Samenwonen: huisvesting, belastingen, scheiding …

Samenwonen, vroeger gereserveerd voor de jongere koppels die eerst probeerden om samen te leven voordat zij in het huwelijksbootje stapte, komt tegenwoordig voor in alle leeftijdsgroepen. Soms is het een riskante keuze…

Vrij samenleven, lang genegeerd door de wet, is nog maar sinds 1999 wettelijk gedefinieerd.
Maar, in tegenstelling tot de Pacs of het huwelijk, heeft hij geen echte status. Vrij samenleven heeft geen effect op het erfgoed en er zijn geen persoonlijke verplichtingen, met uitzondering van het samenleven. Maar deze vrijheid is niet zonder gevolgen. De wet verleent de niet-gehuwde partners alleen een juridische bescherming en beperkte fiscale voordelen. Zij moeten zichzelf daarom dus beschermen.

Woning: de rechten waarborgen van de samenwonenden

Als samenwonenden hun appartement of huis huren, is het sterk aanbevolen dat allebei de houders van de huurovereenkomst zijn. Zij zullen uiteraard ieder verantwoordelijk zijn voor de betaling van de huur, maar hun respectievelijke rechten op huisvesting zijn op deze wijze gegarandeerd.

Als zij samen hun hoofdverblijfplaats kopen, moeten zij zich met adviezen van een notaris omringen. Het is een verbintenis op lang termijn onderhevig aan alle onvoorziene tegenvallers van het samenleven (scheiding, overlijden).

De eenvoudigste oplossing is het kopen van een onroerend goed in mede-eigendom. Ieder is eigenaar van een variabele verhouding: bijvoorbeeld 50/50 of 30/70. "Of ze het nu willen of niet, als zij samen kopen, vallen zij in een juridisch kader." legt Marie-Gabrielle Migeon-Cros uit, notaris in Saint-Quentin-Fallavier (38). "Voor de ondertekening van de akte, leg ik hun uit waarom het belangrijk is om de aandelen te kwantificeren op basis van hun werkelijke financiële bijdragen (bijdragen, terugbetaling van de lening)."

Inderdaad is het niet verstandig om een mede-eigendom aan te raden met een verdeling van ieder 50% als er slechts maar één een bijdrage levert, bijvoorbeeld, aan de terugbetaling van de lening. In geval van scheiding zal het dan moeilijk zijn om te betogen dat hij de enige eigenaar is. Vaak is het taboe voor samenwonenden om hierover te praten, maar het is van vitaal belang.

"Het aangeven van ieders deel van een onroerend goed is een akte van wederzijds respect, dat eventuele geschillen tijdens het samenleven en bij een scheiding zal besparen." zegt de notaris.

Belastingen: ongehuwd samenwonenden slachtoffers van discriminatie

In fiscale zaken zijn samenwonenden slachtoffers van discriminatie. Ook al moeten ze individueel hun inkomen verklaren, waardoor zij hun voordeel verliezen van een familie quotiënt (quotient familial) toegekend aan gehuwde paren of gepacste civiele partners, zijn zij verplicht om hun erfgoederen toe te voegen en een gezamenlijke verklaring voor de solidariteits belasting op vermogen in te dienen (ISF).

Bij aanwezigheid van gemeenschappelijke kinderen, kunnen zij ten laste van één van de ouders worden geteld, of verdeeld worden tussen de vader en moeder. Maar het is niet altijd fiscaal voordelig voor de partner die de hogere inkomen heeft om de kinderen ten laste te nemen. Degene die afstand doet van deze lasten kan een alimentatie betalen voor de onderhoud van de kinderen en deze van zijn belastbaar inkomen aftrekken.

Echter, de besparingen als gevolg van deze aftrek kan groter zijn dan die door de toename van het familie quotiënt. De alimentatie wordt bijgevoegd aan het belastbare inkomen van de tweede ouder. Het is daarom belangrijk om verschillende simulaties te onderzoeken.

Gezamelijke rekening, praktisch maar riskant

Omdat het handig is om gemeenschappelijke uitgaven te betalen, is de gezamenlijke rekening zeer populair. Zo kan ieder ongehuwd rekeninghouder deze betaalmiddel gebruiken en alle gewenste operaties uitvoeren. In ruil daarvoor zijn de partners, in de de ogen van de bank, beiden verantwoordelijk. Concreet gezien kunt u worden verplicht een rekening-courant krediet te betalen, zelfs al bent u niet verantwoordelijk voor de uitgaven van de rekening en waardoor deze in het rood is komen te staan.

Erger nog, u kunt Interdit Bancaire worden verklaard door een chèque zonder provisie, uitgeschreven door uw partner. De enige oplossing: één verantwoordelijke partner vaststellen voor de rekening. Voorgeschreven door de Code monétaire et financier is deze praktijk echter onbekend en wordt deze weinig gebruikt. In geval van onenigheid tussen het paar of een scheiding, is het raadzaam om de gezamenlijke rekening te sluiten of deze om te zetten in een individuele rekeningen.

Scheiding van de samenwonenden : een moeilijke "afrekening"

Voor de samenwonenenden is het even gemakkelijk zich te verenigen als ... uit elkaar te gaan. Zodra de beslissing om uit elkaar te gaan is genomen, zijn de samenwonenden aan geen enkele formaliteit onderworpen, in tegenstelling tot PACS partners, die hun contract moeten opzeggen, en natuurlijk de gehuwden die gedwongen zijn te scheiden. Maar de samenwonenden moeten hun scheiding wel beheren en organiseren.

