Van A tot Z

A = Arrondissementen

Parijs bestaat uit 20 arrondissementen, elk met een eigen bestuur. Zij hebben geen beslissingsbevoegdheid, maar treden op als bemiddelaar tussen de administratie (burgemeester en het Conseil de Paris /gemeenteraad) en de bevolking. De ligging van de arrondissementen kun je het best vergelijken met een slakkenhuis. Het 1e arrondissement in het midden, daar omheen de middeleeuwse kern; het 2de, 3de, 4de en 5de arrondissement. De nummers 6 tot en met 11 vormen de volgende kring en omvatten de oude 'faubourgs'; buitenwijken. De laatste cirkel word gevormd door de arrondissementen 13 tot en met 20. In deze arrondissementen zijn de inkomensverschillen het grootst. De meest chique en dure arrondissementen  zijn het 16e en het 17e. De overige arrondissementen zijn de typische migranten wijken. In het 13e de Afrikanen en Antilianen, in het 18e veel migranten vanuit Noord Afrika en de Chinezen in het 20e. Zo heeft elk arrondissement zijn eigen karakter en sfeer.

 

Voorgrond Pont des Arts, Pont Neuf, Pont au Change

B = Bruggen van Parijs

Over het Parijse gedeelte van de Seine zijn maar liefst 37 bruggen gebouwd. Clochards slapen er onder, vrijplaats voor verliefde stelletjes, inspiratiebron voor schrijvers en kunstschilders en een schuilplaats voor de regen. De bruggen van Parijs spelen een grote rol in het culturele landschap van de stad. De oudste brug is de Pont Neuf (1578 - 1604), de meest versierde brug is de Pont Alexandre III (1896 - 1900). Het mooiste uitzicht over het historische hart van Parijs heb je vanaf de voetgangersbrug Passerelle des Arts, een stalen reconstructie van de eerste gietijzeren brug van Parijs uit 1804. Andere prachtige bruggen zijn: Pont de Bir-Hakeim (1903 - 1905) met een bijzonder uitzicht op de Eiffeltoren en de Pont de la Tournelle (1928) met een adembenemend zicht op Île de la Cité en de Notre Dame.

 

C = Cafés

Te veel om op te noemen. De cafés van Parijs dragen onmiskenbaar bij aan de charme en de historie van de stad. In cafés werd geschiedenis geschreven door grote schrijvers; Sartre, Scott Fitzgerald, Hemingway, de Beauvoir, door kunstenaars waaronder; Dali, Cocteau, en vele andere vooraanstaande intellectuelen Maar in Parijs te zijn geweest zonder Café de Flore, Café Les Deux Magots, Café de la Paix en Café Marly bezocht te hebben, dat kan echt niet.

 

D = Dôme des Invalides

In 1676 vroeg de Zonnekoning Lodewijk de XIV aan de architect Jules Hardouin Mansart een kerk te bouwen voor exclusief gebruik door de Zonnekoning en voor de Koninklijke graftomben. In 1840 besloot Koning Louis Philippe om de overblijfselen van Keizer Napoleon terug te halen van Sint Helena. Zijn lichaam werd in 1861 in zes kisten gelegd en uiteindelijk in de crypte geplaatst. De tweehonderdste verjaardag van de Franse revolutie was de gelegenheid bij uitstek om de Dôme in oude luister te herstellen en met bladgoud te bedekken. Hiervoor waren 550.000 bladen goud nodig met een totaal gewicht van 12,7 kilogram.

 

