The voice in Nederland en het droit de cuisse in Frankrijk

Nederland is (eindelijk?) opgeschrikt door een serie affaires op de Gooise matras om niet meteen The Voice te noemen.  “Me Too” ontstond bijna vijf jaar geleden en heeft inmiddels op allerlei gebied tot onthullingen geleid, maar vooral ook een wijziging van de houding van mannen ten opzichte vrouwen meegebracht. Dat dacht ik en velen met mij, totdat vorige week in Nederland de bom barstte.

Ik heb in mijn onmiddellijke omgeving een geval van misbruik meegemaakt, waarbij vele mannen – een beetje gekscherend, maar misschien meer dan eens gemeend- de uitdrukking “droit de cuisse” of “droit de cuissage” gebruikten. Een moderne variant van het “droit de seigneur”.

In dit geval was het een directeur van een bejaardenhuis, waar veel publiek geld naartoe was gegaan, nieuwbouw had plaatsgevonden en waarbij sprake was van een doorlopend grote leegstond. Met als excuus het gebrek aan personeel. Het gerucht ging dat het vrouwelijk personeel een beter positie of meer salaris kon krijgen als zekere diensten werden verleend aan de directeur. Met een grote uitstroom van personeel als gevolg. Drie jaar geleden werden de geruchten echte beschuldigingen en regende het aangiften. Ik zal de omstandigheden en de bescherming die de directeur van andere betrokkenen kreeg hier niet verder uit de doeken doen. Het maakte mij licht misselijk om te zien hoe de heren elkaar steeds weer in bescherming namen.

Terug nu naar “droit de cuissage”.  Ik herneem delen van een artikel in Le Monde van enige tijd geleden, dat een goed beeld geeft van dit vreemde recht.

“ Regelmatig brengt een artikel, een roman, een film of een serie sociale netwerken in beroering omdat het de "droit de seigneur" oproept, een uitdrukking die verwijst naar deze mannen die hun status gebruikten om seksuele gunsten van hun vazallen te verkrijgen. Als seksueel misbruik een ongelukkige constante in de geschiedenis is, moet men zich echter afvragen of zo'n 'recht' in de middeleeuwen bestaat.

Dun bewijs

Het recht van seigneur, ook wel het recht van de eerste nacht genoemd, reserveert de feodale heer de ontmaagding van een jonge bruid op haar huwelijksnacht. Het had geen zin om ertegen te keer te gaan omdat de bruid, de bruidegom, hun ouders en hun familieleden zich er niet tegen kunnen verzetten. Het valt niet te ontkennen dat de voorbeelden van seksueel geweld in de middeleeuwen door de feodale heren talrijk zijn. Maar het bewijs is zwakker voor het bestaan ​​van een wet of een gewoonte die een dergelijke handeling op de huwelijksnacht van hun vazallen toestaat. Veel documenten uit de middeleeuwen die het bestaan ​​van het droit de seigneur zouden bewijzen, verwijzen in feite naar andere realiteiten, zoals de belastingen die boeren aan hun heren betalen om te kunnen trouwen.

Verschillende van de beschuldigingen die ons hebben bereikt, zijn bedoeld om de feodale heren in diskrediet te brengen. Dit is het geval van de eerste vermelding van het droit de seigneur in de middeleeuwen, daterend uit 1247, en dat werd ontdekt in de abdij van Mont-Saint-Michel. Het is een gedicht dat de moeilijke toestand van de boer vertelt en de lange lijst van belastingen die de heren verschuldigd is zeer gedetailleerd. Een van hen verplicht de boer om zijn heer te betalen om toestemming te krijgen om met zijn dochters te trouwen, die in het tegenovergestelde geval door de laatste zullen worden verkracht. Dit gedicht zou kunnen doorgaan voor een veroordeling van de barbaarsheid en tirannie van seculiere feodale heren, maar het is eigenlijk een satirisch gedicht. De auteurs ervan, de monniken van de abdij, hebben het opgesteld als een politiek instrument dat tot doel had boeren naar hun land te lokken van het grondgebied van naburige feodale heren: ze beweerden eerlijker te zijn en gaven de boeren zo aan dat ze er alle belang bij hadden op hun velden werken. In het tijdperk van de Verlichting werd het droit de seigneur gemeengoed in de kritiek op feodalisme en tirannie. Bijvoorbeeld, in de Encyclopédie van Diderot en d'Alembert, wordt in het artikel getiteld "Prelibation" uitgelegd dat "het dit recht was dat de heren zich voor en tijdens de kruistochten aanmatigden om de eerste nacht met de nieuwe bruiden te slapen, hun gewone vazallen. […]In de 19e eeuw ging het debat over de realiteit van deze praktijk verder: antiklerikale geleerden zochten documenten die het bestaan ​​ervan bevestigden, terwijl kerkelijke aanhangers het als een uitvinding beschouwden. Zeker, als de mythe zo lang heeft geduurd, ook vandaag, komt dat omdat we geneigd zijn te geloven dat de middeleeuwen een wrede en donkere tijd waren. Maar zij was dat niet meer dan wie dan ook.” 

Er is dus helaas niets nieuws onder de zon, helaas. Maar gelukkig hebben we tegenwoordig middelen om zaken aan de kaak te stellen. En is het recht en de gelijkheid van mannen en vrouwen volgens mij meer gemeengoed dan ooit.