de Avort, nu een miezerig klein stroompje met nog maar 1 werkzame watermolen.

De verschillende stuwen (biefs in het frans) bestaan grotendeels nog wel, 2 ervan woden gebruikt voor de kweek van vis.

Nogmaals dank voor dit mooie stukje.

Reactie van A.L. Longayroux op 21 April 2020 op 15.03: @ Dank Alexander voor de sportiviteit.

@Norbertus, met de baard -:) roepnaam Bert ?,dank voor bijdrage.

De naam ‘ bief’ voor het stuwgedeelte is interessant.

Voor de taalfun nog dit : Eisenbahnwisselhinundhersteller soll abspecken :)

Reactie van A.L. Longayroux op 21 April 2020 op 15.09: @Norbert. Zojuist bij Taalpost gelezen. Een leuk nieuw woordje

‘anderhalvemetersamenleving’ dus ook Nederlanders kunnen er wat van ;)

Reactie van A.L. Longayroux op 21 April 2020 op 22.48: Beste Forumleden,

terug naar het item Watermolens in Frankrijk. Ik wacht graag uw kennis daaromtrent in.

Bij voorbaat dank.

Ton/Antoine Longayroux.

Reactie van edith janzen op 22 April 2020 op 13.13: Bedankt, heel leuk verslag.

Reactie van A.L. Longayroux op 22 April 2020 op 21.28: Watermolen in Port de Gagnac aangedreven door water van de Cere.

Juist voor de molen wordt opstuwing gemaakt om het verval te vergroten. De molen werd voor zagen gebruikt.

Reactie van A.L. Longayroux op 30 April 2020 op 22.09: Waarde Watermolenfans,

Ik heb zojuist het eerdergenoemde boekje van Raymond Matabosch ontvangen.

Les Moulins a eau,

histoire des moulins a eau

Het is een klein formaat boekje van ca. 100 blz. met vele verhelderende zwart-wit tekeningen en zwart-wit foto's.

Een hoofdstukindeling en woordenlijst zijn helaas niet gegeven.

Op het eerste gezicht een aardige uitleg over de ontwikkeling van maaltechnieken in het bijzonder dus die van watermolens. Nadere recensie volgt.

Prijs €13.-

Reactie van A.L. Longayroux op 1 Mei 2020 op 22.36: Beste Forumgenoten,

Het Franse boekje over watermolens, Les Moulins a eau krijgt van mij een 8.

De geschiedenis van het malen wordt gekoppeld aan de graanteelt en het sedentair worden van de eerste boeren. Geleidelijk ontwikkelde de verschillende maaltechnieken vanuit een handmaalproces tot wind- en watermolen-technieken. De watermolen techniek wordt uitgebreid behandeld waarbij ook de verschillende soorten molens( zaagmolens, volmolens, ijzermolen, oliemolens etc. worden behandeld.

Het is wel zaak om het woordenboek bij het lezen te hanteren, want er komen toch wel bijzondere woorden voor ( engrage ,mouture, rou a pales, le bief etc.) Zo kom je tot je eigen woordenlijst die helaas in dit leuke boekje ontbreekt.Voor mensen die iets meer willen weten van watermolens in het algemeen en Franse watermolens in het bijzonder, is het een aanrader.

Reactie van A.L. Longayroux op 8 Mei 2020 op 8.08: Nabij Arles hebben archeologen recent het Romeins ‘ industrieel ‘ watermolencomplex Barbegal gevonden. 16 bovenslagraderen dreven evenzoveel maalstromen aan. Deze meelfabriek maakte productie op grote schaal mogelijk. het is bekend dat d Romeinen meesters waren in wat wij nu watermanagement noemen (aquaducten , loden waterleidingen etc.)

Je reactie hieronder, dit zijn de huisregels.