E = Eiffeltoren

Een holle kandelaar, een trap naar de eeuwigheid, de toren van Babel of volière van de wereld: Hèt symbool van Parijs. In de meer dan honderd jaren van zijn bestaan verguisd en verheerlijkt. Parijzenaars begroeten elk nieuw monumentaal werk in hun stad met een mengeling van afgrijzen, kritiek en ontsteltenis die een paar jaar duurt, waarna het een dierbaar nationaal symbool wordt. De Eiffeltoren is daarvan een perfect voorbeeld. De toren is inmiddels een onmisbaar onderdeel van de Parijse skyline. Het icoon van Parijs en het meest herkenbare gebouw van de wereld, zelfs voor mensen die de toren nog nooit in het echt hebben gezien. De officiële opening vond plaats op 31 maart 1889. Tot 1929 was het, het hoogste gebouw in de wereld. Totaal gewicht 10.100 ton, hoogte eerste platform op 57 meter, het tweede platform op 115 meter en het derde platform op 276 meter. Omhoog en omlaag kun je d.m.v. vijf liften of met de trap, 1665 treden. Op de Eiffeltoren zijn in gouden letters 72 namen aangebracht van Franse wetenschappers, ingenieurs en enkele andere notabele mensen uit erkentelijkheid voor hun bijdragen aan Eiffel. De namen bevinden zich aan de rand van de eerste verdieping. De gegraveerde namen werden in het begin van de twintigste eeuw weg geschilderd en in 1986-1987 gerestaureerd. De toren wordt van binnenuit verlicht door 336 Philips lichtprojectoren en geven de toren zijn gouden glans. 20.000 kleine lampjes zorgen sinds 31 december 2000 voor het ''sparkling'' effect, dat te zien is op elk heel uur. Elke zeven jaar wordt de toren door 25 schilders opnieuw in de verf gezet. Op 31 maart 2024 is het 135 jaar geleden dat de Eiffeltoren in gebruik werd genomen.

 

Fontaine du Jardin de Trocadéro en de Eiffeltoren

F = Fonteinen

Er is geen stad ter wereld met zoveel fonteinen dan Parijs. Er staan alleen al meer dan honderd 'Wallace' fonteinen, in de 19e eeuw geschonken aan de stad Parijs door de Engelse Miljonair Richard Wallace. De mooiste fonteinen van Parijs zijn de Fontaine de L'Observatoire, Fontaine de Médicis in de Jardin Luxembourg, Fontaine des Quatre Points Cardineaux voor de Église Saint Sulpice, Fontaine Igor Stravinsky van het kunstenaarsechtpaar Tinguely en Saint Phalle, de Trocadéro-fonteinen en de de prachtige fonteinen van Hittorf op de Place de la Concorde. De ene fontein symboliseert de binnenvaart, de andere de zeevaart.

 Grand Bilbliothèque Nationale de France François Mitterrand

G = Grand Travaux

In de regeerperiode van François Mitterrand is het aanzicht van Parijs wezenlijk veranderd. Geen enkele koning van de afgelopen eeuwen vindt in hem zijn gelijke. Tijdens zijn bewind kreeg Parijs de Opéra Bastille, het Institut du Monde Arabe, Cité de la Musique en het Parc de la Villette, Le Grand Louvre met de pyramide van Ieoh Ming Pei, La Grande Arche de la Defense, het nieuwe Ministerie van Financiën en de Grand Bilbliothèque Nationale de France. Stuk voor stuk architectonische iconen in het stadsbeeld van Parijs.

 

Typisch Haussmann gebouw

H = Haussmann

In de periode van 1852 tot 1870 zorgde de prefect van het departement Seine; Baron Haussmann voor een gigantische stadsvernieuwing. Zijn plannen zorgden voor een herinrichting van de stad; Hele wijken in Parijs werden platgewalst om  plaats te maken voor brede lanen (de grands boulevards),  prachtige 'Haussmanngebouwen' om een architecturale eenheid te creëren, grote groene oases, waaronder de parken Buttes Chaumont, Monceau en Montsouris. Zijn buitengewone creatieve geest en inzicht op urbanisch gebied heeft Parijs zijn moderne gelaat gegeven. Meer dan 25.000 huizen werden gesloopt en vervangen door 50 boulevards. Parijs kreeg 75.000 nieuwe gebouwen. Er kwamen riolen, trottoirs, ziekenhuizen, overdekte markten en slachthuizen. In ruim 17 jaar transformeerde hij de stad van een smerig middeleeuws doolhof tot een moderne, functionele metropool.

 

Île de la Cité

I = Île de la Cité en Île Saint Louis

Het stukje Parijs dat de Romeinen in 55 voor Christus veroverden. Een klein vissersplaatsje, dat werd bewoond door de Keltische Parisii-stam, het gebied dat toen Lutetia heette. De Romeinen versterkten de nederzetting, vooral op het hoofdeiland Île de la Cité en de linkeroever van de Seine. Parijs is hier ontstaan. Zichtbare overblijfselen uit die periode zijn nog altijd zichtbaar onder het voorplein van de Notre Dame, bij het Hôtel de Cluny, nu het musée National du Moyen Age, de Arènes de Lutèce en onder de Place du Carrousel van het Grand Louvre.

