Parijs modemuseumstad

Hoe je de titel ook leest, het is beiden van toepassing; Parijs als modestad, Parijs als museumstad of de samenstelling Parijs modemuseumstad. Ik begin aan mijn laatste blog voor jullie in 2022, nummer 35. Met mijn blog Pars FvdV heb ik inmiddels meer dan 1,4 miljoen lezers kunnen bereiken en natuurlijk ga ik daar in 2023 gewoon mee door. Begin januari 2023 verschijnt de achtste druk van mijn eerste Parijsgids, ‘Ongewoon Parijs’ en daar ben ik natuurlijk hartstikke trots op. In het voorjaar weer een nieuwe reisgids; ‘Parijs, anders bekeken’. Er zit dus weer voldoende in het vat voor weer een mooi en succesvol 2023.

 

Is Parijs nog steeds de hoofdstad van de mode, creatie en vooral die van luxe?

Laten we het eerst eens bekijken aan de hand van de geschiedenis. Voor de Zonnekoning Lodewijk XIV (1638-1715) was niets belangrijker dan zijn uiterlijk. Om indruk te maken op zijn vijanden besloot hij allereerst een paleis te bouwen dat synoniem stond voor zijn puissante rijkdom en grootsheid: het Paleis van Versailles. Gepassioneerd door luxe richtte hij de eerste fabrieken op voor wandtapijten en goudsmeden. Ook je rijkdom laten zien door middel van je kleding dateert uit die tijd. Lodewijk kleedde zich drie keer per dag om in het bijzijn van zijn hovelingen. Hovelingen, en vooral de courtisanes, moesten de mooiste outfits dragen om hun plaats in de samenleving te laten zien. In Versailles was alles luxe en wellust en de kleding van de koning en zijn hofhouding vormde geen uitzondering op de regel. Hij haalde de beste kleermakers binnen om de edelen van zijn hof te kleden. Onder het bewind van koning Lodewijk XVI was het zijn echtgenote, Marie-Antoinette, die Rose Bertin benoemde tot minister van Mode. Marie-Jeanne Rose Bertin was een Franse modeontwerpster die als ‘ministre des modes’ de basis zou leggen voor de Franse haute couture. Volgens de gegevens van de koninklijke huishouding gaf Marie-Antoinette in 1785 87.597 livres uit aan de diensten van Rose Bertin. Over luxe gesproken.

 

De voorlopers van de haute couture zijn ongetwijfeld Lodewijk XIV en Marie-Antoinette

 

Het eerste haute couture-huis werd opgericht door Charles Frederick Worth, een echte pionier in de modewereld. In 1858 kwam hij op het idee om de kleding die hij maakte te voorzien van een etiket met zijn eigen naam. Hij was ook de eerste die modeshows en het systeem van collecties opzette. Als protectionist richtte hij in 1868 de ‘Chambre Syndicale de la Haute Couture’ op. Vanaf dat moment was de haute couture nauw verbonden met de stad Parijs. Jeanne Lanvin volgde in 1885, eerst met een hoedenatelier en later met haar eigen modehuis. De drie wereldtentoonstellingen die tot 1900 in Parijs plaatsvonden lieten de plaatselijke modehuizen internationaal schitteren. De fundamenten waren gelegd door Worth, maar het tijdperk zag ook de komst van juweliers, parfumeurs, koffermakers; Cartier, Guerlain, Goyard, Moynat, Hermès en Vuitton.

Creaties van Charles Frederick Worth - Foto's: Wikipedia - St Edmundsbury Borough Council -Indianapolis Museum of Art

In het jaar 1910 kende Parijs maar liefst 300.000 modeontwerpers. De stad domineerde het modebeeld en kopers van over de hele wereld reisden naar Parijs om hun ‘boodschappen’ te doen. Na de Eerste Wereldoorlog vertegenwoordigde de mode maar liefst 15% van de waarde van de Franse export.