Als het paar gezamelijk kinderen heeft, moeten de partners het met elkaar eens zijn over de zorg, de woonplaats van de kinderen en de vaststelling van de alimentatie. Zelfs al slagen zij erin tot een overeenstemming te komen - en nog meer in het omgekeerde geval -, is het sterk aangeraden om de Familie rechter in te schakelen, die een overeenkomst zal vastleggen. Ze kunnen zich dan altijd verwijzen naar de beslissing van de rechter in geval van betwisting.

Ook zullen ze al hun persoonlijke bezittingen (meubels, auto's, juwelen …) moeten verdelen, ieder zal wat hij gekocht of gekregen heeft terug krijgen. Een tip: bewaar tijdens het samenleven de bewijzen van aankoop van de verschillende goederen (facturen, bankafschriften, chèque-afschrijvingen). Natuurlijk zijn giften of geschenken (geld, juwelen, schilderijen, ...) die de samenwonenden mogelijk aan elkaar hebben gedaan onherroepelijk.

Merk ook op dat het delen ingewikkelder wordt wanneer zij een gezamenlijke rekening hebben. Onroerend goed verkregen door middel van deze rekening zijn onderworpen aan een vermoeden van mede-eigendom, en moet eerlijk worden gedeeld.

Wie is eigenaar van het onroerend goed?

Blijft nu nog over de gevoelige kwestie van het onroerend goed. Bij samenwonenden die hun huis gezamelijk hebben hebben verworven kunnen twee hypotheses worden overwogen:

• Het verkopen van de woning, gevolgd door het delen van het bedrag in de verhouding aangegeven in de akte van aankoop (vandaar het belang om de aandelen te kwantificeren)
• Of het behoud van het pand door één van de partners, en dus het uitkopen van de andere partner

"Conflicten ontstaan vaak wanneer een partner verbeteringen heeft gefinancierd in de woning van de ander, of in de ongedeelde huisvesting van het paar, maar zonder de kosten in acht te nemen" zegt Me Migeon-Cros, notaris in Saint-Quentin-Fallavier (38). "Ik adviseer ze voor de grote rekeningen te noteren wie wat heeft gefinancierd. Uiteraard moet dit in harmonie gebeuren en niet in een klimaat van achterdocht. Als de ongehuwde samenwonenden zich hier niet in kunnen vinden hebben zij maar een oplossing: trouwen of PACS onder gemeenschap van goederen te overwegen." Als één van de twee niet regelmatig de rekeningen heeft bij gehouden, zal het moeilijk zijn voor degene die het werk gefinancierd heeft in de woning van de ander zijn uitgaven te kunnen verhalen.

Juridische procedures op basis van het bewijzen van "ongerechtvaardigde verrijking" zijn langdurig, kostbaar en vaak traumatisch. Hun resultaat is ook erg onzeker, het Hof van Cassatie heeft hierover verschillende meningen uitgesproken.

Overleden: hoe kan je je partner beschermen

En als de ene partner komt te overlijden? Om de toekomst van de overlevende partner te garanderen, moet het paar noodzakelijkerwijs haar lot in handen nemen. Als ze niets doen zullen de samenwonenden niet van elkaar erven. Om dit te doen kan ieder een testament opstellen en de ander als erfgenaam wijzen, met inbegrip van het aandeel van de woning dat van hem is. Probleem: de woningen die op deze wijze nagelaten worden belast voor een maximumtarief van 60%!

Als ze een kapitaal bezitten, kunnen de partners beter een levensverzekering afsluiten, en de ander als begunstigde aanwijzen. Bij het overlijden van de verzekerde, ontvangt de partner dit kapitaal vrijgesteld van successierechten tot €152 500 (voor betalingen gedaan voor de 70ste verjaardag van de verzekerde en na 13 oktober 1998).

Echter, "na een bepaalde leeftijd, als het de wil van het paar is om elkaar effectief te beschermen en met een belastingvrije status, zal een huwelijk of Pacs moeten worden overwogen" adviseert Me Migeon-Cros, notaris in Saint-Quentin-Fallavier (38 ).

"Eén paar van de vijf is samenwonend in Frankrijk"

3 vragen aan Benedicte Goussault, socioloog, hoogleraar aan de universiteit Paris-Est - Creteil (UPEC)

• Leven veel paren als samenwonende?
   
  Vandaag de dag leven naar schatting 5 miljoen, een op de vijf koppels, als "samenlevende". Ik geef de voorkeur aan deze term eerder dan die van concubinaat, dat een pejoratieve connotatie heeft behouden. Het samenwonen is onstaan onder de arbeiders die niet konden trouwen vanwege de kosten. Later was het meer iets voor de jongere stellen die eerst het leven onder één dak wilden uitproberen. Vandaag de dag komt het voor in alle leeftijdsgroepen en in alle sociale klassen.
    
• Hoe is het samenleven een normaal iets geworden?
   
  Door de kinderen, die nu ieder dezelfde status hebben: er is geen onderscheid meer onder wettige kinderen, onwettige of onrechtmatige. Dit is een zeer belangrijke verrandering. Nog geen twintig jaar geleden, trouwde een koppel bij de geboorte van hun eerste kind. Vandaag de dag is dit niet meer nodig. De wet volgde het nieuw gedrag van de bevolking.
    
• Waarom samenleven, ondanks het gebrek aan bescherming?
   
  De beslissing om samen te leven komt voort uit de wens niet in normatieve en institutionele systemen te vallen. Het is soms storend voor hen die zich niet hebben beschermd, en die dit te laat begrijpen. Ik geef vaak het voorbeeld van de jonge caissière die tien jaar lang hard werkte zodat haar partner zijn medische studies kon voltooien, en die, in geval van scheiding, niet veel zal krijgen ter compensatie...
    

Bron: Dossier familial