(Rat)atouille

De meesten van jullie kennen vast nog de animatiefilm Ratatouille uit 2007. Deze gaat over de gepassioneerde jonge rat Rémy die ervan droomt chef-kok te worden in een toprestaurant in Parijs.  Zijn familie ziet dit echter niet graag gebeuren en ziet eten als een manier om te overleven. Bovendien zijn mensen in de kookwereld ook niet echt verzot op ratten. De uiterst aaibare Rémy krijgt een beetje hulp van de voorzienigheid. Hij belandt in het voormalige 5-sterrenrestaurant van zijn grote voorbeeld, de overleden topkok Gusteau, waar hij een monsterverbond sluit met het talentloze maar ambitieuze keukenhulpje Linguini.

Rémy en Linguini uit de film Ratatouille van Pixar Animation Studios

Wanneer de jonge Linguini de talenten van Rémy ontdekt, is dat de kans voor de rat om zijn droom uit te laten komen. Linguini en Rémy werken vervolgens samen en proberen Gusteau's restaurant weer op de kaart te zetten. De film eindigt met de opening van een nieuw restaurant in Parijs dat gerund wordt door Rémy en Linguini met een keuken gemaakt op Rémy’s formaat. Het restaurant is een groot succes en op zolder is een nieuwe thuis gemaakt voor de rattenfamilie van Rémy.

Chef Rémy - Foto Pixar Animation Studios

Ik moest aan dit verhaal denken toen ik een artikel las in de Franse krant Le Figaro dat Parijs inmiddels op de vierde plaats staat van meest door ratten geteisterde stad ter wereld. Dat is toch wel het laatste waar je aan denkt. Wie aan Parijs denkt, denkt aan de Stad van de mode, de Stad van de liefde, de Lichtstad, maar niet aan de stad van de ratten. Nog angstaanjagender is het feit dat er meer ratten dan inwoners zijn in Parijs namelijk meer dan 3,8 miljoen ratten op slechts 2,2 miljoen Parijzenaars. Parijs zou daarmee op de vierde plaats komen van steden met de meeste ratten, achter de Indiase stad Deshnoke (een stad in het Bikaner-district van Rajasthan vlakbij de grens met Pakistan), London en New York. De Franse hoofdstad wordt op de voet gevolgd door Singapore. En dat is weer vreemd te noemen. Singapore staat er om bekend om de hoge boetes die opgelegd kunnen worden bij het overtreden van bepaalde regels. Afval op straat gooien, roken waar het niet toegestaan is of fietsen op plekken waar je alleen maar mag lopen wordt bestraft met fikse boetes. Marseille is de tweede Franse stad die voorkomt in de lijst en wel op de 10^e plaats.

Een triest record; Parijs staat op de vierde plaats staat van meest door ratten geteisterde stad ter wereld

Inmiddels zijn de ratten publieke vijanden nummer 1 in Parijs. Met zijn kleine zwarte oogjes – soms rood – staart hij je in de verte doordringend aan. Met zijn twee witte – en vaak geelachtige – snijtanden verslindt hij alles wat op zijn pad komt. Hij knabbelt, hij knaagt, hij wil eten en drinken maar zich vooral voortplanten. Na een dronken avond, het uitje met collega’s of na een nacht hard werken, kunnen Parijzenaars het onophoudelijke ballet van deze kleine wezens aanschouwen. Maar hongerig, worden ze steeds roekelozer en zichtbaarder. Net als duiven, maar weerzinwekkender, dringen ze door in de parken, tuinen en gebouwen. Figaro Magazine besteedde er vele pagina’s aan door een fotograaf twee nachten op stap te sturen voor het observeren van de Rémy’s van Parijs. Le Parisien toonde op hun website zelfs een video waar, aan de oevers van de Seine, tussen het Musée d’Orsay en de Pont Royal (7^e arrondissement, vuilnismannen met afschuw tientallen hongerige ratten ontdekken, die op de bodem zwermen van een vuilniscontainer. In 2018 filmde een klant, een maand na de ontdekking van muizen in babykleding bij Carrefour Evry 2, ratten op de brooddisplays van de bakkerijafdeling. “Het was 20.30 uur en er waren nog klanten”, aldus de klant die alles met zijn telefoon vastlegde. “Ik vraag mij af wat er dan in de nacht gebeurt”?

