‘Schilderen met licht’

Geen enkele metropool heeft zoveel fotografen het hoofd op hol gebracht en tot sensuele en mysterieuze beelden geïnspireerd als de Franse lichtstad. Even gewillig als een behaagzieke minnares laat Parijs zich telkens weer in al haar hoeken en kieren fotograferen. Gelukkig kent Parijs vele uitstekende fotogaleries, fotomusea en grote foto-evenementen (vrijwel altijd in de maand november) waaronder Paris Photo en Festival Photo Saint Germain. In deze blog neem ik je mee naar het chique 16^e arrondissement. Metrolijn 9 brengt mij naar het station rue de la Pompe en dan is het nog een kleine wandeling naar rue de Lota. Op nummer 6 is gevestigd Studio Harcourt en ik kan je zeggen een locatie die, gezien de geschiedenis en reputatie, top chique is.

 Studio Harcourt op nummer 6 rue de Lota

Roland Barthes, Frans literatuurcriticus, -theoreticus en filosoof, schreef eens: “En France, on n'est pas acteur si l'on n'a pas été photographié par le Studio Harcourt".

”In Frankrijk ben je geen acteur als je niet bent gefotografeerd door studio Harcourt”

Sinds 1934 is Studio Harcourt Paris een must voor kunstenaars, acteurs, schrijvers, zangers en atleten, zowel uit het verleden als het heden, zoals Alain Delon, Brigitte Bardot, Marlene Dietrich, Salvador Dali, Marion Cotillard, Jean Dujardin, Zinedine Zidane, John Galliano, Karl Lagerfeld, Catherine Deneuve, Laetitia Casta, John Malkovich, Jean-Paul Gaultier, Spike Lee, koningin Rania van Jordanië en vele anderen.

 Ook Brigitte Bardot wil in de jaren zestig deel uitmaken van de legende van Harcourt  - Foto Studio Harcourt Paris

Al meer dan 90 jaar worden in de Harcourt studio's in Parijs beroemdheden, maar ook onbekende mensen en families  gefotografeerd. De geschiedenis van Harcourt begint met een liefdesverhaal. Jacques Lacroix, in de jaren dertig directeur van een groot persbureau, valt voor de charmes van Cosette Harcourt, een Française van Duits Joodse afkomst en een foto-retoucheuse bij een fotostudio van de gebroeders Manuel. De rijke Lacroix schenkt haar een fotostudio die verantwoordelijk wordt voor de fotoproducties voor de bladen van de broers Jacques en Jean Lacroix. Aanvankelijk zijn het vooral foto's van schrijvers die de studio bekendheid geven. In de jaren dertig begrijpt Cossette Harcourt heel goed dat beroemdheden beeldbepalend zijn voor haar studio. Het magazine 'Vedettes' van de gebroeders Lacroix  is dan ook onmisbaar voor de verspreiding van foto's uit de studio. Een slimme combinatie van portretten, reclamebeelden en fotoreportages over de artiesten.

 Een van de weinige foto's van Cosette Harcourt - Foto Studio Harcourt Paris

'Vedettes' een van de vele bladen uitgegeven door de broeders Lacroix met fotografie van Studio Harcourt Paris

In 1938 ontwikkelt Cosette Harcourt een uitgesproken visie op de studio en maakt gebruik van het licht, zoals die in Amerikaanse filmstudio's van MGM en Twenty Century Fox, met veel licht en schaduw. Niet alleen de belichting speelt een cruciale rol, maar ook de grime en visagie. Zij weet ook dat het adres van haar voorname studio toen nog aan de chique avenue d' Iena 49, een klantenkring kan aantrekken die op zoek is naar nieuwe ervaringen. Op basis daarvan schiep Cosette een decor dat bijdroeg aan dat luxe gevoel. De weelde kende hier geen grenzen. Zij hoefde niets te doen, de beroemdheden kwamen gewoon naar haar toe. Het was min of meer verplichte kost. Bij Harcourt vond men de luxe sfeer terug die men herkende uit de Belle Epoque en uit de wereld van grote acteurs en actrices. Sarah Bernardt liep hier de trappen op.

