Wat is Blanquette de Limoux ? En bijbehorend verslag.

Blanquette de Limoux !       
Dit verhaal heeft enige jaren terug ook op Nederlanders.Fr gestaan.
Ik plaats het omdat ik zaterdag een verhaal over Champagne hoop te plaatsen.

Hou het glas dicht bij je oor en luister naar het feest dat daar binnen aan de gang is. Hou het glas onder je neus en ruik al die verse druiven die verwerkt zijn en voel de zachte tinteling die dat feest veroorzaakt. Hou het glas voor je ogen en zie de zuil van belletjes die opstijgt om te ontsnappen en die er voor zorgt dat het aroma zich kan ontplooien. Zet het glas aan je lippen, proef en geniet.    

Een beetje geschiedenis en wat feiten. Blanquette de Limoux is vóór 1531 bedacht door een monnik in het klooster van het nabij gelegen Saint Hilaire. De nu wereld beroemde Champagne is gewoon een kopie van Blanquette, de bereiding is gelijk. De druiven worden met de hand geplukt. De opbrengst van een ha is maximaal 5000 liter en dat is extreem weinig. Blanquette de Limoux wordt gemaakt van de Mauzac (90%) en de Chardonnay (10%) druif. De eerste fermentatie is in eiken houten vaten. Franse wijnbouwers vermelden altijd, vol trots, dat ze uitsluitend vaten van Frans eikenhout gebruiken, dat komt de smaak ten goede. De tweede fermentatie is in liggende flessen (tegenwoordig soms gesloten met een kroonkurk, vaak nog met een echte tijdelijke kurk), duurt minimaal negen maanden en wordt gestart door een "likeur" toe te voegen. Dit "opleggen" gebeurd in caves met een constante, lage temperatuur, met weinig tot geen licht. Soms diep onder de grond, soms jaren lang. Tijdens die tweede fermentatie ontstaan de belletjes en ontstaat ook veel depot dat, na die fermentatie, verwijdert wordt door de fles met de hals naar onderen tot rust te laten komen. Alle depot verzamelt zich vlakbij het einde van de hals. De meeste boeren bevriezen de hals om het depot te verwijderen. Daarna wordt de "champignon kurk" geplaatst en krijgen de flessen een paar weken, of maanden, of jaren rust waarna ze verkoop klaar zijn. De AOC Blanquette de Limoux is van 1938, één van de oudste van Frankrijk, en de bijbehorende regels dus ook.

Blanquette Méthode Ancestrale wordt gemaakt van 100% Mauzac, ter plaatse gewoon "Blanquette" genoemd. De eerste fermentatie wordt gestopt door sterke afkoeling, waardoor een deel van de natuurlijke vrucht suikers bewaard blijven. Ancestrale mag uitsluitend met volle maan in maart gebotteld worden, waarna de tweede fermentatie begint door de warmte van het voorjaar. Daardoor is Ancestrale natuurlijker, zoeter en bevat het minder alcohol (6 á 8%). Het opleggen van de flessen en het verwijderen van het depot mag, is dus niet verplicht. Het stadium van de kroonkurk kan dus overgeslagen worden, vaak wordt de definitieve kurk direkt geplaatst.

Blanquette smaakt beter dan welke andere bubbeltjes wijn dan ook, omdat de druifstokken hoog staan, tussen de 200 en de 400 meter, in de uitlopers van de Pyreneeën. Overdag staan ze onbeschermd in de prallende zon met zeer hoge temperaturen, s'nachts daalt de temperatuur tot rond het vriespunt of zelfs daaronder. Dat geeft, aldus iedereen die iets met Blanquette van doen heeft, ons en onze Blanquette zijn bijzondere karakter. Reeds in 1578 bestelde de koning van Frankrijk Blanquette de Limoux, waarvoor hij zonder probleem twee keer de prijs van het concurrerende Clairet betaalde. De Engelsen ontdekte het goedje reeds in de zeventiende eeuw, wij ( ik ) pas in de één en twintigste. 

Onze zoektocht naar Blanquette de Limoux, Demi-Sec.