Bij het vallen van de avond kunnen Parijzenaars het onophoudelijke ballet van deze kleine wezens aanschouwen

Op de Pont Neuf, waar toeristen nieuw gaaswerk ontdekt hebben om hun liefdesslotjes aan te bevestigen, nadat ze verwijderd zijn van de Pont des Arts, brengen ze ook een bezoek aan het kleine parkje op de kop van het Ïle de la Cité, onder het ruiterstandbeeld van Henri IV. Dit kleine park van ongeveer 1500 vierkante meter wordt sinds de laatste hoge waterstand van de Seine overspoeld door ratten. Elke ochtend vegen de medewerkers van de Parijse stadsreinigingsdienst, Propreté de Paris,  het eiland schoon, maken de prullenbakken leeg en vullen de gaten die de knaagdieren ’s nachts hebben gemaakt. “De toeristen zijn de grootste boosdoeners”, aldus een van de medewerkers. Zij tonen niet altijd respect voor de plekken waar zij genieten van het uitzicht. Het afval dat zij achterlaten trekt ratten aan, die niet meer genoeg voedsel kunnen vinden in de riolen van Parijs. Het Parijs zonder natuurlijke vijanden is voor hun ideale grond.

Het kleine parkje op de kop van het Ïle de la Cité

“Kriebelt het bij jou ook al? Want hoe kun je je voorstellen dat Parijs, een ‘wereldstad’ met meerdere toeristische juweeltjes, een paar miljoen van deze knaagdieren zou kunnen huisvesten? En dat levert veel problemen op voor Anne Hidalgo, de huidige burgemeester van de stad. De uitkomst van deze ranglijst heeft inmiddels geleid tot verhitte debatten in het Hôtel de Ville tussen de Republikeinen en de Groenen die het liever hebben over ‘kruipers’ dan over ratten. Het gebruik van het woord ratten heeft ook een negatieve bijklank volgens de Partij voor de Dieren. Volgens het hoofd van de Parijse milieugezondheidsdienst. de SPSE, le Service parisien de santé environnementale, zijn er nu 1,75 ratten per inwoner en hun aantal schommelt naargelang het beschikbare voedsel en hun leefomstandigheden. Maar het stadhuis moet ook in de rat zijn meerdere erkennen. Uitroeien is vrijwel onmogelijk meldt een persbericht van het gemeentehuis van de Franse hoofdstad.

Josette Benchetrit zette in 10 dagen tijd een petitie online; ‘Stop de genocide op ratten’. In enkele dagen was de petitie al door 20.000 mensen ondertekend

