U wilt een bedrijfje overnemen in Frankrijk Deel 6: Het contrat de cession de fonds de commerce

In deel 5 heb ik een overzicht gegeven van wat er zoal in een fonds de commerce kan zitten, zie verder hier: https://www.nederlanders.fr/profiles/blogs/bedrijfje-overnemen-in-f...

Zodra exact is beschreven (of is uit onderhandeld) wat de koper nu precies koopt kan er begonnen worden met de koopcontracten. Voor de murs is dat recht toe-recht aan, zoals elk koopcontract voor onroerend goed, meestal via een compromis de vente of promesse de vente en dan na enige maanden de ondertekening van de acte authentique. Voor het overnamecontract van het fonds de commerce (contrat de cession de fonds de commerce) bestaan echter hele specifieke regels, en die zet ik hieronder op een rijtje:

1. Wie schrijft het contract
Waar een contract voor de overname van onroerend goed ALTIJD moet passeren via een in Frankrijk ingeschreven notaris, is dat voor het contrat de cession de fonds de commerce niet het geval. Ook (bedrijfs)makelaars, juristen en accountants kunnen een dergelijk contract opstellen, zolang zij zich precies houdt aan de wettelijke regels voor dergelijke contracten en natuurlijk zorg dragen voor de afdracht van de hiermee gepaard gaande belastingen. In geval er tegelijk met het fonds de commerce ook murs worden gekocht ligt het uiteraard voor de hand om beide contracten in handen de leggen van één en dezelfde notaris, zodat kan worden gegarandeerd dat het ene contract het andere niet tegenspreekt. De keuze van de persoon die het contract opstelt ligt bij de koper, omdat de koper voor de betreffende kosten opdraait.

2. Kosten en belasting
Een contrat de cession de fonds de commerce is onderhevig aan ‘frais de vente’, een combinatie van vergoeding voor de redacteur van het contract, eventuele vergoedingen voor onderzoek dat die redacteur nog moet doen en belastingen. De frais de vente voor dergelijke contracten zijn vrijgegeven, dus niet door de overheid gereguleerd. De meeste notarissen rekenen een vast bedrag (meestal rond € 1500 - € 2000) als het over een ongecompliceed contract gaat met een prijs onder de € 100.000. Voor meer complexe contracten, bijvoorbeeld als er ook sprake is van overdracht van intellectueel eigendom, merkrechten, of een gecompliceerde scheiding van één fonds de commerce in een te verkopen deel en een niet te verkopen deel, of bij een prijs boven een ton, kunnen de notariskosten behoorlijk oplopen. Ik zie ook wel vergoedingen als percentage van de koopprijs, meestal rond 2%. De meeste niet-notarissen die deze contracten schrijven rekenen vergelijkbare tarieven, maar hoed je voor adviseurs die niet een vaste prijs, maar een uurtarief rekenen. Als het in het belang is van de redacteur van het contract om het dossier complex te maken, dan kan niet elke adviseur daar weerstand aan bieden. Bij een vaste prijs is het in het belang van de redacteur om alles zo snel en eenvoudig mogelijk af te ronden. De belastingen zijn afhankelijk van de locatie: in economisch achtergebleven gebieden of gebieden waar de overheid een bepaalde economische ontwikkeling wil stimuleren is het belastingtarief lager. Voor de meeste kleine overnames komt het totaal aan frais de vente voor een contrat de cession de fonds de commerce uit op 3,5% tot 5% van de koopprijs.

3. De accountant
De verkoper van een fonds de commerce moet veel informatie opleveren en het belangrijkst zijn de jaarcijfers over de laatste drie boekjaren, geverifieerd door een accountant. Uiteraard alleen als de verkoper het fonds de commerce drie jaar of meer heeft geëxploiteerd. Voor het laatste, nog niet afgelopen of afgesloten, boekjaar moet een door een accountant opgestelde schatting worden opgeleverd en dat gaat per kwartaal: als er vier maanden zijn verstreken sinds het begin van het boekjaar, moet een schatting van alleen het eerste kwartaal worden opgeleverd, bij elf maanden een schatting van drie kwartalen. Omdat Frankrijk een universeel boekhoudsysteem kent, waar alle Franse accountants, de banken en de belastingdienst gebruik van maken, zijn de jaarcijfers van een Frans bedrijf heel goed te lezen, als je eenmaal het systeem kent. En uit jaarcijfers is natuurlijk ook heel veel informatie te destilleren, dus een zorgvuldige en gedetailleerde studie van deze cijfers is zeer de moeite waard. Klein voorbeeld uit de praktijk: er zijn nogal wat verkopers, zeker in de toeristische sector, die claimen dat de omzet natuurlijk hoger is dan de omzet uit de jaarcijfers, immers ‘er valt wel eens wat omzet naast de kassa.’ Maar bij een hogere omzet dan gerapporteerd hoort dan ook een hoger niveau van kosten, dan gemiddeld in de sector. Als die niet te vinden is in de cijfers, kan er natuurlijk sprake zijn van zwarte kosten, maar dat hoeft niet. Meer over prijsbepaling van het fonds de commerce en hoe om te gaan met geclaimde zwarte omzet of zwarte kosten in een volgende aflevering.

