Sterk staaltje ondergronds

Momenteel openen ze in Groot-Parijs geen theaters of musea maar metrostations!

Lijn 14

Je hebt er ongetwijfeld al mee gereisd, de volautomatische metrolijn 14. Tot grote vreugde van de reizigers in de regio Parijs is lijn 14 nu verlengd tot Saint-Denis - Pleyel in het noorden en tot de luchthaven Orly in het zuiden. Dit betekent dat forenzen deze stad in Seine-Saint-Denis in slechts 40 minuten kunnen verbinden met het beroemde vliegveld van Parijs. Lijn 14 is nu de langste metrolijn in de regio Île-de-France. Het station Saint-Denis - Pleyel is het nieuwe noordelijke eindpunt van de paarse lijn. 6 andere stations ten zuiden van het traject werden op 24 juni 2024 geopend voor reizigers: Maison Blanche, Hôpital Bicêtre, L'Haÿ-les-Roses, Chevilly-Larue, Thiais-Orly en Aéroport d'Orly. Op weg naar Orly Airport of terug naar het noorden van Parijs vanuit Val-de-Marne, zul je vast en zeker gemerkt hebben dat één station nog steeds gesloten is. De treinen stoppen niet op het station Villejuif - Gustave Roussy.

Artist impression locatie metrostation Villejuif - Gustave Roussy: Dominique Perrault Architecture

Villejuif - Gustave Roussy

Maar daar kwam zaterdag 18 januari 2025 verandering in. Sindsdien is lijn 14 compleet. Het station Villejuif - Gustave Roussy, gelegen in de heuvels boven Villejuif, op het hoogste punt van het Longboyau-plateau, in het departementale park van de Hautes Bruyères -  Val-de-Marne, in het hart van de toekomstige wijk ‘Campus Grand Parc’ en op steenworp afstand van het toonaangevende Europese centrum gewijd aan de strijd tegen kanker, het Institut Gustave-Roussy. Met zijn 50 meter tussen straatniveau en een van de perrons, onder de grond, is het een van de diepste transportinfrastructuren in Frankrijk en zal elke dag ongeveer 100.000 passagiers verwelkomen. Een unieke plek, ten dienste van de 12 miljoen inwoners van het Île-de-France, die Parijs, zijn voorsteden en zelfs de wereld met elkaar verbindt dankzij directe verbindingen met de luchthaven Orly. Onderdeel van een totaalvisie, die de mobiliteit van passagiers centraal stelt.

Met zijn 50 meter tussen straatniveau en een van de perrons, onder de grond, is het een van de diepste transportinfrastructuren in Frankrijk 

Artist impressions: Dominique Perrault Architecture

8 Jaar werk

Eind 2017 werd gestart met de bouw van de wanden, diepwanden van elk 64 cm. dik. Er was 7.000 m³ beton nodig om ze te maken. De centrale schacht werd in de open lucht gebouwd en eind 2018 opgeleverd. Een echt technisch hoogstandje; er waren twee tunnelboormachines nodig, de Alisson en Amandine. De tunnelboormachine voor lijn 14, Allison, arriveerde op 26 december 2019 aan de schacht. In de put werd een grote brug gebouwd om de machine in staat te stellen de schacht over te steken en zijn weg te vervolgen. Deze complexe operatie zorgde er voor dat de 1.400 ton wegende boormachine over een 12 meter hoge hangbrug in het midden van het station werd verplaatst. De tunnelboormachine voor lijn 15, Amandine, arriveerde op 18 juni 2020. Het station zal later, vanaf de zomer 2026, ook op lijn 15 worden aangesloten. Andere cijfers: er werd 300.000 m³ aarde, het equivalent van 120 olympische zwembaden, uitgegraven om dit ronde station met een diameter van 70 meter en een diepte van 50 meter te creëren.

Een echt technisch hoogstandje; er waren twee tunnelboormachines nodig, de Alisson en Amandine

Detail van een boorkop

Dominique Perrault

“Architectuur is in de eerste plaats een wereld van ideeën. Inspiratie kan komen uit een paar noten muziek, een film, literatuur….. En de uitvoering, tussen concept en realisatie kan soms enkele jaren”, aldus Dominique Perrault, de architect die nauw samenwerkte met de Société des Grands projets om dit grootschalige bouwwerk te ontwerpen. Het doel was om de stad ‘boven’ uit te breiden naar de stad ‘beneden’. In tegenstelling tot de metro die we vandaag kennen, biedt het station Villejuif – Gustave Roussy een andere ervaring: zodra de passagiers  uit de trein stappen, kunnen zij omhoog kijken en in een paar seconden een glimp opvangen van de eerste stralen van natuurlijk licht, de weerspiegelingen van de lucht. Deze nieuwe benadering van transport is bedoeld om elk gevoel van claustrofobie weg te nemen en mobiliteit om te zetten in een vlotte en plezierige reis. Het belichaamt het idee dat mobiliteit geen beperking mag zijn maar een aangename ervaring.

