Musée Marmottan Monet, de geschiedenis van een unieke collectie

Ik verwonder mij altijd over het geduld van de toeristen, wachtend, vaak buiten in weer en wind en in grote getalen, om toegang te krijgen tot de grote musea in Parijs terwijl ze de juweeltjes links laten liggen. Weinigen weten bijvoorbeeld dat de grootste kunstcollectie van de man die aan de wieg stond van het impressionisme niet te vinden is in het Musée d’Orsay of het Musée de l’Orangerie maar in het Musée Marmottan Monet. Ik doel op het werk van Claude Monet. Dit museum zonder lange wachtrijen is een schatkamer waar bezoekers in alle rust 94 schilderijen en 29 tekeningen kunnen bewonderen die zijn hele carrière en bijdrage aan de schilderkunst weerspiegelen.

Musée Marmottan Monet met de grootste collectie schilderijen van Claude Monet

Gelegen in Passy, het 16^e arrondissement. In de 13^e eeuw nog een gehucht van houthakkers hoog boven op een heuvel boven de Seine. Geleidelijk werd het ontdekt door industriëlen en de adel die er herenhuizen, kastelen en wijngaarden bouwden. Zo ook de hertog van Valmy die er zijn jachtslot bouwde. In 1882 kwam zijn bezit in handen van industrieel, staatsman en kunstverzamelaar van middeleeuwse en renaissancewerken, Jules Marmottan (1829 – 1883). Monsieur Marmottan was een bestuurder van diverse grote bedrijven, waaronder voorzitter van de raad van bestuur van de ‘Compagnie des mines de Bruay’, een mijngebied van Nord-Pas-de-Calais. Het exploiteerde 18 mijnschachten verspreid over 8 productielocaties.

De begane grond en eerste etage worden ingenomen door de collecties van Jules en Paul Marmottan

Op zijn beurt vermaakte hij het na zijn dood in 1883 aan zijn zoon Paul die de verzamelliefde van zijn vader verder uitbreidde met meubilair en kunstvoorwerpen uit het Napoleontische tijdperk. In 1932 vermaakte hij zijn bezit aan de Academie des Beaux-Arts die het erfgoed beheerde en de privéwoning in 1934 openstelde voor het publiek onder de naam Musée Marmottan, vernoemd naar de twee gepassioneerde kunstliefhebbers. Sindsdien is de museumcollectie door herhaaldelijke schenkingen aanzienlijk uitgebreid. In 1957 ontving het museum de collectie van mevrouw Victorine Donop-de-Monchy, onderdeel van de collectie van haar vader, dokter de Bellio, bevriend met verschillende impressionistische kunstschilders. Schilderijen van Manet, Pissarro, Sisley, Renoir en Monet, waaronder een sleutelwerk van Monet: ‘Impression soleil levant’, waaraan het impressionisme zijn naam dankt. In 1966 werd het museum nog eens verrijkt met de verzameling schilderijen die Michel Monet had geërfd van zijn vader de schilder Claude Monet. Niet uitsluitend werken van zijn vader maar ook andere impressionisten als Pisarro, Morisot en Renoir. In 1980 volgde een unieke miniatuur-collectie van de familie Wildenstein. Honderden voorbeelden van boeken en miniaturen uit de Middeleeuwen van een ongekende schoonheid. Daarnaast Engelse, Italiaanse, Franse en Vlaamse manuscripten uit de XIII - XIV eeuw en gebedenboeken waarvan de kleuren door de tijd nooit zijn vervaagd. In 1996 vermaakte Annie Rouart, de vrouw van de kleinzoon van de impressionistische schilderes Berthe Morisot, haar kunstcollectie van ruim 70 schilderijen aan het museum.

Het museum bevat een van de mooiste collecties van Parijs

Zo is er een heterogeen museumbestand ontstaan, waarin het werk van Claude Monet het zwaarste accent krijgt. Het museum draagt niet voor niets de dubbele naam; Musée Marmottan Monet. De begane grond en eerste etage worden ingenomen door de collecties van Jules en Paul Marmottan, tijdelijke tentoonstellingen en de Wildensteincollectie. De kelder is geheel gewijd aan de werken van Claude Monet. Hier domineren de tuinlandschappen van zijn tuin in Giverny. Maar ook vroegere beroemde werken als ‘Camilla, de ‘kust bij Trouville’, het ‘uitzicht op Parijs’, ‘Promenade d’Argenteuil’, Pont de l’Europe en een serie van 12 schilderijen van het gare Saint-Lazare. Pronkstuk ‘Impression soleil levant’ dat hij schilderde in 1872 in Le Havre, de stad waar hij is opgegroeid.