Vertrekpunt Le Boulou, laatste uitrit van de Franse snelweg voor Spanje, ten zuiden van Perpignan. Van daaruit via witte en gele wegen, het liefst met een groen randje er langs, de kortste of mooiste weg richting Limoux. De weg is soms maar 3,5 meter breed, 3 komt ook voor. Dus onze camper van 2,3 mtr zonder spiegels is hier een mastodont. Als mensen achter een camper rijden, dan rijdt die camper te langzaam, als hij op zo'n weggetje van de andere kant komt rijdt hij te snel. Na 90 km, een fijne dagtocht, geslapen in Bélesta.

Eerste halte Campagne sur Aude, in 1890 begon Joseph Salasar voor zich zelf, nu is het René Salasar die de scepter zwaait. Vriendelijke ontvangst door René zelf (toeval) die zich onmiddellijk drukte.  Doos Demi-Sec gekocht en een prettige prijs voor "wat meer" gekregen. Salasar is een particulier bedrijf dat eigen wijngaarden heeft ( Domaine de Beau-Soleil ) en daarnaast van vijftig ( zeer ) kleine AOC boeren de druiven koopt en daarvan stille en bubbelende wijnen maakt. Een gigant dus, maar wel toegankelijk. Alles wordt verkocht onder de naam Salasar. Overigens de manier waarop bijna alle grote Champagne huizen werken.  

Tweede halte Antugnac. Marlène & Bernard Delmas, sinds 1986 BiO. Wij kwamen aan om 12.20 uur en Marlène deelde ons mee dat ze net de eerste hap in haar mond deed en dat we dus om14.00 uur weer welkom waren. Zo gaat dat nou eenmaal in Frankrijk. Na de maaltijd weer terug. Marlène was vervangen door een jonge blom. Demi-Sec? Neen dat hebben we niet. Weet u het zeker, ik heb het hier al eerder gekocht. Bellen. Neen, dat doen we niet meer. Jammer, weet u voor ons dan andere BiO leveranciers? Het ijs brak en ze lepelde een aantal adressen op. Eéntje kende we er nog niet, dus dat was mooi meegenomen.

Blanquette de Limoux is te krijgen in "Méthode Ancestrale", de meest natuurlijke, bijna altijd een Doux (zoet dus) met maar 8% alcohol. "Brut" (droog dus) vaak in meerdere smaak varianten, 12% en in "Demi-Sec" (halfweg) ook 12%. Demi-Sec heeft onze voorkeur omdat het drinkt als limonade, niet te zoet is en daardoor een allemans vriend. In het AOC gebied van Blanquette de Limoux wordt ook "Cremant" gemaakt alsmede - stille - witte, rosé en rode wijnen. Wij zijn dus op zoek naar Blanquette "Demi-Sec" en het liefste van een kleinere boer en ook graag BiO.

Toen naar Anne en Jean-Claud Beirieu in Rocquetaillade. BiO boeren uit overtuiging, was ons duidelijk geworden, sinds 1981. Onze electronische hulp kende het plaatsje niet en er waren ook geen borden naar toe. Het grote boek van Michelin kende het plaatsje wel, maar het koste toch wat tijd. Het was in midden van de Grande Rue, niet een plek waar je een camper kunt parkeren. Dus dan maar wandelen. Kloppen op het raam, geen respons. Kloppen op de deur, geen respons. Toen het touwtje van de messing bel toch maar van de spijker genomen en de bel ( anno 1913 stond er op ) eens goed geluid. Het dorp kwam in beweging, een paar huizen verderop kwam een vrouw de straat op. Ze zijn niet thuis, ze zijn naar België. Praatje gemaakt. Ze hadden een grote bestelling uit België, die zijn ze even brengen. 

Oh u wilt een doosje Demi-Sec? Even Anne bellen. Ondertussen is haar man er bij komen staan. Die kreeg opdracht om met ons naar de cave te gaan. Bij de cave aangekomen pakte hij de sleutel onder de linker bloempot vandaan, waarna alles wat Anne en Jean-Claud bezitten voor het meenemen was. Doosje Demi-Sec en twee flesjes gewone wijn graag. Ik lette even niet op en stapte naar buiten met een doosje "Méthode Ancestrale" "Demi-Sec" dat dus ook bestaat. Het was ook "sans sulfites ajoutés". Dus bio-BiO. Ook de twee flesjes stille, rode wijn waren zonder sulfiet, dat kan dus ook, weer wat geleerd. Die rode wijn is een stevige, volwassen wijn die in een goed restaurant zo voor vijftig euro op tafel kan verschijnen.   

