Nieuwjaarstoespraak: Macron en "The Free Britons"

Ooit vochten de "Free French" van generaal Charles de Gaulle schouder aan schouder met de Britten en Amerikanen voor de bevrijding van Europa. Daar danken wij onze vrijheid aan. Heel lang heb ik dan ook geen kwaad woord willen horen over "onze Tommies". Niet helemaal verwonderlijk: de tweelingbroer van mijn vader zat in het Friese verzet, mijn vader werd in de Leeuwarder gevangenis ondervraagd door de SS. Dat geeft toch een bepaalde kijk op de Britten. Wel verbazing over die eeuwige tweestrijd tussen de Tory partij en Labour, zelden ruimte voor een compromis. En het altijd vissen naar waar je precies geplaatst zou kunnen worden in hun maatschappelijke pikorde. Kom je niet hier vandaan, ken je de eetzaal van het Trinity College in Oxford of Cambridge niet? Pech gehad, dan ga je het niet maken. Not a classless society, not at all, maar wel demokratisch. Hoewel: kijk eens naar deze lijst met Prime MInisters.

En toen kwam het referendum, allerlei gevoelens die beter deep down in the basement of history hadden kunnen blijven kregen verse zuurstof toegediend. Na twintig, dertig jaar of langer te hebben gesluimerd. Gooi die immigranten toch het land uit, we willen ons Engeland weer terug. En leverden een nieuwe ideologie op, eigenlijk een geloof, Brexit geheten. En dan is er geen enkele ruimte meer voor rationale argumenten. Hoe zat dat ook al weer met het begrip ideologie? Iets dat aan de ene kant de werkelijkheid probeert te verklaren, te duiden en tegelijkertijd een belangrijk deel van die werkelijkheid onder het tapijt veegt. Ingewikkelde problemen vereenvoudigen tot er niets anders overblijft dan hapklare brokken, een blikje "baked beans in tomato sauce". En vooral een externe vijand zoeken om eigen falen te verdoezelen. Ik ben bang dat ik de afgelopen vijf jaar mijn beeld over de pragmatische Britten stevig heb moeten bijstellen.

De Britse tabloids vanochtend doornemend moest ik daaraan denken toen de meest gematigde van die bladen, the Daily Mail, uiterst verontwaardigd reageerde ("Outrage") op de nieuwjaarstoespraak van president Macron, waar haalt deze ketter het lef vandaan om het volgende te durven beweren: " The United Kingdom remains our neighbour but also our friend and ally. This choice of leaving Europe, this Brexit, was the child of European malaise and lots of lies and false promises. " 

Soevereiniteit blijft ook voor la France belangrijk, maar dan anders ingebed dan aan de overkant van het Kanaal: " Notre souveraineté est nationale et je ferai tout pour que nous retrouvions la maîtrise de notre destinée et de nos vies. Mais cette souveraineté passe aussi par une Europe plus forte, plus autonome, plus unie. C’est ce que nous avons bâti en 2020." De eenzame fietser is tegenwoordig immers minder sterk dan vroeger.

Dit verlies aan rationaliteit daar op dat eiland gaat het ze nog moeilijk maken, die tocht naar het beloofde land van een nieuwe Britse wereldmacht, nu onder handbereik want niet meer aan de teugels van Brussel. Keep dreaming. Nu Brussel  niet meer van alles de schuld kan krijgen, wie is de volgende zondebok? De BBC, veel te onafhankelijk, of gaan we op jacht naar personen die in het verleden een fout standpunt hebben verkondigd? Bijvoorbeeld de toenmalige hoofdredacteur van "The Economist". Te gek voor woorden toch dat in 2011 de Duitsers in Berlijn, of all places, reclame maakten voor hun eigen economische prestaties met dit reclamebord?  Waar precies? In de Invalidenstraße, het Bundesministerium für Wirtschaft und Energie. Heulen met de vijand, dat wordt straks nog een ernstig vergrijp. Populisten hebben het nooit erg op gehad met een vrije, onafhankelijke pers. Maar misschien valt het allemaal wel mee, always look on the bright side of life.