 

J = Jardins

Parijs is de hoofdstad in Europa met het meeste groen. Parijs kent maar liefst 400 parken en tuinen. 478.000 bomen groeien er in Parijs, in maar liefst 120 soorten. De twee longen van Parijs zijn het Bois de Boulogne, 852 hectaren groot en het Bois de Vincennes, 995 hectaren groot. Mijn favorieten: Jardin du Luxembourg, Jardin du Palais Royal en de Jardin des Tuileries.

 

 Palais de Tokyo - Musée d'Art Moderne de Paris

K = Kunst

De Franse schrijver Julien Green zei eens; "Parijs is een stad waarover men in meervoud moet spreken". Het is een mekka voor kunstenaars en verzamelaars. Kunst is in Parijs op straat geboren en Parijs staat er vol van. Of het nu gaat om stadsmeubilair, beeldhouwwerken of religieuze bouwkunst, waaronder kerken. De Parijse musea zijn, gezien hun rijkdom aan kunst, enig in Frankrijk en misschien wel over de hele wereld. Parijs heeft altijd als een magneet gewerkt voor kunstenaars over de hele wereld en bezit daarom een rijke culturele erfenis. Het Musée d'Orsay, het Grand Louvre en het Centre George Pompidou, vormen samen de belangrijkste kunstmusea van deze metropool aan de Seine. Dat kunst leeft in Parijs getuigen ook de honderden kunstgalerieën in de binnenstad. De meeste zijn gecentreerd in Saint Germain des Prés, de Marais en in de straten van rue Vieille du Temple, rue de Seine en de rue Guénégaud. De wijk achter de Bibliothèque de France is in opkomst en richt zich met name op conceptuele en moderne kunst.

 

L = Lodewijk

Parijs heeft vele koningen gekend, waaronder 18 'Lodewijks' met zeer interessante bijnamen: Lodewijk de Vrome (I), Lodewijk de Stotteraar (II), Lodewijk de Jonge (III), Lodewijk van Overzee (VI), Lodewijk de Doeniet (V), Lodewijk de Dikke (VI), Lodewijk de Jongere (VII), Lodewijk de Leeuw (VIII), Lodewijk de Heilige (XI), Lodewijk de Woelzieke of de Twister (X), Lodewijk de Spin (XI - 'Le plus terrible Roi qui fut jamais en France', de ergste koning die Frankrijk ooit gekend heeft), Lodewijk XII, Lodewijk de Rechtvaardige (XIII), Lodewijk de Zonnekoning (XIV), Lodewijk le Bien-Aimé (XV - de Geliefde), Lodewijk XVI, hij is de enige koning van Frankrijk die ooit geëxecuteerd werd. Hij werd schuldig bevonden aan hoogverraad en geëxecuteerd door de guillotine op 21 januari 1793. Lodewijk XVII, Nadat zijn vader op 21 januari 1793 werd geëxecuteerd, werd de Dauphin in overeenstemming met de wetten van de dynastie, koning van Frankrijk en Navarra; maar Frankrijk was toen echter een republiek en Lodewijk zat in gevangenschap. Dat bleef zo tot bij zijn overlijden op 10-jarige leeftijd in juni 1795 naar men zegt aan de gevolgen van koningszeer. Lodewijk XVIII, Lodewijk had geen kinderen; dus na zijn dood werd de kroon overgedragen aan zijn jongere broer, Karel X, Graaf van Artois. Lodewijk XVIII was de laatste Franse monarch die in functie overleed. Er volgde nog één Lodewijk, namelijk Lodewijk Napoleon, bijgenaamd de Lamme Koning en Lodewijk de Goede, de laatste Lodewijk verbonden aan Parijs.

 

M = Metropolitain

Eerst wat geschiedenis. Het begon allemaal in 1900 met de Compagnie du Chemin de Fer Métropolitain de Paris (CMP). in 1910 werd een nieuwe concessie uitgereikt aan de Société Berlier-Janicot ligne Nord-Sud (lijn 12 Mairie d'Issy - Porte de la Chapelle). 1949 - 1950 Het ontstaan van een vervoersmaatschappij voor de regio Parijs voor zowel metro als bus, de Régie autonome des transports parisiens. (RATP). Tot en met vandaag is de RATP verantwoordelijk voor heel het vervoer in de Parijse regio per metro, tram en bus. De RATP is weer een onderdeel van de STIF le Syndicat des Transports d'Île-de-France.

