Passage door de hel

In een van mijn Parijsboeken kwam ik de volgende zin tegen: "Parijs is een verleidelijke stad, die permanent wil worden bekeken en aandacht eist, en gezien wil worden door de ogen van een liefhebbende, verlangende en jaloerse minnaar". Ik moet bekennen dat ik zo naar mijn favoriete stad kijk. Altijd zoekend als een ware vrijbuiter, naar verborgen plekken, oases van stilte, onvermoede paradijsjes in anonieme straatjes, in miskende wijken, waar mijn fantasie het rijk alleen heeft. Op sommige van deze verschijningen ben ik voorbereid, maar de meeste charmante kleinigheden van Parijs ontdek ik toevallig. Op iedere willekeurige wandeling door de stad kom ik er waarschijnlijk tientallen tegen. Het is een klein wonder dat Parijs zo'n overvloed aan verborgen juweeltjes heeft kunnen bewaren, ondanks het verslindende moderne stadsleven. Het is zeker een compliment voor de smaak en geestkracht van de Parijzenaars.

(l) De oude cover van Ongekend Parijs - Later met een nieuwe cover en titel geheel in de nieuwe huisstijl van PassePartout reisgidsen (r)

Dit juweeltje ken je waarschijnlijk nog van de cover van mijn tweede reisgids over Parijs namelijk ‘Ongekend Parijs’. Later, toen mijn uitgever Edicola de lay out van alle reisgidsen veranderde, veranderde niet alleen de cover maar ook de titel in ‘Parijs anders bekeken’. Onlangs kwam ik er achter dat ik dit juweeltje aan de boulevard Raspail in het 14^e arrondissement nooit heb beschreven. Misschien wel omdat ik stiekem wilde dat het onontdekt zou blijven. Want de absolute hit op Instagram is de rue Crémieux, eigenlijk een voetgangersgebied vol met kleurrijke huizen. De bewoners hebben er nu spijt van dat ze hun straat zo hebben opgepimpt en overwegen een toegangshek aan het begin en het einde van de straat te plaatsen. Het ligt in het 12e arrondissement, tussen de rue de Lyon en de rue de Bercy. Het is een klein straatje van slechts 144 meter lang.

Het gepimpte straatje rue Crémieux, de absolute hit op Instagram

Mijn juweeltje ontdekte ik na een bezoek aan de Fondation Cartier pour l'Art Contemporain, aan de boulevard Raspail 261 in het 14e arrondissement. Een gebouw van glas en staal dat speciaal voor Cartier is ontworpen door de Franse architect Jean Nouvel, schepper van onder andere het Institut du Monde Arabe en het Musee du Quai Branly. Op de plek waar Chateaubriand, Frans schrijver en politicus, in 1823 een Libanese ceder plantte, staat nu als het ware een doorzichtig gebouw. Gebouwd in en rond een tuin die is ontworpen door Lothar Baumgarten. Het zogenaamde  "Theatrum Botanicum" bevat meer dan 35 boomsoorten en 200 soorten planten.  Een grote façade van glas aan de buitenzijde verlengt het perspectief van de boulevard Raspail en vormt een bijzondere harmonie tussen kunst en planten, zowel binnen als buiten.

De Fondation Cartier pour l'Art Contemporain

1200 m² tentoonstellingsruimte verdeeld over zes niveaus, hier  worden jaarlijks vijf tentoonstellingen georganiseerd rond alle vormen van hedendaagse kunst waaronder; design, fotografie, schilder- en beeldhouwkunst.  De Fondation Cartier stelt zich als doel Internationale hedendaagse kunst te bevorderen en te ondersteunen door middel van verschillende activiteiten (financiering van nieuwe aanwinsten, tentoonstellingen, shows, het uitgeven van boeken, catalogi en animaties) van nieuwe Franse en buitenlandse kunstenaars.

Mijn juweeltje; de Passage d'Enfer

Wandelend richting het metrostation Raspail passeer ik een lang hek met een kleine toegangspoort. Achter het hek een onvoorstelbaar Parijs juweeltje. Bevangen door de waanzin van deze ontdekking rende ik naar de toegangspoort voordat deze zou sluiten, net nadat een bewoner het straatje binnenging. Op dat precieze moment denk je dat jij de eerste persoon op aarde bent die dit uitzonderlijk plekje heeft gevonden. Misschien overdrijf ik door te zeggen dat ik nu precies begrijp hoe Christoffel Columbus zich voelde toen hij Amerika ontdekte. Een gevoel van opwinding, intens geluk, en de twijfel of ik deze ontdekking wel met jullie moest delen. Welnu het heeft vijf jaar geduurd!

