Ouderschapsverlof in Frankrijk en de EU

Ouderschapsverlof is in Frankrijk goed geregeld, althans voor de moeder. Afhankelijk van het aantal kinderen dat de moeder al heeft, de duur van de arbeidsovereenkomst vóór de bevalling en het aantal kinderen dat wordt verwacht (eenling of meerling) heeft de werkende zwangere vrouw volgens de Code de Sécurité Sociale recht op zwangerschaps- en geboorteverlof. De Loi de Travail voegt daaraan een vrij lang betaald ouderschapsverlof toe. Op Ameli.fr is uit te rekenen gedurende hoeveel tijd de moeder recht heeft op moederschapsverlof en hoeveel zij gedurende die tijd krijgt uitbetaald (zie hier).

Voor de kersverse vader daarentegen is le congé de paternité, vergeleken met andere westerse landen, nogal mager geregeld. De vader van een franse pasgeborene krijgt 11 dagen om voor zijn kind te zorgen; bij de geboorte van een twee- of meerling krijgt de kersverse papa er nog 7 dagen bij. Dit vaderschapsverlof mag direct worden opgenomen na de drie dagen geboorteverlof waar de vader ook recht op heeft, maar het moet in ieder geval zijn opgenomen vóórdat het kind vier maanden oud is. Voor dit verlof krijgt de vader dezelfde vergoeding van de Sécu als de moeder tijdens haar moederschapsverlof (80,21% van het bruto salaris). Hij moet daarvoor wel aan allerlei strikte eisen voldoen, zie Droit-Finances. Zo moet hij minimaal zes maanden zijn ingeschreven bij de Sécu en sociale lasten hebben betaald over een minimum aantal arbeidsuren.

Echter, onder president Hollande is in januari 2015 la loi pour l'égalité hommes-femmes in werking getreden. Deze bevat een geheel nieuwe regeling voor ouders die het ouderschapsverlof samen delen. Zij ontvangen een uitkering PreParE (Prestation Partagée d'Education de l'Enfant). Het ouderschapsverlof wordt dan voor het eerste kind uitgebreid van 6 tot 12 maanden, wanneer zowel de vader als de moeder ieder zes maanden ervan voor hun rekening nemen. Vanaf het tweede kind wordt 24 maanden PreParE uitgekeerd, wanneer de vader de laatste 12 maanden van het ouderschapsverlof opneemt. Ondanks deze regeling is het percentage vaders dat in Frankrijk vaderschapsverlof opneemt, nog steeds gering. Zie Le Figaro.

Tijdens het vaderschapsverlof wordt de arbeidsovereenkomst opgeschort, maar de werknemer kan niet worden ontslagen. Het wordt aan de vrije keuze van de vader overgelaten of hij het vaderschapsverlof wel of niet opneemt. In sommige arbeidsverhoudingen zal deze "keuzevrijheid" sterk worden beïnvloed door het oordeel van de werkgever en de invloed van het vrijwillige verlof op eventuele promotiekansen.

De partner die niet de vader is van het kind maar met wie de moeder samenleeft (man of vrouw) heeft ook recht op congé de paternité. Voor alle te vervullen formaliteiten en aanvragen zie eveneens Droit-Finances. Ouderschapsverlof bestaat ook voor adoptie-ouders (congé d'adoption). Hierbij beschikken de ouders samen over tien weken verlof. Wanneer zij dit daadwerkelijk samen delen krijgen zij er nog 11 dagen bij. Maar ook voor hen geldt de bovengenoemde PreParE-regeling.

In veel andere europese landen wordt de rol van de vader in de zorg voor het kind belangrijk gevonden en is een soms langdurig en betaald vaderschapsverlof wettelijk geregeld. Zweden spant daarbij de kroon: zweedse ouders krijgen na de geboorte van een kind samen 480 dagen om voor het kind te zorgen. Gedurende die tijd ontvangen zij gedurende ruim een jaar 80% van hun loon. Ze mogen zelf kiezen hoe ze die dagen onderling verdelen, maar zowel de moeder als de vader moet minimaal drie maanden ouderschapsverlof opnemen. Doet een van beiden dit niet, dan worden de drie maanden van de 480 dagen afgetrokken. De regering hoopt hiermee vaders min of meer te dwingen om minimaal drie maanden voor hun kind(eren) te zorgen. Zie DeMorgen.be.

In Duitsland is het weer anders geregeld: een van de ouders, naar vrije keuze, mag een jaar lang ouderschapsverlof opnemen en ontvangt in die tijd 65% van het loon. Wanneer de andere ouder daarvan twee maanden voor zijn/haar rekening neemt, wordt de duur van het ouderschapsverlof verlengd tot 14 maanden.

In Nederland bestaat recht op ouderschapsverlof óf voor de vader óf voor de moeder. Zij kunnen dus kiezen. De duur ervan is wettelijk vastgelegd: 26 x het aantal uren dat per week wordt gewerkt. Dat betekent bij een fulltime baan dus zes maanden verlof. Maar ouderschapsverlof is in Nederland onbetaald, al kan de werkgever besluiten om het loon, al dan niet gedeeltelijk, door te betalen. Meestal is doorbetaling geregeld in de cao. Zie Service SNS Bank. Maar in het nieuwe regeerakkoord wordt per 2019/2020 een geheel nieuwe regeling voorzien, zo meldt Europa-nu.nl.

Het ouderschapsverlof is ook op EU-niveau geregeld in een europese richtlijn uit 2010. Tot woede van het europese werkgeversoverleg heeft de belgische Eurocommissaris Marianne Thyssen in april van dit jaar een voorstel gedaan om het ouderschapsverlof op europees niveau te vernieuwen. Zij stelt voor om in alle EU-lidstaten aan de vader een recht op 10 dagen geboorteverlof toe te kennen en om betaald ouderschapsverlof voor zowel de vader als de moeder op minimaal vier maanden vast te stellen, op te nemen vóór het kind 12 jaar wordt. Zie DeRedactie.be. Zij wil dat dit verlof zowel voor de vader als voor de moeder wordt betaald door de sociale zekerheid van ieder land. In de huidige richtlijn geldt een minimum van 4 maanden, waarvan 1 niet overdraagbaar, op te nemen voor de leeftijd van 8 jaar. Maar lidstaten zijn vrij hiervan af te wijken.

Uit een rapport van het Europese Parlement (2015) blijkt dat in de hele EU gemiddeld slechts 10% van de vaders vaderschapsverlof opneemt, waarbij de verschillen per land groot zijn, waarschijnlijk afhankelijk van de wettelijke regeling maar ook van de cultuur van het land. Toch lijkt er een tendens te bestaan dat steeds meer vaders bereid zijn tijdelijk de zorg voor hun kind(eren) op zich te nemen, althans zolang hun carrière niet in gevaar komt.