 

De 20^e eeuw

Gabrielle Chanel verscheen in 1919 aan de modehorizon en was zo moedig de naweeën van de cultuur der korsetten en hoepelrokken de genadeklap te geven, gevolgd door Elsa Schiaparelli die in 1931 de tenniswereld choqueerde met haar ontwerp voor een tennisrokje voor sterspeler Lili de Alvarez.  Nina Ricci, een ervaren coupeuse, waagde het erop om in 1932, toen de wereldeconomie was ingezakt na de Amerikaanse beurskrach in 1929, een modehuis te openen in de rue des Capucines. In de jaren vijftig volgden Dior, Givenchy, Cardin en Chanel. Halverwege de jaren ’50 creëerde Coco Chanel in de rue Cambon wat een icoon van de Parisienne zou worden; een meesterwerk, het ‘Chanel Pak’. 

 

Creaties van Coco Chanel tijdens een retroperspectief in het Palais Gailliera 2021

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog openden Balmain en Carven hun modehuizen in Parijs. In 1946 lanceerde madame Carven haar eerste geur, ‘ma griffe’. De eerste bikini werd gelanceerd. En in dat zelfde jaar begon Christian Dior zijn modeatelier aan de Avenue Montaigne. Ook hij deed de modewereld opschudden met zijn iconische ‘New Look’ en de introductie van het parfum Miss Dior. Parijs had inmiddels meer dan honderd modehuizen.

Christian Dior introduceert in 1947 zijn iconische 'New Look' en het parfum Miss Dior

Toen Dior in 1957 stierf, kreeg Yves Saint Laurent op 21-jarige leeftijd de leiding over het toen slecht lopende modehuis Dior. De ontwerpen van Saint Laurent waren zo vernieuwend, dat ze tot grote successen leidden. Bijvoorbeeld de trapeziumjurk uit 1958, die ruim viel om de taille in plaats van deze in te snoeren. In 1962 verliet de piepjonge Saint Laurent het couturehuis Dior en presenteerde zijn eerste eigen collectie. In de jaren zestig en zeventig zette Yves Saint-Laurent trends zoals het broekpak en de ‘beatnik look’ en de puntlaarzen die tot dijhoogte de benen omsloten. André Courrèges opende zijn eigen modehuis, "Maison de Courreges", in 1961 en vijf jaar later gevolgd door Paco Rabanne.

 Yves Saint Laurent

Jean Paul Gaultier - Foto Kunsthal Rotterdam 'Face Me PLS'

In 1976 bracht Jean-Paul Gaultier zijn eerste collectie onder zijn eigen naam uit. Hij volgde een trend die tot op de dag van vandaag nog steeds bestaat; de Marinière, het matrozenhemd. Het matrozenhemd werd voor het eerst geïntroduceerd in 1916 door Coco Chanel. In 1980 volgde Azzedine Alaia. De modeontwerper stond bekend om zijn hedendaagse ontwerpen en voor het bewandelen van zijn eigen weg in de mode-industrie. Alaïa weigerde, enigszins rebels, mee te doen aan internationale modeweken en zijn collecties gelijktijdig met andere toonaangevende modehuizen te presenteren. Hij gaf pas een show wanneer zijn collectie klaar was. Het was ook de tijd dat een jonge generatie zoals Claude Montana, Kenzo Takada, John Galliano en Christian Lacroix de Parijse en vervolgens de wereldmode zou opschudden.

Azzedine Alaia

In 1983 wordt Karl Lagerfeld hoofdontwerper van het modehuis Chanel en profileert zich tot een van de invloedrijkste couturiers aan het einde van de twintigste en in het begin van de eenentwintigste eeuw, Maar ook is hij op andere creatieve terreinen actief, met name de fotografie.

 Chanel onder leiding van Karl Lagerfeld

Conclusie

Parijs is dus nooit opgehouden zijn invloed uit te oefenen, maar deelt vandaag zijn status met London, Milaan, New York en zelfs Tokio. De Franse hoofdstad, met zijn eeuwenoude modegeschiedenis, wordt echter als de meest prestigieuze beschouwd. Bovendien heeft Parijs, met de exclusiviteit van haute couture sinds de uitvinding ervan in het midden van de 19^e eeuw, het alleenrecht van het houden van de haute couture-shows. Maar niet alleen op het gebied van mode; gastronomie, kunst, luxe en toerisme, ze hebben er allemaal toe bijgedragen dat Parijs nog steeds een van de belangrijkste steden ter wereld is. Geroemd door zijn virtuositeit op het gebied van mode, innovatie en design.