Het metronetwerk van Parijs telt 309 metrostations (Bron RATP), 14 + 2 (bis) lijnen met een totale lengte van 226,9 kilometer, waarvan 16,3 kilometer boven de grond en 43,7 kilometer in de Parijse buitengebieden. De gemiddelde lengte van een metrolijn is 13,2 kilometer met plus minus 24 stations; een station per 550 meter. De langste metrolijnen zijn lijn 8; Balard naar Créteil Préfecture, 22,1 kilometer en lijn 9; Pont de Sèvres - Mairie de Montreuil. Weliswaar iets korter dan lijn 8, 19,6 kilometer maar met maar liefst 37 stations. De kortste metrolijn is 3 bis; Gambetta - Porte de Lilas, slechts 1,3 kilometer. De meeste metrolijnen volgen het stratenpatroon van Parijs. De moeilijkste lijnen qua aanleg zijn die, die de rivier de Seine moeten oversteken. 6 lijnen doen dat ondergronds,  4 lijnen bovengronds door middel van fraai aangelegde viaducten. De mooiste voorbeelden hiervan zijn de Pont Bir-Hakeim (lijn 6) en het viaduct van Austerlitz (lijn 5). Er is een metrolijn waarvan we weten dat de bouw 24 jaar heeft geduurd. Lijn 12 van Mairie d'Issy naar Porte de la Chapelle. Deze lijn doorkruist de butte Montmarte tussen Abbesses en Lamarck-Caulaincourt. Jaarlijks reizen zo'n 1,4 miljard mensen met de metro van Parijs.

 

De Notre Dame nog voor de brand van 2019

N = Notre Dame

Naast de Eiffeltoren is de Notre Dame het symbool van Parijs. Geen enkel gebouw is meer verbonden met de geschiedenis van Parijs dan deze kerk. Al sinds zijn voltooiing rond 1330 staat de kathedraal majestueus op het Île de la Cité, de wieg van de stad. 170 jaar heeft men er aan gewerkt. 130 meter lang, met torens van 69 meter hoog drie grote portalen met prachtig beeldhouwwerk en drie indrukwekkende roosvensters, met een diameter tot 21 meter. Het orgel is vroeg 18e-eeuws en is met zijn 6000 pijpen, 110 registers en 5 manualen het grootste van Frankrijk. Napoleon kroonde hier zichzelf in 1804 tot keizer van Frankrijk en de Gaulle kreeg er zijn staatsbegrafenis in 1970. De 387 treden van de noordelijke toren leiden je naar de beroemde gargouilles, de legendarische waterspuwers, en naar een schitterend uitzicht over Parijs. De term gargouille is Frans voor keel. Sommige beelden dienen dan ook als waterafvoer, anderen slechts ter versiering. Ze zijn allemaal in de 19e eeuw gemaakt door de onbekende kunstenaar Victor Pyanet.

Zeer waarschijnlijk weten we nog allemaal waar we waren op de avond van 15 april 2019 toen de kathedraal aller kathedralen geteisterd werd door een verwoestende brand. De hele wereld stond even stil toen de 855 jaar oude Cathédrale de Notre-Dame verzwolgen leek te worden door een enorme vlammenzee. Zowel op televisie als op social media was live te volgen hoe een enorm drama zich voltrok. De beelden die de wereld overgaan leiden tot een golf van solidariteit in Frankrijk en daarbuiten.  Onmiddellijk mobiliseert de ‘Fondation de France’ haar netwerk en opent een speciaal fonds om de vele donateurs, die zich inmiddels aanmelden, in staat te stellen om bij te dragen aan de wederopbouw van de kathedraal. Zo ontstaat er een donatie-strijd tussen de rijke Franse families: Pinault, Arnault, Bettencourt. In totaal wordt binnen vierentwintig uur meer dan 880 miljoen euro toegezegd. Inmiddels is meer dan 846 miljoen euro ingezameld door 340.000 mecenassen en donateurs uit 150 landen. De heropening van de Notre-Dame de Paris staat nu gepland op 7 december 2024

 

O = Opéra Garnier

Bij de opening van dit gebouw ging de dialoog tussen de Keizerin en de architect als volgt: "Welke stijl is dit? Het lijkt geen stijl te hebben? Het is niet Grieks, niet Louis XIV, zelfs geen Louis XV". "Neen mevrouw, die stijlen hebben hun beste tijd gehad. Dit is de stijl van Napoleon III en dan durft u te klagen?"