Zij geven de schuld aan een Europese richtlijn die verhinderd dat de ongediertebestrijding rattengifkorrels verspreidt. Er wordt nu geëxperimenteerd met niet chemische vallen. Een soort van luiksysteem. Als de rat op de container klimt, kantelt het deksel en valt de rat in een alcoholische vloeistof die hem laat verdrinken maar ook tevens zijn bederf voorkomt. Eerder experimenteerde Le Département faune et action de salubrité, DFAS, weer een afdeling die zich bezig houdt met faunabeheer, (hoeveel afdelingen kun je hebben) met zwarte dozen waarin de rat wordt aangetrokken door een geur en zich voedt met een antistollingsmiddel waardoor ze gaan bloeden en uiteindelijk de dood van het dier veroorzaakt. Maar dit initiatief werd met name bekritiseerd door een voormalig kinderpsycholoog van het Étampes ziekenhuis, mevrouw Josette Benchetrit. Ze zette in 10 dagen tijd een petitie online; ‘Stop de genocide op ratten’. In enkele dagen was de petitie al door 20.000 mensen ondertekend. “We moeten dit bloedbad stoppen en andere oplossingen vinden zoals een anticonceptiebeleid”, aldus deze mevrouw in een interview met  Le Parisien. Zelfs Le Figaro mengde zich in de strijd. Volgens een door de krant ondervraagde specialist zijn ratten erg nuttig. Ze voorkomen dat bepaalde riolen verstopt raken. In de loop van een jaar verorbert elk van de 3,8 miljoen ratten  9 kg afval, ofwel tussen de 30 en 34 duizend ton in totaal. Verder hebben de ratten niet meer bacteriën en virussen dan onze honden, katten en papegaaien. We moeten mensen over ratten leren maar vooral opvoeden en ze weerhouden van dieren op straat te voeren en Parijzenaars aanmoedigen om voedselresten op de juiste manier in geschikte vuilniscontainers te deponeren.

Street art op Le Mur van de kunstenaar Bordalo in de rue Oberkampf

Maar er zijn ook tegenstanders die roepen dat de aanwezigheid van ratten in grote getalen gezondheids-, esthetische en economische problemen met zich meebrengen. In 2017 waren de gevallen in Parijs van leptospirose, ook wel rattenziekte genoemd, waarvan de symptomen vergelijkbaar zijn met griep, geëxplodeerd. Weer een ander onderzoek onthulde dat de helft van de ratten drager zijn van veel meer parasieten dan voorheen.

Bovendien zijn ratten veroorzakers van kortsluiting. Ratten houden ook van bepaalde elektrische kabels van auto- of scootermotoren. Garens waarvan de beschermende omhulling is gemaakt van maïszetmeel. Reden genoeg voor het Hôtel de Ville om de autoriteiten aan te zetten om handelend op te treden met nieuwe experimenten. Ratten ontwikkelen resistentie tegen bepaalde moleculen en implementeren vermijdingsstrategieën. De nieuwe aasdozen worden voorzien van verschillende pasta’s met vis- of vleessmaak, wel weer samengesteld met een antistollingsmiddel. In de tuinen zijn vuilniszakken vervangen door gesloten containers, verrijdbare bakken en afvalbakken. Deze maken ook selectief sorteren mogelijk. 250 tuinen zijn nu uitgerust met afvalcontainers, 221 locaties met verrijdbare containers en 310 Cybel-modelcontainers met beschermde zakken waardoor afval onbereikbaar is. Gemeenschappelijke tuinen zijn uitgerust met composters die zo zijn ontworpen dat ratten geen toegang hebben tot hun inhoud. Al met al geen leuk vooruitzicht voor Rémy en zijn familie.

Dè zaak die sinds 1872 gespecialiseerd is in ongediertebestrijding is die van Aurouze in de rue des Halles nummer 8 in het eerste arrondissement

Tja, hoe ga je dan zo’n blog nog een beetje leuk eindigen?

Nou zo dan; je kunt namelijk een rat laten lachen. Wetenschappers hebben laten zien dat ratten lachen als ze gekieteld worden en er ook dol op zijn. Maar ook dat een specifiek deel van de hersentjes opgewonden raakt. Ze zenden dan een geluid uit met een frequentie van 50 kHz, wat weer een teken is van plezier, ze springen dan letterlijk van vreugde. De opwinding was significant wanneer de rat op zijn buik en rug werd gekieteld, veel meer dan wanneer hij gewoon werd geaaid. Belangrijk om te weten is dat de ratten eerst werden getraind om de menselijke hand te waarderen. Hoe dat in zijn werk gaat? Daar moet ik het antwoord op schuldig blijven.

Wist je dat je een rat ook kunt laten lachen?

De stotterende muis van Ryan Gander in de Fondation Pinault, leuk toch?

Bronnen: Le Parisien, Le Figaro, AFP.