Parijs opnieuw ontdekken; het nieuwe Musée Carnavalet

Na vier jaar van restauratiewerkzaamheden is op zondag 30 mei 2021 het oudste museum van de stad Parijs heropend. Het Musée Carnavalet in het hart van de Marais, een van de districten in Parijs waar het architecturale erfgoed bijzonder goed bewaard is gebleven en waar de mooiste museums van Parijs gevestigd zijn, waaronder het Musée d’Art et Histoire du Judaïsme in het Hôtel de St-Aignan, Musée Picasso in het Hôtel Salé, Musée Cognacq-Jay – Hôtel Donon en het Musée de l’Histoire de France in het Hôtel de Soubise. 

De geschiedenis van het Hôtel Carnavalet gaat terug tot 1548 en het is een van de oudste herenhuizen (hôtels) van Parijs. Het werd gebouwd in opdracht van Jacques des Ligneris, voorzitter van het Parlement van Parijs. 30 Jaar later kwam het in het bezit van de weduwe van de edelman Kernevenoy, een Bretonse naam die door de Parijzenaars werd verfranst tot Carnavalet. In 1655 gaf de architect François Mansart het renaissancistische pand zijn huidige aanblik en creëerde twee nieuwe vleugels. Tot 1880 kende het pand beroemde bewoners waaronder Madame de Sévigné. Zij behoorde tot de hoge Franse adel en werd als schrijfster bekend door haar brieven, die tot de klassieken in de Franse literatuur worden gerekend. De schrijfster en markiezin de Sévigné woonde hier van 1677 tot en met 1696, daarna kwam het in handen van magistraten en financiers. In 1866 werd het Hôtel Carnavalet overgenomen door de stad Parijs. In die tijd geeft Baron Haussmann de stad opnieuw vorm waardoor een groot deel van het historische hart van de hoofdstad gedoemd was te verdwijnen. Het idee om een museum te creëren werd toen geboren om zo de herinneringen uit het verleden te kunnen bewaren. Het museum opende zijn deuren in 1880.

De cour d'honneur van het musée Carnevalet waar je ontvangen wordt door de beeltenis van Lodewijk XIV 

Het resultaat van vier jaar intensieve restauratie 

In oktober 2016 sloot het museum voor het publiek om een groot renovatieproject te starten, geleid door de hoofdarchitect van Historische Monumenten Francois Chatillon van Chatillon Architects en het bureau NC – Nathalie Crinière. De renovatie bestond met name uit het herstellen van de gevels, de erkers, de binnenplaatsen, het gehele interieur en de volledige collectie. Zo zijn alle 3.800 tentoongestelde werken en de grote versieringen gerestaureerd. De interventies bestonden uit eenvoudig afstoffen tot fundamentele restauraties. Zo krijgt de bezoeker voor het eerst toegang tot de prachtig gerenoveerde gewelfde kelders onder het pand. Ze deden vroeger dienst als technische ruimtes. Tevens werd de gehele bezoekroute geherdefinieerd en het museum klaar gemaakt voor de 21^e eeuw, om zo een vlotte en aangename doorstroming te bevorderen, met respect voor de site en de bezoekers. Toegankelijkheid voor iedereen, speciaal voor mensen met een handicap, was een van de belangrijkste doelstellingen van het renovatieproject.

'La Victoire'; het standbeeld van de onsterfelijkheid

Wat kan je zoal verwachten? Ruim 3900 m² aan tentoonstellingsruimte met 3.800 tentoongestelde werken. (Slechts een klein deel uit de collectie, het museum bezit meer dan 625.000 werken) De route door het museum, dat bestaat uit twee herenhuizen, strekt zich uit over 1,5 kilometer en vertelt chronologisch de historie van de stad Parijs. Van de oudheid tot de 20^e eeuw. De evolutie van de hoofdstad wordt vanuit alle hoeken ontcijferd, of het nu gaat om de architectonische transformatie, de gebruiken, de manier van leven, het politieke, artistieke of zelfs religieuze aspect. Je ontdekt iconische sculpturen van het Parijse landschap waar je vroeger langs liep die in werkelijkheid replica’s zijn omdat de originelen worden bewaard in het Musée Carnavalet.