4. Continuïteit
In een contrat de cession de fonds de commerce wordt veel tekst besteed aan het garanderen van continuïteit van het fonds de commerce. De verkoper is verplicht om de exploitatie van het fonds de commerce op precies dezelfde manier voort te zetten na ondertekening van het compromis de vente, als daarvoor. Met dezelfde leveranciers, leverancierscontracten en klantbehandeling. Voorbeeld: iemand die blij is dat hij zijn winkel heeft verkocht, kan niet na ondertekening van het compromis de vente zijn winkel sluiten, lekker op vakantie gaan en alleen nog terugkomen voor de ondertekening van de acte authentique. Hij is verplicht om de winkel op dezelfde manier voort te zetten in de tussenliggende periode. Een gesloten winkel verliest immers heel snel zijn vaste klanten en de koper betaalt natuurlijk ook voor die bestaande klanten! De verkoper is ook verplicht om na de overdracht beschikbaar te zijn voor de koper, om de overdracht zo soepel mogelijk, met verlies van zo weinig mogelijk klanten of leveranciers, te laten plaatsvinden. Vaak wordt dat beschreven in de zin van: twee weken na overdracht helpt de verkopert mee in het bedrijf, of zes maanden na overdracht is de verkoper op afroep beschikbaar om dingen te komen uitleggen. De wijze waarop dit wordt beschreven hangt natuurlijk af van de aard van de bedrijfsactiviteiten. In het toerisme wordt deze overdracht vaak gepland rond de opstart van het nieuwe seizoen: hoe worden gîtes ingericht na de winterstop, hoe wordt het zwembad weer in gebruik genomen, hoe wordt tijdelijk zomerpersoneel geïnstrueerd, etc.

5. Licenties en leverancierscontracten
In een eerder deel van deze serie heb ik al aangegeven dat deze onderdelen van een fonds de commerce belangrijk zijn voor de continuïteit, maar in een contrat de cession de fonds de commerce kunnen (en in veel gevallen: moeten) gedetailleerde afspraken worden gemaakt over de precieze overdacht van deze onderdelen. Voorbeeld: een camping is er bij gebaat dat precies hetzelfde telefoonnummer behouden blijft na de overdracht. Maar als de verkoper gewoon zijn contract opzegt en daarna gaat de koper langs bij Orange om een telefoonnummer aan te vragen, dan krijgt hij niet hetzelfde nummer terug. Dat kan alleen als verkoper en koper samen naar de boutique van Orange gaan om een overnamecontract te tekenen van dit specifieke telefoonnummer (kan tegenwoordig vast ook wel via internet, maar daar heb ik nog geen ervaring mee).

6. Concurrentie
In de meeste overnamecontracten van een fonds de commerce wordt een concurrentiebeding opgenomen: het is de verkoper verboden om een vergelijkbaar bedrijf op te zetten of over te nemen binnen een bepaalde periode (vaak 3 jaar) en in geval het gaat om een locatiegebonden activiteit, ook nog eens binnen een bepaalde straal rondom het overgedragen bedrijf, bv 20 of 50 km.

7. Uitbetaling
Speciaal voor verkopers van een fonds de commerce: nadat de acte authentique voor de overdracht is getekend ontvangt de verkoper niet gelijk zijn geld. Dat blijft in depot staan op de derdengeld-rekening van de notaris, totdat de belastingdienst een onderzoek heeft afgerond naar de verkopende partij. Een eventuele nagekomen claim voor belasting, sociale lasten of andere afdrachten worden dan ingediend bij de notaris, die eerste die claims afwikkelt, voordat hij het restant van de koopsom overmaakt op de rekening van de notaris. Datzelfde geldt voor leveranciers: als een leverancier zich met een oude factuur meldt bij de nieuwe eigenaar, kan de nieuwe eigenaar hem doorverwijzen naar de notaris. Meestal duurt deze periode 6-9 weken, maar ik ben nu bezig met een geval waarbij de verkoper van mening is dat kijk- en luistergeld niet van toepassing was op zijn bedrijfsactiviteit en de overheid de tegenovergestelde mening had. Ik denk dat de overheid gelijk heeft, maar de verkoper is eigenwijs: de opbrengst van zijn verkochte fonds de commerce staat nu al meer dan zes maanden vast op de rekening van de notaris.

Volgende keren in deel 7, 8 en 9: prijsbepaling van de overname: de murs, het fonds de commerce en de relatie tussen die twee.

Wim