 

Jean Paul Gaultier 

Een Britse studie meldt dat Parijs inderdaad de meest 'modieuze' stad ter wereld is - op de voet gevolgd door Londen en New York. Van Carrie Bradshaw in Sex and The City tot de heldinnen van Gossip Girl, alle fashionista's van het kleine scherm haasten zich voor een aflevering of twee naar Parijs. Emily In Paris zette zelfs haar koffers daar neer. Wat betreft de film The Devil Wears Prada , deze presenteerde Paris Fashion Week als een paradijs voor fashion lovers. Parijs komt vooral op de eerste plaats, dankzij het aantal designermerken en scholen die opleidingen in modeberoepen aanbieden. Londen met grote ontwerpers, zoals Vivienne Westwood samen met Andreas Kronthaler en Marc Jacobs, komt op de tweede plaats. New York completeert het podium, gestimuleerd door het aantal modebladen, waaronder Vogue en Harper's Bazaar.

 

100 jaar Franse Vogue 1920-2020 wordt gevierd met een overzichtstentoonstelling in het Palais Gailliera in 2021

Een ander fenomeen dat van Parijs de hoofdstad van mode en luxe heeft gemaakt was het ontstaan van warenhuizen. Weinigen weten dat het warenhuis een Franse vinding is. Eigenlijk moet ik zeggen een Parijse vinding. Het begon allemaal in 1852 toen Aristide Boucicaut zijn warenhuis Bon Marché opende. Een zogenaamd Grand Magasin. In 1855 volgt le Bazar Napoléon, dat later wordt getransformeerd in le Bazar de l’Hôtel de Ville, kortweg BHV. Kort daarop in 1865 volgen Jules Laluzot en Jean-Alfred Duclos met Au Printemps en vier jaar later, in 1869 opende Samaritaine, het warenhuis van Ernest Cognacq en Marie-Louise Jaÿ. Parijs kreeg de smaak te pakken. In 1893 openden de Galeries Lafayette hun deuren. Het is la Belle Époque, wat duidelijk te zien is aan de buitenkant van de 'paleizen van de handel'. Prachtige gevels die bol staan van beelden, verguld stucwerk en andere pompeuze decoraties.

 

Parijs als centrum van de mode volgens Dior

De ongekende grootsheid van de Franse luxe komt uitsluitend op het conto van twee Franse zakenlieden: Bernard Arnault en François Pinault, juist doordat zij er hun stokpaardje van hebben gemaakt. Nadat ze het immense economische potentieel van luxe en mode hadden gezien, creëerden ze de twee belangrijkste Franse luxegroepen, LVMH en Kering.

Louis Vuitton Moët Hennessy met het hoofdkantoor in Parijs is het grootste conglomeraat ter wereld van luxeproducten, waaronder wijnen en sterke dranken, mode en lederwaren, horloges en sieraden, parfums en cosmetica, luxe warenhuizen en de bouw van motorjachten.

Kering is eveneens een Franse multinationale holding van luxegoederenmerken met het hoofdkantoor in Parijs. Beroemde merken in de portefeuille van Kering zijn Alexander McQueen, Balenciaga, Brioni, Gucci en Yves Saint Laurent.

 

Gucci experience store in Parijs

De Franse uitzondering betreft ook andere sectoren dan de mode. De hotelindustrie draagt ook bij aan de invloed van het land wanneer de naam "Palace hotels", gecreëerd wordt in 2010, en alleen is voorbehouden aan bepaalde Franse etablissementen, waarvan de meeste duidelijk Parijse etablissementen zijn, zoals Hôtel de Crillon, Hôtel Lutétia, Hotel Plaza Athénée, Le Bristol, Le Meurice, Mandarin Oriental Paris, Park Hyatt Paris Vendôme, Royal Monceau, Shangri-La Hotel Paris en het Peninsula Paris. Last but not least de Franse ‘Haute Joaillerie’ waaronder : Chaumet (1780), Cartier (1847), Boucheron (1858) en Van Cleef & Arpels (1896).