Het was Napoleon III die in 1858 opdracht gaf tot de bouw van een Opera in het centrum van Parijs. De eerste steen werd gelegd in 1862 en 13 jaar later, in 1875 was het pronkstuk van de architect Charles Garnier klaar. Hij werd gekozen uit 170 kandidaten, omdat hij het probleem van hoe een opera te bouwen boven een bestaand meer had opgelost. Garnier was 35 jaar oud toen hij de opdracht kreeg en dit gebouw biedt alles van wat je in "une nuit a l'opéra" verwacht. Een echte entree compleet met een "Grand Escalier", een gigantische theatrale trap waarin 33 soorten marmer  zijn verwerkt. Vrouwenbeelden die lantaarns dragen, brons, koper en bladgoud, heel veel bladgoud. Een Grand Foyer, waarvan het plafond is bedekt met mozaïeken. En een vijf verdiepingen hoog auditorium in de vorm van een hoefijzer, met een explosie van rood fluweel, dat plaats biedt aan 2130 stoelen. Een aantal met "vue partielle", wat betekent, dat je maar gedeeltelijk zicht hebt op het toneel. Maar zij kunnen dan weer genieten van de prachtige plafondschildering uit 1964 van Marc Chagall en de reusachtige kristallen kroonluchter die maar liefst 8 ton weegt. 

Het meer, compleet met bronnen afkomstig van een zijtak van de Seine de rivier Grange Bateliere, is er nog steeds en zou de schrijver Gaston Leroux hebben geïnspireerd tot het schrijven van zijn roman; "het Spook van de Opera". Het dient als waterreservoir, indien er brand is in het gebouw en voor duiktrainingen van de Parijse brandweer. Bij een lage waterstand kun je er varen met een boot. Het meer is eigenlijk een groot caisson van 50 bij 20 meter, zo'n 3 meter hoog en bezaaid met kolommen. Bij het schrijven van dit stukje dwalen mijn gedachten af naar de prachtige slotscene uit de Phantom of the Opera waar het Spook met zijn geliefde Christine per boot het meer oversteekt verlicht met honderden fakkels. "Geen weg terug meer, de laatste drempel zijn we overgestoken, dus sta hier -  en kijk hoe hij brandt…  We hebben de weg terug  achter ons gelaten…". De meeste opera's worden tegenwoordig opgevoerd in de Opéra Bastille. Hier in de Opéra Garnier bijna uitsluitend balletvoorstellingen. Zo blijft, zeker hier, de jaarlijkse balletuitvoering van le Lac des Cynges, het zwanenmeer een bijzondere betekenis houden.

 

P = Palais, Paleizen

Parijs was al zeer vroeg het politieke, economische en culturele machtscentrum van Frankrijk en kent daarom veel Koninklijke Paleizen. Het begon met het Louvre (1180 - 1223). Wat de Tower voor London betekende was het Louvre voor het Parijs van de Middeleeuwen. Een citadel gebruikt als kerker en arsenaal ter bescherming van de kunstschatten. Onder invloed van koningen en gemalen omgebouwd van Donjon tot Koninklijk Paleis, tot het grootste museum van de wereld. Vormgegeven door koningen, keizers maar ook door een socialistische president. De veranderingen die president Mitterand riskeerde waren zeer gewaagd. Een risico dat tot dan toe uitsluitend was voorbehouden aan vorsten als Frans I, Hendrik IV of de Franse Zonnekoning. Zelfs de grote Napoleon had het niet gewaagd om wijzigingen aan te brengen aan dit majestueuze Paleis. Vanaf 1515 tot en met 1995 is er gebouwd en verbouwd in het Louvre.

Ook de Medici's hebben hun invloed doen gelden met de bouw van twee indrukwekkende paleizen. Catharina de' Medici; zij huwde op 14-jarige leeftijd de even oude Hendrik II van Frankrijk. Tussen 1560 en 1610 bouwde zij het Palais des Tuileries, in 1871 door brand vernietigd. Maria de' Medici was koningin van Frankrijk en getrouwd met de Franse koning Hendrik IV. Zij was verantwoordelijk voor de bouw van het Palais du Luxembourg, waar nu de Franse senaat is gevestigd.