 De prachtige entreehal vol met uithangborden, getuigenissen van de ambachten van weleer

Reken op drie uur voor een wandeling door de tijd. Het is of je een prentenboek openslaat en van de ene eeuw naar de andere reist. Het bezoek begint met het doorkruisen van twee ruimtes met authentieke uithangborden die je onmiddellijk het gevoel geven te wandelen door een winkelstraat in Parijs aan het begin van de 19^e eeuw. Pittoreske getuigenissen van de ambachten van weleer. Afkomstig van gebouwen die met verdwijning werden bedreigd en gebruikt als herkenning in de tijd dat straatnummers nog niet bestonden. Van boekhandels, tabakszaken, apothekers of andere winkels zoals  ‘À la Tête Noir’. Borden die in onze inclusieve samenleving niet meer mogen.

Borden die in onze inclusieve samenleving niet meer mogen

De volgende zaal vertelt het verhaal van het ontstaan van het museum vanuit een gebouw midden in de Marais in het midden van de 16^e eeuw. Al snel werd het te klein en werden er gebouwen bijgevoegd zoals het Hôtel Le Peletier de Saint-Fargeau. Je ziet ook nog een fraai onderdeel van een deur van het oude stadhuis dat tijdens de commune werd vernield.

Herdenkingsplaquette ter ere van het bezoek van Koning Victor Emmanuel III aan Parijs op 14-18 oktober 1903 (l) - Onderdeel van de deur van het oude stadhuis (r)

Interactieve displays vertellen het verhaal door middel van games, filmpjes en interviews met specialisten. Opvallend is dat veel stukken op ‘kinderhoogte’ hangen. Dit om juist de jeugd meer te betrekken bij de historie van Parijs. Via openslaande deuren krijg je zicht op de prachtig gerestaureerde binnentuinen.

 Proeven van de keuken van Chloé Charles gelegen in de weelderige setting van de binnenplaats van het museum 

De echte historie begint in de onderaardse gewelven die ons meenemen naar de prehistorie van Parijs. Bijzonder is de houten kano uit het stenen tijdperk, gevonden tijdens opgravingen in de wijk Bercy in 1991. De geschiedenis van Parijs begint inderdaad 9.000 voor Christus. We vinden in deze kamers mammoetkiezen, een chirurgenkit of een begrafenisafdruk van een gezicht van een kind uit de 3^e eeuw. Het maakt allemaal deel uit van een omvangrijke verzameling overblijfselen die een van de eerste nederzettingen van Parijzenaars documenteert.

Geleidelijk aan gaan we naar de verdiepingen van het museum om de geschiedenis van Parijs door de eeuwen heen te verkennen. Aan de ene kant zien we alledaagse voorwerpen zoals een zeer goed bewaard gebleven leren schoen, of een waterspuwer van de Notre-Dame en diverse sculpturen uit de middeleeuwen van kerken op de Ïle de la Cité die zijn gesloopt tijdens de werken van Haussmann. Aan de hand van een maquette zien we het extreem krappe leefgebied van het Ïle de la Cité voor dat Haussmann aan het werk ging.

De sierkunst vormt een troef van dit museum, muurschilderingen, gebeeldhouwd paneelwerk en geornamenteerde plafonds

Je komt ogen tekort bij het zien van zoveel schoonheid

Vervolgens maken we kennis met de collecties uit de 17^e en 18^e eeuw aan de hand van een aantal stijlkamers. Houtwerk en muurschilderingen afkomstig uit Parijse hotels die onder de sloophamer moesten, zorgvuldig gedemonteerd en weer met zorg in elkaar gezet in het Musée Carnavalet. Zoals de prachtige wandschildering van Brunetti in het 18^e eeuws trappenhuis, dat vroeger de wanden sierde van het Hôtel de Luynes.