 

La Galerie Dior

Bovenstaande komt ook nog eens samen in de mooiste modemuseums van de stad. 

Musée de la Mode de la Ville de Paris

Sinds 1977 is in het Palais Galliera, aan de avenue Pierre 1^er de Serbie, het Musée de la Mode de la Ville de Paris gevestigd. Een paleisje met een elegante zuilengalerij, grote hoge zalen met plafonds versierd met fresco's. De mozaïekvloeren en koepels zijn het werk van Giandomenico Facchina (1826-1904). In 1916 werd een fontein aan de voorkant van het museum gesitueerd in een weelderige tuin. Het museum diende ook als decor in de film The Devil Wears Prada.  Tot 5 maart 2023 toont het museum een collectie uit de garderobe van Mexicaanse kunstenares Frida Kahlo.

 

Palais Gailliera

Musée Yves Saint Laurent

Ook Yves Saint Laurent heeft sinds 3 oktober 2017 een eigen museum in Parijs. Het atelier van de overleden modeontwerper, aan de Avenue Marceau 5, werd omgebouwd tot museum en zal in wisselende tentoonstellingen meer dan twintigduizend stukken uit zijn collecties door de jaren heen tentoonstellen. Het museum is een eerbetoon aan het oeuvre van de grote Franse modeontwerper, die in 1957 bij Dior debuteerde. Op 8 september 2017, krap een maand voor de opening, overleed de zakenpartner en grote liefde van Saint Laurent - Pierre Bergé - op 86-jarige leeftijd. Zijn grootste droom was het realiseren van twee bijzondere musea voor het tentoonstellen van het levenswerk van Saint Laurent. Die wens is gerealiseerd in zowel Parijs als Marrakesh. Tot en met 15 mei 2023 staat het museum in het teken van de kleur goud, de favoriete kleur van Saint Laurent. Een van de hoogtepunten en misschien wel de grootste troef van het museum is de kamer waarin Saint Laurent werkte. Bij binnenkomst lijkt het of de iconische modeontwerper de ruimte net heeft verlaten. Zowel het bureau van zijn naaste medewerkers als dat van hemzelf is gelaten zoals ze in 2002 na zijn pensionering werden achtergelaten.

 

Musée Yves Saint Laurent

De werkkamer van de 'meester'

Fondation Azzedine Alaïa

Het is even zoeken in de Marais naar het museum van Azzedine Alaïa. De ingang is slechts een onopvallende poort op nummer 18 van de rue de Verrerie in het vierde arrondissement van Parijs. Het pand is het voormalige woonhuis van Monsieur Azzedine en kwam in 1988 in zijn bezit. Daarvoor was het een magazijn van het warenhuis BHV. Vervolgens werd het volledig gerenoveerd en ingericht door de Amerikaanse schilder en filmmaker Julian Schnabel. Het pand bestaat uit twee gebouwen met meerdere verdiepingen, gescheiden door een binnenplaats met een glazen dak en werd sindsdien gebruikt als woonhuis, expositieruimte en voor zijn modeshows. Azzedine Alaïa was een groot liefhebber en verzamelaar van mode, kunst, design, architectuur en theater. De Tunesische Alaïa begon al met het verzamelen van couture in de jaren zestig, in een tijd dat de meeste verzamelaars investeerden in moderne en hedendaagse kunst. Tien jaar voor zijn overlijden richtte hij de Association Azzedine Alaïa om zijn werk en collectie te behouden voor de toekomst. Deze verzameling is tot 31 december 2022 te zien in de tentoonstelling ‘Alaïa avant Alaïa’.