Palais Royal

Het Palais Royal (koninklijk paleis) werd gebouwd in 1629 in opdracht van de invloedrijke Kardinaal Richelieu, die minister was tussen 1624 en 1642. Indertijd stond het paleis bekend als het Palais Cardinal en het werd een koninklijk paleis toen de kardinaal het gebouw naliet aan koning Lodewijk XIII. Lodewijk XIV de Zonnekoning bracht zijn jeugd hier door vooraleer hij verhuisde naar het nabijgelegen Louvre.

Ook aan de verschillende wereldtentoonstellingen, die van 1900 en 1937, hebben we de nodige paleizen te danken, waaronder het Grand Palais en Petit Palais (1900), Palais de la Découverte, Palais de Chaillot en het Palais de Tokyo (1937). De meeste gebouwen zijn nu in gebruik als museum.

 

Q = Quai

Op de rechteroever van de Pont Marie tot aan de Quai du Louvre, en op de linkeroever van de Quai de la Tournelle tot aan de Quai Voltaire, een gebied dat inmiddels tot Unesco World Heritage Site is verklaard, maken ruim 240 'bouquinistes' gebruik van 900 groene boekenkisten. Zij huisvesten meer dan 300.000 oude boeken, een zeer groot aantal bijzondere  tijdschriften, oude affiches, zeldzame strips maar ook ansichtkaarten. De Seine wordt omschreven als de enige rivier in de wereld die stroomt tussen twee "boekenplanken".  Naast boekhandelaar, zijn deze gepassioneerde mannen en vrouwen in de eerste plaats getuigen van het Parijs van vroeger en nu. Zij vormen een groot cultureel lint langs de Seinekaden, in de schaduw van grote Parijse monumenten zoals de Notre-Dame.

'De bouquinistes'  maken deel uit van het culturele en commerciële erfgoed, een van de schatten van de stad Parijs. Met hun 900 'dozen' en hun 300.000 boeken, oude of hedendaagse, bieden de boekhandelaren een meer dan 3 kilometer lange culturele wandeling langs de kades van de Seine. De boekhandelaren bepalen zelf wanneer zij open zijn. Van de gemeente Parijs hebben zij de verplichting om in ieder geval een aantal dagen per week open te zijn van 11.30 uur tot zonsondergang.

 

Restaurant brasserie Terminus Nord

R= Restaurants.

Het was een zekere Grimod de la Raynière die in 1803 zijn 'Almanach (almanak) de Gourmand' publiceerde, de voorganger van de beroemde Guide Michelin. Voor Parijzenaars zijn cultuur en gastronomie als zon en maan, ze horen onlosmakelijk bij elkaar en zijn om te overleven van onschatbaar belang. Nergens ter wereld is de kunst van de verfijnde maaltijd meer een integraal onderdeel van het leven dan Parijs. Of je nu gaat voor een echte Franse bistro, een sterrenrestaurant of voor het hipste loungerestaurant van de stad, het blijft moeilijk kiezen. De Franse passie voor een goede keuken maakt het uit eten gaan tot een van de grootste geneugten van deze stad. Parijs kent ruim 11727 restaurants, waarvan 5738 traditionele restaurants, 3070 brasseries en 2919 zogenaamde ‘restaurations rapide’. 105 restaurants hebben één Michelin ster, 15 restaurants hebben twee sterren en maar liefst 9 restaurants hebben drie Michelin sterren (2023). Om u een idee te geven; Heel Nederland heeft slechts 2 drie-sterren-restaurants.

 

S = Seine

De Seine en zijn oevers zijn net zo kenmerkend voor de stad als de vele monumenten. De Seine zelf is 776 kilometer lang en stroomt van de Bourgogne naar Het Kanaal. 13 kilometer stroomt de Seine door Parijs om zich even buiten Parijs samen te voegen met de rivieren de Oise en de Marne. 3,4 meter diep bij de Pont National (vroeger Pont Napoléon geheten) die een verbinding vormt tussen de boulevard Poniatowski in het 12e arrondissement en de boulevard Masséna in het 13e arrondissement. Het diepst is de Seine bij de Pont Mirabeau (5,7 meter). De 93 meter lange brug verbindt de rue de la Convention in het 15e en de rue de Rémusat in het 16e arrondissement met elkaar. De gemiddelde stroomsnelheid is twee kilometer per uur, het breedst (200 meter) bij de Pont de Grenelle en op z'n smalst, (30 meter) bij de Quaie de Montebello tegenover de Notre Dame. Oh ja, zwemmen in de rivier is verboden (behalve tijdens de Olympische Zomerspelen van 2024), maar het is goed om te weten dat de gemiddelde temperatuur 14.1° bedraagt.