Studio Harcourt maakt nog steeds gebruik van het licht, zoals die in Amerikaanse filmstudio's van MGM en Twenty Century Fox anno 1938, met veel licht en schaduw - Foto Studio Harcourt Paris

Net als haar vriendin Coco Chanel is Cosette Harcourt een voorbeeld voor de moderne vrouw. Ze leidt een grote onderneming en neemt alleen alle beslissingen. Er werden geen beslissingen genomen door de gebroeders Lacroix zonder dat haar om advies werd gevraagd. Zij alleen bepaalde de stijl van Studio Harcourt, ook duidelijk zichtbaar in het altijd aanwezige logo van Harcourt, iets typisch Frans. In het begin signeert Cosette Harcourt elke foto eigenhandig en door de tijd verandert het logo wel 10 keer naar de smaak van diegene die de foto's afdrukte of retoucheerde. De wet van Cosette bepaalde dat de fotograaf die werkt voor Harcourt moet voldoen aan de karakteristieke kenmerken van Studio Harcourt. Hij dient zich weg te cijferen en te verschuilen achter het logo. Het logo van Harcourt is in feite de gestileerde handtekening van Cossette. Om die reden is de studio niet meer dan een tussenstation voor fotografen die er werkzaam zijn.

Elke portretfoto van Studio Harcourt is herkenbaar aan het logo in feite de gestileerde handtekening van Cossette

Tijdens de tweede wereldoorlog heeft Studio Harcourt veel werk, mede dankzij de goede samenwerking met de Duitsers, maar ook dankzij de cafe's-chantant en de theaters die ook tijdens de bezetting veel publiek blijven trekken. Talloze filmsterren en acteurs vullen de pagina's van de magazines van de gebroeders Lacroix, natuurlijk allemaal gefotografeerd door Studio Harcourt. Jacques Lacroix, die zich zorgen maakt over de Joodse afkomst van Cosette, die eigenlijk Germaine Hirschfeld heet, besluit om met haar te trouwen. Tijdens de oorlog publiceert Studio Harcourt in 1943 een van haar mooiste uitgaven: 'Le Vrai Visage du Temps' Schitterende foto's gedrukt in een rijke vormgeving. In een tijdperk van rantsoenering een ondenkbare luxe. Achter die inspanning schuilt de kracht van Cosette Harcourt.

 Onmiddelijk bij het binnentreden van het pand aan de rue de Lota wordt je geconfronteerd met een typisch Harcourt portret van de Franse filmster Carole Bouquet

Wat volgt zijn de jaren zestig met een hang naar nieuwe dansen en nieuwe muziek en natuurlijk ook nieuwe beelden. Brigitte Bardot belichaamt de jeugd, de nieuwe generatie en ook zij wil deel uitmaken van de beroemde gerespecteerde legende van Harcourt. Vele beroemde fotografen leren hier hun vak, waaronder Sam Levin, Jean-Daniel Lorieux en Pierre-Anthony Allard. Tot aan haar vertrek in 1968 houdt Cosette Harcourt vast aan haar eigen stijl. De stijl die los staat van elk modebeeld. In de jaren 80 gaat het bergafwaarts met Studio Harcourt. Het archief wordt bedreigd en in 1989 besluit Jacques Lang, minister van Cultuur, dat het Harcourt archief deel moet gaan uitmaken van het Frans cultureel erfgoed, het RMN, Réunion des Musées Nationaux.

Het prachtige pand hangt vol met foto's van beroemdheden, een ontdekkingsreis op zich

In Fort Saint-Cyr ten zuidoosten van Parijs liggen tussen de 10 à 15 miljoen beelden opgeslagen. Naast de glasplaten van Nadar en Atget, vormen de duizenden glasplaten en negatieven van Studio Harcourt inmiddels een belangrijk onderdeel van het cultureel Franse erfgoed. Meer dan  300.000 mensen zijn gefotografeerd door Studio Harcourt tussen 1934 en 1989 voordat de collectie opging in de mediatheek van het Franse erfgoed.