 Ingang metrostation Villejuif - Gustave Roussy, lijn 14 - Foto: Dominique Perrault Architecture

Zodra de passagiers  uit de trein stappen, kunnen zij omhoog kijken en in een paar seconden een glimp opvangen van de eerste stralen van natuurlijk licht

Eenmaal binnen kun je niet anders dan onder de indruk zijn van het gigantische transparante glazen dak in de vorm van een oog, dat daglicht binnenlaat, en de diepe schacht onder de grond, die 9 ondergrondse niveaus onthult! De perrons van lijn 14 bevinden zich op niveau -7, oftewel 36,7 meter onder de grond, terwijl die van lijn 15 Zuid zich op niveau -9 bevinden, precies 48,8 meter onder de grond! Met deze cijfers wordt het station Villejuif - Gustave Roussy het op één na diepste station van de Grand Paris Express en van Frankrijk, na het toekomstige station Saint-Maur - Créteil (lijn 15), dat zich op een diepte van 52 meter bevindt. Het dak van het station heeft drie lagen. Een centrale transparante cirkelvormige laag beschermt tegen regen terwijl de buitenlucht zijdelings kan circuleren. Twee andere daken die op verschillende hoogtes zijn geplaatst bedekken het station. Als twee grote tenten stralen ze over het voorplein terwijl ze de gebruiker beschermen tegen de zon, als parasols in de openbare ruimte. Ze zijn samengesteld uit stroken van roestvrij, spiraalvormig metalen gaas, gespannen tussen radiale spanten. De grote betonnen cilinder met zijn gegoten wand wordt zo overspoeld met daglicht. Natuurlijk licht stroomt helemaal naar beneden tot aan de perrons die ongeveer vijftig meter diep liggen.

De diepe schacht onder de grond, die 9 ondergrondse niveaus onthult

In het voorjaar van 2022 werden de eerste roltrappen, geleverd door Schindler, geïnstalleerd op niveau -7, waarna een jaar later de 4 monumentale trappen werden toegevoegd. De installatie van deze 40 meter lange roltrappen op een metalen constructie in de schachtholte van het station, is een echt technisch hoogstandje. Tegelijkertijd werd er op de perrons ook snel vooruitgang geboekt met de installatie van perrongevels voor lijn 14 en vanaf het voorjaar van 2026 op de perrons van lijn 15 Zuid. De installatie van passagiersapparatuur werd in september 2023 voortgezet met de installatie van de eerste liften door het bedrijf Kone. Om uitgebreide mobiliteitsoplossingen te bieden, is het station uitgerust met 32 roltrappen, 16 volledig toegankelijke liften en twee monumentale trappenhuizen, elk 40 meter lang. De afmetingen zijn vergelijkbaar met die van een internationale luchthaven. De eerste twee niveaus van de balkongalerijen herbergen winkels en diensten waardoor de continuïteit van het metrostation met de openbare ruimte erboven wordt geaccentueerd. De schepper Dominique Perrault geeft aan dat het volume gelijk is aan dat van het Pantheon in Rome.

De installatie van deze 40 meter lange roltrappen op een metalen constructie in de schachtholte van het station, is een echt technisch hoogstandje

50 tinten grijs

Perrault is niet van de kleuren (ook zichtbaar en tastbaar bij zijn ontwerp van de Bibliothèque nationale de France (BnF). In juli 1989 kreeg de architect Dominique Perrault de opdracht een ontwerp te maken voor de nieuwbouw. Perrault ontwierp een rechthoek van ongeveer 60.000 m², waarvan de hoeken worden gevormd door vier L-vormige torengebouwen, met een park van circa 12.000 m² in het midden. Het ontwerp van de torens moest een opengeslagen boek uitbeelden. Het gebouw werd in december 1996 geopend. In dit metrostation voert grijs de hoofdtoon. Matgrijs van de straatstenen. Het glinsterende grijs van de roestvrijstalen behuizing van de roltrappen. Wanden van satijn grijze roestvrijstalen plaat. Het glimmende grijs van het roestvrijstalen maliënkolder dat de muren tussen twee verdiepingen bedekt. Semi-satijn grijs van de palen die de verlichting dragen. Toch valt je mond open van verbazing op het moment dat je uitstapt op het station Villejuif - Gustave Roussy en plotseling wordt geconfronteerd met de immense ondergrondse hal, bijna 50 meter onder de grond, gevuld met daglicht.