 

T = Theaters

Stad van licht, maar ook van voetlicht. Zoals het in een wereldstad betaamt, hoeft niemand zich te vervelen in de avond- of de nachtelijke uren. Van klassiek tot modern ballet, mooie opera's en toneelvoorstellingen, het theater floreert in Parijs. Parijs staat bol van de affiches van schouwburgen, concertzalen, theaters, opera's en cabarets. Het seizoen loopt van september tot en met juli. Vele theaters sluiten in de maand augustus, dus het is altijd goed om u vooraf te laten informeren door de weekbladen Pariscope, of de l'Officiel des Spectacles. De Comédie Française, gevestigd naast het Palais Royal, is opgericht in 1680 en is het oudste nationale theater ter wereld. Bij de Kiosque Théâtre de la Madeleine en Théâtre Montparnasse worden op de dag van de voorstelling zelf, theaterkaartjes verkocht voor de helft van de prijs. Rachida Dati is de huidige almachtige Minister van Cultuur in het kabinet van Gabriel Attal. Zij is niet alleen de beschermvrouwe van de traditionele kunsten, maar ook minister van popmuziek en strips, en zij bepaalt mede het lot van de belangrijke Franse mode-industrie. Dankzij alle royale subsidies heerst er in Frankrijk een benijdenswaardig kunstklimaat.

 

U = Universiteiten

Als de vroegere wijk Les Halles, met de oude markthallen, de buik van Parijs werd genoemd dan is het vijfde arrondissement het hoofd met een goed stel hersens. Dit is het Parijs van Abélard en Héloise, Erasmus, Gertrude Stein en Ernest Hemmingway, maar ook van Jean-Paul Sartre en Simone de Beauvoir. Hier staat het symbool van de Franse wetenschappelijke traditie en de oudste universiteit van Europa; de Sorbonne. De geschiedenis van de Sorbonne gaat terug naar de 12de eeuw. Ze werd opgericht in 1253 door de biechtvader van Lodewijk IX; Robert de Sorbon. De Sorbonne was tot 1970 dé universiteit van Parijs. Na de studentenrellen in mei 1968 werd de universiteit opgesplitst in dertien afzonderlijke universiteiten.

 

V = Vélib

In 2006 financiert het internationale publiciteitsbedrijf JC Deceaux, in ruil voor de concessie van 1600 reclameborden, een miljoenenproject: 'De Velib'. ruim 20.000 fietsen op 1451 punten in Parijs. JC Decaux verloor in 2017 de concessie, het Spaans-Franse concern Smovengo kreeg de opdracht een tweede generatie van het systeem neer te zetten, met onder meer 30% elektrische fietsen erbij. Nooit verder dan 300 meter lopen vind je een Velib fietsverhuurstation. Mocht een van de verhuurstations leeg zijn, dan vind je op de informatiepaal altijd een plattegrond naar het dichtstbijzijnde verhuurstation. Parijs wordt ook steeds fietsvriendelijker. Inmiddels zijn er over een lengte van 1.400 kilometer fietspaden aangelegd. Met en creditcard kun je een dag-abonnement kopen. Vervolgens is het eerste halfuur (bij een dagkaart) of het eerste uur (bij 2- of 3-daagse kaart) gratis, daarna komt er €1- €2 per uur bij, totdat je de fiets weer (minstens 5 minuten) in een Vélib-station parkeert.

Er zijn ook nog verschillende andere aanbieders van elektrische fietsen: Lime, Dott en Bolt.

 

Galeries Lafayette

W = winkelen

Het uitgeven van geld in niet moeilijk in dit winkelparadijs waar de ene verleidelijke etalage na de andere opdoemt. Parijs is een schatkamer vol prachtige winkels en super chique boetieks, van ultraconservatief tot überhip en over-the-top. Of u naar iets zeer speciaals op zoek bent of gewoon de sfeer wilt proeven? Ik kan u verzekeren, u wordt niet teleurgesteld. De mooiste warenhuizen, Grands Magazins, zijn Galeries Lafayette en Printemps,  beiden gevestigd aan de boulevard Haussmann, Le Bon Marché in de rue du Bac en La Samaritaine bij de Pont Neuf. Mode en (haute) couture aan de place des Victoires, avenue Montaigne, rue Cambon en de rue Faubourg Saint Honoré, Juweliers in de rue de la Paix en de place Vendôme. Voor Delicatessen moet je zijn op de place de la Madeleine.