 Catherine Deneuve

Na diverse overnames komt Studio Harcourt in 2007 in handen van Francis Dagnan. Vele studio's zijn sinds de opkomst van de portretfotografie ontstaan, allemaal met hun eigen karakter, ze bestonden naast elkaar maar geen zou overleven. De enige nu nog bestaande studio uit die tijd is Studio Harcourt in Parijs. Een erfenis van 100 tot 150 fotografen. De werkwijze van fotograferen is nog steeds onveranderd. Tijdens de fotosessies moet alles nog steeds voldoen aan de esthetische eisen van de Cosette Harcourt. "Leg het model vast zoals dat nog nooit door iemand is gedaan en zoals het nooit meer kan tenzij in deze studio". Catherine Renard, de huidige directeur van Studio Harcourt noemt het zelf het schilderen met licht. "Wat zwart is voor ons is het wit voor de kunstschilder. We gaan uit van het zwart en we schilderen met licht. Klassieke schilderkunst, sommige zeggen religieuze kunst. Het is vooral de kunst van het fotograferen en het retoucheren, alles in zwart-wit. Wie hier komt wordt onderdeel van de legende. De foto's zijn een soort wederopstanding, het bezielende beeld van iemand. De foto's blijven voor altijd, ook als de persoon verdwijnt. De geest van Cosette Harcourt is er gelukkig nog steeds.

Het topmodel Leatita Casta (r)

Een portretsessie dompelt je onder in een tijdloze ervaring en begint met een gespecialiseerde make-up en haarsessie in de bijou achtige studio Jean Cocteau. Vervolgens ga je naar de fotostudio waar je kunt kiezen voor een zwart-wit of kleurenportret, maar weet dat zwart-wit de gebruikelijke keuze is. Daar staat Studio Harcourt om bekend. Daarna begint de kunst van het uitlichten volgens het principe van de filmset uit de jaren dertig. Waarbij het licht je omhult en onthult, zacht licht, geen harde spotlights. Na twee dagen zijn de proeven klaar ter beoordeling en twee weken later arriveert jouw ‘Prestige’ portret, prachtig geretoucheerd, afgedrukt op museumpapier met de Harcourt handtekening in de hoek.

Portretprijzen beginnen vanaf € 1.995, een duo portret vanaf € 2.480 en een familieportret vanaf € 2.820 alle prijzen zijn inclusief BTW.

Beroemdheden signeren de studiodeur na een fotosessie

Een bezoek aan Studio Harcourt is gratis en je kunt er ook heerlijk lunchen in het Café Harcourt - Foto Studio Harcourt Paris

Je kunt gratis de sfeer proeven van Studio Harcourt door een bezoek te brengen aan het chique pand in de rue de Lota. Je kunt er lunchen in het Café Harcourt dat geopend is van dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 uur tot 18.00 uur.

In het hart van de studio kun je ook een gloednieuw museum ontdekken dat de geschiedenis van de fotografie laat zien aan de hand van 99 meest iconische camera’s van het begin van de 20^e eeuw tot aan de jaren 1990. Deze camera’s komen uit de collectie van Gianpaolo Benincasa, die vijftig jaar lang zeldzame camera's uit de hele wereld verzamelde. Drie jaar na zijn dood richtte zijn zoon het ‘99 Cameras Museum’ op om zijn nalatenschap voort te zetten en deze ongelooflijke collectie te delen met het grote publiek, of je nu een fotoliefhebber bent of gewoon nieuwsgierig! Elke camera is geselecteerd vanwege zijn baanbrekende innovaties, onderscheidende ontwerp of iconische status in zijn tijd. Om het verhaal van het museum te verrijken, is Studio Harcourt voortdurend op zoek naar zeldzame en belangrijke camera's om te presenteren. Elke nieuwe toevoeging vervangt een bestaand stuk, waardoor de collectie altijd precies 99 apparaten omvat. Bezoek aan het 99 Cameras Museum is gratis en geopend op woensdag, vrijdag en zaterdag van 10.00 tot 18.00 uur.

 In het hart van de studio kun je ook een gloednieuw museum ontdekken dat de geschiedenis van de fotografie laat zien aan de hand van 99 meest iconische camera’s - Foto's Studio Harcourt Paris

Studio Harcourt onthult zijn verborgen schatten en zijn kostbare erfgoed. Niet voor niets geclassificeerd als een ‘Entreprise du Patrimoine Vivant’ – a Living Heritage Company. Het EPV-label werd in 2006 opgericht. Het is het keurmerk van de staat dat Franse bedrijven met uitstekende ambachtelijke en industriële knowhow onderscheidt .