 

Fondation Azzedine Alaïa 

Musée des Arts Décoratifs

Het Musée des Arts Décoratifs is een Frans museum voor toegepaste kunst mode en design.

Het museum werd 29 mei 1905 geopend in de westelijke vleugel van het Louvre. Tot en met 22 januari 2023 is de tentoonstelling ‘Shocking’ te zien; de surrealistische werelden van Elsa Schiaparelli. De surrealistische werelden van Elsa Schiaparelli brengt 520 werken samen, waaronder 272 kostuums en modeaccessoires, tegenover 248 schilderijen, sculpturen, juwelen, parfumflesjes, keramiek, posters en foto's. Dit retrospectief belicht ook het erfgoed van de Schiaparelli-stijl met silhouetten die zijn geïnterpreteerd door beroemde couturiers die er hulde aan brengen: Yves Saint Laurent, Azzedine Alaïa, John Galliano, Christian Lacroix. Het museum bevindt zich aan de rue de Rivoli 107-111 in het 1^e arrondissement.

 

Schiaparelli in het Musée des Arts Décoratifs - Foto: Musée Les Arts Décoratifs Christophe Dellière

La Galerie Dior

Gevestigd aan de Avenue Montaigne nummer 30. La Galerie Dior, geopend in het voorjaar 2022, na een verbouwing van twee jaar. Het hôtel particulier dat in 1865 werd gebouwd voor Napoleon’s onwettige zoon, de graaf Walewski. Het is achter deze emblematische gevel, ontworpen in de puurste Franse stijl van de tweede helft van de 19e eeuw, dat meer dan zeventig jaar geleden de mooiste collecties van het modehuis Dior werden geboren. Gelegen in hetzelfde gebouw als de legendarische winkel, maar met een aparte ingang aan de rue François 1er, is La Galerie Dior gevestigd, als een culturele attractie op zich,  een opslagplaats van modeherinneringen, waarover, sinds 1946, de geest van Monsieur Dior heerst en waar mode zelfs tot kunst is verheven. Wisselende tentoonstellingen van de ontwerpen van Dior zelf maar ook die van zijn opvolgers; Yves Saint Laurent, Marc Bohan, Gianfranco Ferré, John Galliano, Raf simans en Maria Grazia Chiuri die nu de leiding heeft over het modehuis.

 

La Galerie Dior

Cité de la Mode et du Design

Een creatief centrum dat ook het befaamde Institut Français de la Mode (IFM) huisvest. In 1986 opgericht door het Franse Ministerie van Industrie voor de ontwikkeling en de bescherming van de Franse mode- en designindustrie. Het gebouw is ontworpen door de Franse architect DominiqueJakob en de Nieuw Zeelander Brendan Macfarlane en heeft nu al de bijnaam de ‘groene gifslang’. Het is gebouwd rondom het karkas van de oude entrepots van het treinstation Austerlitz uit 1907 (les Magasins Généreaux d'Austerlitz). Kosten grofweg zo'n 44 miljoen euro. Aan de zijde van de Seine is een futuristische constructie bevestigd van groen getinte glasplaten die als een gifslang langs het gebouw kronkelt. Door de weerspiegeling van het groene glas kleurt de Seine smaragdgroen. De opening vond plaats in het voorjaar van 2011. Een derde van het gebouw is in gebruik als expositieruimte, inclusief studio’s voor muziekproducties, cafés, restaurants, mode- en boekenwinkels. Op het dak bevindt zich een park. Quai d'Austerlitz 34, 13e arrondissement, metro Gare d'Austerlitz.

 

Institut Français de la Mode

Welnu, is Parijs nog steeds de hoofdstad van de mode, creatie en vooral die van luxe? Ik denk dat we hier met een volmondig ja op kunnen antwoorden. 

Zoals ik al aan het begin schreef is dit mijn laatste blog van 2022. Rest mij jullie een kleurrijk, bloemrijk en een liefdevol 2023 toe te wensen in de hoop jullie weer te treffen als trouwe lezers van mijn weblog Paris FvdV. Tot 2023.

Mijn wensen voor jullie in het nieuwe jaar