Het 18e eeuws trappenhuis met de wandschilderingen van Brunetti

De sierkunst vormt een troef van dit museum, muurschilderingen, gebeeldhouwd paneelwerk en geornamenteerde plafonds. Verwonder je in de salon van het Hôtel de la Rivière, geschilderd door Lebrun, de stijlkamers van Madame de Sévigné. Hier vind je het enige houtwerk dat rond 1700 voor dit herenhuis zelf was ontworpen. Ook andere sferen zoals de opnieuw samengestelde kamer van Marcel Proust. Zijn koperen bed en zijn tafeltje bedekt met veren, inkt en notitieboekjes. Hoogtepunt is de reconstructie van de juwelierswinkel Fouquet, gedecoreerd door Alfons Mucha.

Hoogtepunt is de reconstructie van de juwelierswinkel Fouquet, gedecoreerd door Alfons Mucha

Fouquet en Mucha hadden samen gewerkt aan een aantal sieraden voor de stand van Fouquet op de Exposition Universelle 1900. Toen de Parijse juwelier besloot zijn boetiek te verhuizen naar de luxueuze Rue Royale, deed hij een beroep op Mucha om alle aspecten van zijn winkel te ontwerpen - zowel exterieur als interieur, en de inhoud, inclusief de meubels, verlichtingsarmaturen en vitrines. Mucha vatte de winkel op als een compleet kunstwerk, dat een harmonieuze omgeving zou bieden voor de sieraden van Fouquet. Hij liet zich inspireren door de natuurlijke wereld en een prominente plaats werd gegeven aan twee spectaculaire pauwen tegen oplichtende ontwerpen in glas-in-lood. De winkel opende in 1901 en was meteen een succes. De ontwerpen van Mucha bleven op hun plaats tot 1923 toen het werd vervangen door meer up-to-date interieur. In 1941 gaf Fouquet elk stuk van Mucha's revolutionaire ontwerp in bewaring aan het Musée Carnavalet. In 1989 voltooide het Musée Carnavalet het moeizame werk van de wederopbouw van de boetiek. Het blijft een van de meest spectaculaire voorbeelden van art nouveau decoratief design.

Maquette van de Bastille

Vanzelfsprekend is een belangrijk deel gewijd aan de Franse Revolutie en de revoluties van de 19e eeuw, met documenten, voorwerpen, affiches, schilderijen die de gebeurtenissen vertellen, zoals het schilderij van Hubert Robert dat de ontmanteling van de Bastille beschrijft, of de opnieuw gebouwde kamer waar Lodewijk XVI gevangen zat in de kerker van de tempel.

De balzaal van het vroegere Hôtel de Wendel vormt een prachtig contrast met de moderne vormgeving van het trappenhuis

Ook de romantische periode van de hoofdstad staat in de schijnwerpers, vereeuwigd door vele schilderijen. Opera, cafés, theaters, het 'Parijse leven'. Dan komen er kamers die zijn gewijd aan Montmartre en het Parijs van de Belle Époque, en vervolgens die van het interbellum, waar de artistieke gisting kunstenaars van over de hele wereld aantrekt. Het gedeelte dat aan de Tweede Wereldoorlog is gewijd is beknopt, aangezien het breed wordt behandeld door het Musée de la Liberation in Parijs. We eindigen de reis met de rellen van mei ’68. De geschiedenis van Parijs gaat verder en het museum zal blijven groeien. Te denken aan de verschrikkelijke aanslagen in 2015, de demonstraties van de ‘gele hesjes’ en de huidige pandemie. 

Tot slot is het mogelijk om te proeven van de keuken van Chloé Charles op een van de mooiste terrassen van Parijs gelegen in de weelderige setting van de binnenplaats van het museum voor een drankje, lunch of diner, Een pauze tijdens het gratis bezoek aan dit museum.