Toen door naar Alain Cavaillès, Domaine le Moulin d'Alon in Magrie. Hij mag zijn wijnen vanaf de oogst 2012 BiO noemen, dat heet "en conversion". Alles stond open, heel gebruikelijk á la campagne, maar er was niemand thuis. 

Toen naar Castel Negro tussen Alet les Bains en Couiza. Ik was daar ook al eerder geweest. Zowel zij als hij is bijzonder aardig. De eerste keer dat ik er was kwam hij direkt naar mij toe. Maakte een praatje, wees mij vol trots op z'n paard rijdende dochter en verkocht mij een doosje Blanquette. Deze keer waren er op het oog geen volwassenen. De dochter was weer met haar paard bezig en een ander jong stel stond te doen wat jonge stellen graag doen. Ik naar de dochter toe. Nadat ik haar aandacht had, vroeg ze "wil je een plekje om te slapen?". Neen, ik wil Blanquette kopen. "Daar hou ik mij niet mee bezig". Waar zijn je ouders? Die zijn er niet. En haar aandacht ging weer naar het paard. Wij stapte geërgerd in. Toen we weg reden zag ik dat de deur van de cave nu wel open stond, net was hij nog op slot. Wij de cave in, waar zich nu het jonge stel bevond. Waarschijnlijk hadden ze drugs gebruikt, ze hadden veel plezier en er was geen normaal woord mee te wisselen. Geen doosje dus.

Ietsjes verder aan dezelfde weg naar Domaine de Mayrac, BiO sinds 1987 en dat is heel bijzonder voor een wijnbouwer met 35 ha wijnstokken. Vriendelijke mevrouw die blij was even achter de ordinateur weg te mogen. Nadat we ons doosje Demi-Sec, twee rosé, 2x2 witte stille wijnen en een rode Fantasque 2009, hadden afgerekend ontdekte ik een fles stille, rode wijn zonder sulfiet ( E220 ). Deze SO2 2010, wat een verschrikkelijke naam voor een mooie wijn, staat in de statistieken van INSEE als één van de belangrijke innovaties van 2011: "éleboré sans aucun conservateur". En dan te weten dat de Fransen pas sulfiet zijn gaan gebruiken nadat ze Algerije ingenomen hadden. Maar goed die sulfiet is de schuldige van heel veel hoofdpijn en ook van spijsverterings stoornissen, dus mooi dat het ook zonder bestaat.

Laatste halte voor vandaag is André Calvet in Bouriege, Saint Sernin, die heeft namelijk plekjes voor camperaars om de nacht door te brengen. André is een praatgrage man die per jaar op zeventig beurzen, markten en manifestaties staat om zijn Blanquette te verkopen. Hij heeft eigen wijngaarden maar laat een ander zijn wijnen en Blanquettes maken. Dus helemaal echt is het in onze ogen niet. Ook kweekt en verkoopt hij wijnstokken. Nieuwsgierig geworden naar de Ancestrale kochten we er daar twee van en vier Demi-Sec. Waarna André er op stond dat wij zijn Brut, die wij koud meekregen, die avond zouden drinken. Zijn Brut is heel lekker. Volgende ochtend regende het, wij moesten weg via een scheef liggend "löss" weggetje. Dat is met 4000 kilo op vier wielen niet zo eenvoudig.

Terug naar Alain Cavaillès, het adres dat we van die jonge blom gekregen hadden. Vandaag, eerste Paasdag, was hij wel thuis en we werden ontvangen als oude vrienden en waren duidelijk welkom. Het is Pasen, geen probleem? Geen enkel probleem! Doe maar drie Demi-Sec en drie Ancestrales. Na het afrekenen en noteren wat het bij grotere hoeveelheden zou gaan kosten, "Wat zijn grotere hoeveelheden?" Tja, dat wist Alain ook niet, maar vanaf zes dozen is het franko. Goed daarna namen wij afscheid, maar Alain niet. Ho, ho, eerst nog even mijn nieuwe pers bekijken, daarna even de wijngaard in en dan zien we wel verder. Tijdens het vertellen over het werken als BiO boer was hij zelf nog verbaast hoe makkelijk dat ging. Kort door de bocht, drie keer per jaar schoffelen en dat is het. 