Je mond open van verbazing op het moment dat je uitstapt op het station Villejuif - Gustave Roussy

De ‘Grand Paris Express’

Nog even een stukje voorgeschiedenis. De Grand Paris Express bestaat uit een fundamentele heroverweging, herontwerp en focus op het openbaarvervoernetwerk op de schaal van het grootstedelijk gebied de metropool Grand Paris die bestaat uit 131 gemeenten, waaronder Parijs zelf. Het doel van deze oefening is om Grand Paris te voorzien van één multimodale vervoersoplossing, meer geïntegreerde vervoersdiensten, en zo een model van poly centrische ontwikkeling te ondersteunen, een stad die is opgebouwd uit meerdere centra. Op de lange termijn zal het nieuwe transportnetwerk naar verwachting het bruto binnenlands product van de regio île de France met meer dan 100 miljard euro doen toenemen en 115.000 nieuwe banen moeten creëren.

Grand Paris Express in cijfers: 

• 4 nieuwe metrolijnen (lijn 15, 16, 17 & 18) plus 2 verlengingen van bestaande lijnen (lijn 11 & 14) 

• 200 km nieuwe spoorlijnen, hierdoor zou de huidige metro (214 km), die voornamelijk de 20 arrondissementen binnen de Parijse ringweg bedient, in omvang bijna verdubbelen 

• 68 gloednieuwe onderling verbonden stations 

• 15 jaren van constructie, 2016 tot 2030 

• 2 miljoen passagiers per dag, tegen 2035 ongeveer 3 miljoen 

• Elke 2 à 3 minuten een trein 

• Volledig automatisch metrosysteem 

• 90% van de lijnen wordt ondergronds aangelegd 

• Totale kosten worden geraamd op 35,6 miljard euro 

4 Nieuwe lijnen omcirkelen de hoofdstad en bieden verbindingen met de 3 luchthavens, zakenwijken en onderzoeksclusters van Parijs. Het zal 165.000 bedrijven bedienen en dagelijks 2 miljoen pendelaars vervoeren. De nieuwe Grand Paris Express zal reistijden aanzienlijk verkorten. Voorbeeld: het duurt slechts 34 minuten - in plaats van 53 minuten voor een bedrijfsdirecteur om van de luchthaven Roissy Charles-de-Gaulle naar La Défense te komen. Het duurt slechts 15 minuten in plaats van 1 uur en 6 minuten voor een onderzoeker om van de luchthaven Orly naar de Université Paris-Saclay - Campus Vallée te komen. Pendelaars kunnen zich eenvoudig in île de France van het ene punt naar het andere begeven, zonder via het centrum van Parijs te hoeven reizen. De ‘Régie Autonome des Transports Parisiens’ (RATP), het staatsbedrijf voor openbaar vervoer in Parijs, zal de lijnen exploiteren. Tot slot vertegenwoordigt dit project een goed alternatief voor de auto en is dus een manier om luchtvervuiling en files te verminderen. Naar verwachting zullen 150.000 auto’s van de wegen rondom Parijs verdwijnen.

68 Nieuwe treinstations

Als pijler van dit project is de functie van stations van de grond af aan herzien, waardoor plaatsen en ruimtes ontstaan waar mensen meer doen dan alleen doorlopen om in de trein te stappen. Het is de bedoeling dat dit nieuwe model lokale stations nieuwe functies geeft die dienen als woon-werkverkeer, winkelen, wonen en werken. Samengevat: de nieuwe generatie stations wordt gastvrij, architectonisch herkenbaar, toegankelijk, veilig, intermodaal, digitaal, levendig ... en natuurlijk praktisch! Met een gemiddelde stations afstand van ongeveer 3 km - vergeleken met minder dan 500 meter voor de stedelijke Parijse metro - en treinen die tot 110 km / u rijden, zullen rijsnelheden tussen 55 en 65 km / u worden bereikt, meer dan twee keer de snelheid van de metrolijnen in de binnenstad van Parijs. De volautomatische treinen met een lengte van 120 meter bestaande uit acht wagons van 15 meter lang, worden geleverd door Alstom. De eerste ontwerpen werden gepresenteerd op 2 oktober 2020.

Speciale treinen ontwikkelt door Alstom - Foto Grand Paris Express

90% van de lijnen zijn ondergronds, mede mogelijk gemaakt door speciaal ontwikkelde 106 meter lange tunnelboormachines met boor diameters variërend van 7,7 meter tot 9,8 meter. De tunnels worden aangelegd in vrij gevoelige grond, met een risico op instorting en kuilen. De stations bevinden zich vaak zeer diep – soms wel 30 meter onder de grond. Tunnelboormachines zullen ongeveer 20 meter diep gaan. In de komende jaren werken er 20 tunnelboormachines aan dit project. Terwijl de tunnelboormachines zich als mollen een weg banen onder de grond, begint de ‘Grand Paris Express’ langzaam vorm te krijgen.