Henri Cartier-Bresson; ‘Revoir Paris'

Voor zijn eerste tentoonstelling na heropening presenteert het museum Henri Cartier-Bresson - Revoir Paris, van 15 juni tot 31 oktober 2021.Cartier-Bresson en zijn foto's hebben het leven van Parijzenaars vastgelegd. Met één klik slaagt hij erin om belangrijke momenten in de geschiedenis en kleine details van het dagelijkse leven vast te leggen. Vóór hem heeft Eugène Atget elke straat van Parijs vereeuwigd en zo een geweldige en zeer uitgebreide archiefbron verzameld voor kunstenaars uit zijn tijd. Samen creëren ze een nieuwe historische en poëtische kijk op de Franse hoofdstad. De tentoonstelling is het resultaat van jarenlang onderzoek en presenteert originele prenten, waaronder een dertigtal niet-gepubliceerde werken, publicaties en audiovisuele opnames van de kunstenaar. De meeste foto's komen uit de collecties van het Carnavalet Museum en de fondation Henri Cartier-Bresson. De Atget tentoonstelling is gelijktijdig te zien in de Fondation Henri Cartier-Bresson, 79, rue des Archives.

Het werk van Atget wordt vandaag de dag nog steeds hoog gewaardeerd in de wereld van de fotografie. Mede dankzij zijn assistente, de later bekende Amerikaanse fotografe Berenice Abbott, is zijn hele oeuvre bewaard gebleven voor het nageslacht. Na zijn dood wist Abbot een deel van zijn werk te verkrijgen en te bewaren. Circa 5000 van Atgets foto's en glasnegatieven bevinden zich in de collectie van het Museum of Modern Art in New York. 

Henri Cartier-Bresson (1908 - 2004) de Franse fotograaf, cineast en schilder, was in 1947 samen met Robert Capa en andere fotografen één van de oprichters van het befaamde fotoagentschap Magnum, het eerste fotografen-coöperatief ter wereld. Eigenlijk wilde hij schilder worden, maar als fotograaf was hij een van de grote getuigen van de 20ste eeuw. Zijn geheim? Hij was wars van het bijsnijden van foto's, hij streefde naar het in één keer vangen van het goede beeld. Achteraf de kadering van het onderwerp veranderen moest niet nodig zijn. Zijn talent lag in het licht en het voortdurend streven naar hèt ultieme moment. Hij hield niet van manipulaties. Hij fotografeerde wat hij zag en deed dat met zwart-wit foto's, waarin de emotie werd gevangen in strakke composities.

De camera van Henri Cartier-Bresson

Volgens Cartier-Bresson was fotograferen "het op dezelfde lijn zetten van het hoofd, het oog en het hart". Met een diepe menselijkheid wist hij als geen ander de verborgen kant van de gebeurtenissen vast te leggen. Cartier-Bresson fotografeerde vele beroemdheden waaronder Marilyn Monroe. Hij fotografeerde Monroe op de set van haar laatst voltooide film; the Misfits, van John Huston. Ook was hij op bezoek bij Mahatma Gandhi, op het moment dat Gandhi werd neergeschoten. De foto's die Cartier-Bresson maakte van Gandhi op zijn sterfbed, werden wereldberoemd. Cartier-Bresson was aanwezig bij veel grote politieke internationale gebeurtenissen. Zo was hij aanwezig bij de Maoïstische revolutie in China, de overdracht van het bestuur van Indonesië en hij was de eerste fotograaf die vrij mocht fotograferen in de naoorlogse Sovjet-Unie. Ook legde hij de bouw van de Berlijnse muur vast. In 1970 stopt Cartier-Bresson officieel met fotografie om naar zijn eerste liefde terug te keren : Schilderen. Hoewel hij zijn hele leven is blijven schilderen komt zijn genie alleen in zijn fotografie tot uiting.

Musée Carnavalet, 23, rue de Sévigné, 75003 Parijs, Toegang is gratis met uitzondering van de fototentoonstelling ‘Revoir Paris’. Geopend van dinsdag tot en met zondag van 10.00 uur tot 18.00 uur. Op maandag gesloten. Metrostation Saint-Paul, lijn 1 – Breguet-Sabin, lijn 5 – Chemin-Vert, lijn 8.