Passage d’Enfer

Nee niet het beroemde parfum van parfumeur Olivia Giacobetti, maar een afgesloten straatje, beginnend aan de boulevard Raspail en parallel aan de rue Campagne-Première naar het zuidwesten. Aan de achterzijde maakt het een bocht van 90° naar een poort die weer uitkomt op de laatst genoemde straat. De Passage d’Enfer, Een privé weg, afgesloten door poorten. Het ontleent zijn naam aan de boulevard d’Enfer, de oude naam van de boulevard Raspail die leidt naar Place Denfert-Rochereau. Volgens verschillende bronnen komt de benaming van het ‘Bois d’Enfer’ dat dit plateau vroeger bedekte. Wat dit straatje zo bijzonder maakt is de on-Parijse sfeer en de symmetrie. Eigenlijk lijkt het meer op een filmdecor. Een autovrij straatje vol met kasseien, mooi gepleisterde huizen in pasteltinten, met houten raamluiken en authentieke straatlampen aan de huizen. De naam wekt misschien verwarring want waarom zou dit een verbinding naar de hel zijn. Misschien de verwijzing naar de vroegere naam van de boulevard Raspail, maar er wordt ook een verbinding gelegd dat de naam zou verwijzen naar ingestorte mijngroeves, Veelvuldig deden in het verleden zogenaamde sinkholes hele straten en huizenblokken inclusief bewoners verdwijnen in diepe gaten, wel degelijk een hel.

Een autovrij straatje vol met kasseien, mooi gepleisterde huizen in pasteltinten, met houten raamluiken en authentieke straatlampen aan de huizen

De bouw van de Passage d’Enfer in 1855, 160 meter lang en 10 meter breed, illustreert de eerste tests met sociale huisvesting in de Franse hoofdstad. Initiatiefnemers waren de heer Cazaux en de Franse architect Félix Pigeory. Laatstgenoemde was ook de belangrijkste stichter van de badplaats Villers-sur-Mer, in het Franse departement Calvados. Als directeur en hoofdredacteur van de Revue des Beaux-arts, was hij zeer geïnteresseerd in de eerste arbeiderswoningen in Parijs. Een decreet uit 1852 kende subsidies toe aan initiatiefnemers, bankiers, aannemers, architecten en eigenaars, zodat ze sociale woningen konden creëren. Zo ontstonden woonwijken voor arbeiders in typische volkswijken of dun verstedelijkte sectoren die later, in 1860, aan de stad zouden worden toegevoegd.

Wat onmiddellijk opvalt bij het binnengaan is de rust. Een oase, en dat op steenworpafstand van de bruisende boulevard. Bijzonder is ook dat de nummering van de huizen in deze privéweg met de klok meegaat in tegenstelling zoals in Parijs de regel is, afwisselend even-oneven. De Passage Molière in het 3^e arrondissement heeft dezelfde bijzonderheid. De passage was ook rijk aan artistieke voormalige bewoners zoals dichters en schrijvers Arthur Rimbaud, Ezra Pound, de Japanse schilder Foujita, kunstschilder Chaïm Soutine,  beeldhouwers Nikki de Saint-Phalle en César Baldaccini, Jean-Pierre Raynaud, fotografen Man Ray en Dora Maar. Zelfs meesterparfumeur Olivia Giacobetti had hier, in de jaren ’70, haar hoofdkantoor wat haar in 1999 inspireerde tot het beroemde parfum ‘Passage d’Enfer’ Een ode aan deze prachtige passage.

Het gebouw 31bis aan de rue Canpagne-Première - Foto Wikimedia

Nummer 24 t/m 27 is de achtergevel van het gebouw 31bis aan de rue Canpagne-Première. Deze kunstenaarsateliers, gebouwd in 1911, door architect André Arfvidson, behoren tot de meest spectaculaire van Parijs. De ateliers met hun grote glazen daken op het noorden kijken uit op de straatkant en de woonruimtes op de binnenplaats. De straatgevel strekt zich uit over vier niveaus met werkplaatsen onderbroken door imposante erkers en is prachtig gedecoreerd met witte, okerkleurige en bruine tegels. Een mooi geschulpte versiering in gevlamd zandsteen is het werk van de keramist Alexandre Bigot en werd  nog eens bekroond als een van de mooiste gevels in Parijs in 1912.  De gevels en de daken werden bij decreet van 12 juni 1986 geregistreerd als historisch monument. De gevel is in 2015 in zijn geheel gerestaureerd.

Details van de prachtige gevel. Het werk van de keramist Alexandre Bigot

Passage d’Enfer, toegang ter hoogte van nummer 247 boulevard Raspail en rue de Campagne-Première 21. 14^e arrondissement, metrostation Raspail, lijn 4&6.

TIP: Op loopafstand van de Passage d’Enfer, in een zijstraat aan de overzijde van de boulevard Raspail, bevindt zich de Fondation Giacometti Parijs, in de rue Victor Schœlcher 5. In maart 2021 schreef ik hier een blog over. Dit prachtige museum is zeker een bezoek waard. Dus als je toch in de buurt bent, doen!

Klik hier voor de blog over deze geniale kunstenaar.

Fondation Giacometti