De kelder is geheel gewijd aan de werken van Claude Monet

Pronkstuk uit de collectie is ‘Impression soleil levant’ dat Monet schilderde in 1872 in Le Havre, de stad waar hij is opgegroeid - © Musee Marmottan Monet – Claude Monet

Monet heeft het moment vastgelegd waarop de zon in de ochtendnevel opkomt. Dit werk betekende het keerpunt in zijn kunstenaarschap, ondanks kritiek en afwijzing van het publiek toen het werk samen met dat van 167 werken van 30 andere kunstenaars werd getoond op een tentoonstelling in 1874. Schetsmatig, slordig en gebrek aan vakkundigheid was het oordeel. De criticus Louis Leroy van de satirische krant Charivari vond de titel van Monets werk wel heel lachwekkend. Daarom zette hij als titel ‘Impressionisten’ boven zijn afkeurende recensie. Onbedoeld had hij daarmee de nieuwe kunstrichting zijn definitieve naam verleend. ‘Impression soleil levant’ werd in 1985 gestolen maar gelukkig in 1990 teruggevonden in Corsica. De politie heeft over het hoe en door wie nooit mededelingen gedaan.

 Een Monet in de dop

Giverny

Toen Claude Monet in 1883 naar Giverny verhuisde was hij 42 jaar. Hij had er het huis van zijn dromen gevonden. Hier zou hij tot zijn dood zo’n 40 jaar later blijven wonen. In Giverny kon hij zijn passie voor tuinieren en die voor schilderen combineren. Hij legde twee tuinen aan: de ‘Clos Normand’, de bloementuin en pas veel later de prachtige watertuin. In 1890 kon Monet ‘Le Pressoir’, zoals het huis heette, aankopen wat een keerpunt betekende voor een tweede periode van zijn leven. De tuin werd ommuurd en hij begon te werken aan de watertuin. Hier vond hij de inspiratie voor de volgende tien jaar van zijn leven. Waterlelies, blauweregen, irissen, treurwilgen, de Japanse brug en de fascinatie voor de effecten van het daglicht op verschillende momenten van de dag en de seizoenen.

Zicht op 'Le Pressoir' in Giverny waar Claude Monet 40 jaar woonde

“Ik slaap er niet meer van. ’s Nachts word ik voortdurend achtervolgd door wat ik probeer te realiseren. Ik sta elke ochtend kapot van vermoeidheid op. Het ochtendgloren geeft me moed, maar mijn onrust keert terug zodra ik een voet in mijn atelier zet”.

Claude Monet

De tuin die hem dagelijks inspireerde

“Deze landschappen van water en weerspiegelingen zijn een obsessie geworden. Ze gaan de krachten van een oude man te boven, en toch wil ik erin slagen weer te geven wat ik zie. Ik vernietig ze… ik begin er opnieuw aan… en ik hoop dat uit zoveel pogingen iets zal voortkomen”.

Claude Monet 1908

In de laatste twaalf jaar van zijn leven had de toen al beroemde Monet zich afgezonderd om in Giverny dag in dag uit te schilderen in zijn tuin. De honderden werken die hieruit voortvloeiden dienden als voorstudies voor zijn ‘Grandes Décorations’, een indrukwekkende installatie van zijn waterlelieschilderijen nog steeds te zien in het Musée de l’Orangerie.

De tuin getuigt in alle seizoenen van een ongekende schoonheid

“Ik zal bijna blind schilderen zoals Beethoven volledig doof componeerde”

Claude Monet 1920

In 1919 ondervindt Monet voor het eerst problemen aan zijn zicht om in 1922 een staaroperatie te ondergaan. Deze handicap is duidelijk zichtbaar in zijn werken aan het eind van zijn lange leven toen hij bijna blind was. Hij ondergaat verschillende operaties aan zijn ogen en experimenteert met gekleurde brillenglazen om zijn zicht enigszins te herstellen. Op 5 december 1926 overlijd Claude Monet op 86-jarige leeftijd aan de gevolgen van longkanker. Pas op 17 mei 1927 opent het Musée Claude Monet, nu het Musée de l’Orangerie met de installatie van de Grandes Decorations. Daar maakt het grote publiek voor het eerst kennis met Monets grote waterlelieschilderijen. Men beschouwt de impressionistische werken als gedateerd. Pas in de jaren vijftig slaat de desinteresse om in bewondering. Tot op vandaag wordt hij gezien als een van de grootste kunstenaars die Frankrijk ooit heeft gekend.

Waterlelies © Musee Marmottan Monet – Claude Monet

“Schilderen is zo moeilijk en slopend. Afgelopen herfst heb ik zes doeken verbrand, samen met de dode bladeren uit mijn tuin. Het is genoeg om iemand de hoop te doen opgeven. Desondanks zou ik niet graag sterven voor ik alles gezegd heb wat ik wil zeggen, of ten minste geprobeerd heb het te zeggen. En mijn dagen zijn geteld… Morgen, misschien…..”

Claude Monet 1924

Giverny bereik je vanuit Parijs via de A13, reistijd afhankelijk van verkeersaanbod +/- 75 minuten. Afstand 75 kilometer. La Fondation Claude Monet in Giverny is alle dagen geopend van 09.30 uur tot 18.00 uur vanaf 1 april tot en met 31 oktober (huisdieren worden niet toegelaten)

Gelukkig kun je het gehele jaar terecht in het Musée Marmottan Monet van dinsdag tot en met zondag van 10.00 uur tot 18.00 uur. Het museum is gesloten op maandag en feestdagen. Rue Louis-Boilly in het 16^e arrondissement. Metrostation La Muette, Ranelagh, lijn 9.