 

X = X

De moeilijkste letter in mijn Parijse alfabet, overigens ook in het Franse. X staat voor een onbekend persoon of voor 'un  film classé X' wat weer staat voor porno. Welnu dat is mijn redding (voor de letter X dan) want voor deze films kunt u nog steeds terecht op Pigalle. Onderaan de heuvel van Montmartre, daar waar de touringcars in rijen langs de pornobioscopen, sekswinkels, peepshows en goedkope stripteasetenten rijden. Pooiers, hoeren en travestieten oefenen hier nog steeds hun beroep uit.

Maar het is ook een wijk vol nostalgie. Hier ontstond de 'chahut' later bekend als de 'cancan'. Deze dans werd weer beroemd door de affiches van Henri Toulouse de Lautrec met als model zijn muze; de cancan-danseres Jane Avril. Zelfs Renoir was hier op zoek naar zijn modellen. In de jaren vijftig en zestig was de wijk ook het decor voor veel films noirs. Dus zo onbekend is deze wijk nu ook weer niet.

 

De werkkamer van Yves Saint Laurent

Y = Yves Saint Laurent

Parijs is de bakermat van de haute couture. De regels voor de haute-coutureclassificatie zijn zeer streng en er zijn maar negen haute-couturehuizen die officieel zijn geregistreerd bij de Fédération de la Couture. De eerste echte couturier in Parijs was Charles Frederick Worth (1826 - 1895), later gevolgd door Coco Chanel. Namen die net als Yves Saint Laurent onlosmakelijk verbonden zijn met Parijs als centrum van de haute couture.

Yves Saint Laurent verliet op zeventienjarige leeftijd het ouderlijk huis om voor de ontwerper Christian Dior te gaan werken. Toen Dior in 1957 stierf, kreeg Saint Laurent op 21-jarige leeftijd de leiding over het toen slecht lopende modehuis Dior. De ontwerpen van Saint Laurent waren zo vernieuwend, dat ze tot grote successen leidden. Zo bijvoorbeeld de trapeziumjurk uit 1958, die ruim viel om de taille in plaats van deze in te snoeren. Saint Laurent gebruikte zowel fel lichte, als donkere kleuren, al ontwierp hij eenmalig ook een collectie, waarvan alle kledingstukken zwart waren. Na een zenuwinzinking als gevolg van zijn deelname aan de Algerijnse Onafhankelijkheidsoorlog verloor Laurent de leiding over het modehuis Dior. Samen met zijn partner Pierre Bergé begon hij daarom zijn eigen modehuis onder de merknaam YSL. Tot Saint Laurents clientèle behoorden onder meer zijn "muze" Loulou de la Falaise en de actrice Catherine Deneuve. In 1993 werd het modehuis van Yves Saint Laurent voor ongeveer 600 miljoen dollar verkocht aan het farmaceutische bedrijf Sanofi die het zes jaar later weer doorverkocht aan Gucci. In 2002 werd, mede als gevolg van Laurents leeftijd, drugsmisbruik, depressies, alcoholisme, en problemen met Tom Ford van Gucci, besloten het couturehuis van YSL te sluiten. Saint Laurent trok zich terug in zijn huis in Marrakesh, Marokko en overleed daar op 71-jarige leeftijd.

 

Musée Zadkine 

Z = Zadkine

Op loopafstand van de Jardin Luxembourg,  aan de rue d'Assas nummer 100 staat een klein huisje met een bloementuin. Hier woonde en werkte de Russische beeldhouwer Ossip Zadkine tot aan zijn dood in 1967. Zijn atelier is na zijn dood onveranderd gebleven, vol met zijn beeldhouwwerken, waaronder zijn beroemdste werk Ville Détruite (de verwoeste stad). De beelden staan verspreid over vijf kamers en een besloten tuin. 

Ik hoop dat jij net zo genoten hebt bij het lezen van mijn Parijse ABC, als ik heb gedaan bij het samenstellen ervan.