Hé, dacht ik, als dat BiO boeren dan zo eenvoudig is, vertel mij dan maar iets over sulfiet. "U gebruikt zeker ook geen sulfiet meer?" Natuurlijk gebruik ik wel sulfiet, je kunt helemaal geen wijn maken zonder sulfiet, maar ik ben wel zuinig. Ik zit op 30 milligram per liter, het maximum bij BiO is 100 en bij gewoon zelfs 150 milligram per liter, dus ik doe het netjes. Trouwens het is mijn eerste plicht om goede en lekkere wijn te maken én dat doe ik. Oké, oké, zo is dat, dat is het aller belangrijkste. Dag Alain, tot een volgende keer.

Naar La Digne d'Aval, Domaine Faure. Alles was groot, alles was op slot. Na wat zoeken de openingstijden gevonden. Vrijdag, zaterdag en zondag doen wij niet mee. De op het terrein, bij de poort, wonende moeder van de eigenaar kwam een praatje maken. Neen, ik snap er ook niets van, wij waren vroeger altijd open, het zal wel modern zijn. Toen even door naar die wereld beroemde abdij van Saint Hilaire, waar alles begonnen is. Nou, laten we zeggen leuk, maar geen omrit waard. 

Zelfde weg terug naar Domaine de Fourn van de familie Robert in Pieusse. Daar kwam Jean-Pierre Robert zelf naar buiten om ons te begroeten. Zet u de camper daar, bij de wijnstokken, maar neer. Dan staat u rustig en heeft u een schitterend uitzicht. De familie Robert heeft een AOC wijngaard van 50 ha, dat is bijna twee procent van de hele AOC, ze zijn daarmee de grootste in dit gebied. Jean-Pierre is er gewoon onder gebleven, als hij maar kan kletsen met z'n klanten is hij tevreden. Fijne man om deze reis mee te besluiten.

Een praktische tip die opgaat voor alle soorten bubbeltjes wijnen. Draai het draadje zo ver los dat de kurk makkelijk van de fles kan, maar laat het op z'n plaats. Nu heb je goed houvast om de kurk langzaam te kunnen draaien, eventueel zelfs iets omhoog te trekken. 

Het liefst hadden wij de bio-bio genomen, maar bij Anne en Jean-Claud Beirieu blijft de prijs per fles gelijk, of je er nu één of honderd koopt. En dat is heel logisch als je veel meer kunt verkopen dan dat je kunt maken. Maar wij konden ons dat niet veroorloven, dus vielen ze af. Een bestelling geplaatst bij Alain Cavaillès, die het zelf kwam afleveren en mij hielp de Blanqette in onze " cave " te zetten. Onder de lunch bleek het wederom een gezellige prater te zijn met heel veel kennis van wijnen, ook bijvoorbeeld van de Italiaanse Prosecco. Als tweede leverancier kozen wij Domaine de Mayrac, simpelweg omdat het BiO was en uitstekend smaakte.

Van beide leveranciers namen we een beetje Brut, voor je weet maar nooit. Wat dozen Ancestrale, want het was ons opgevallen dat dat bij een dessert heel erg lekker is. En natuurlijk Demi-Sec, want dat beschouwen wij als ons huis aperitief. 

Om te onthouden: genieten moet je nooit met mate doen, altijd met volle teugen.

Boudewijn Bolderheij

Champagne is in 1668 door Dom Pérignon bedacht bij behoorde tot de order der Benedictijnen. Volgens diezelfde bron verbeterde hij een Engels recept om tot dit resultaat te komen. Dat was dus meer dan een eeuw nadat de eerste Blanquette het levenslicht zag.      

Naschrift: Alain Cavaillès is dus nu volop BiO en een belangrijke speler in het veld.