Met Parijse pen, literaire omzwervingen

“Het lijdt geen twijfel; buitenlanders weten onze stad – die voor onze ogen door een waas der gewoonte wordt versluierd – scherper te zien dan wij zelf”.

Jean Cocteau 1961

De 90 jarige madame Polo in 'le petit bar'- Foto: © Bart Koetsier

Parijs is een stad met enorme contrasten, een stad van pracht en praal, puissante rijkdom maar ook een stad van extreme armoede. Je vindt er de hipste cafés, maar ook minuscule, donkere obscure kroegen met een hoogbejaarde dame achter de toog met een veel te dikke kater aan haar zijde. Het verleden is direct of indirect nog zichtbaar vooral in de buitenste arrondissementen tegen périphérique in het noordoosten. Je kunt er dwalen om te verdwalen, jezelf verliezen of je verloren voelen of plekken ontdekken waarvan je niet wist dat je ze zocht, beelden zien die je nooit eerder hebt gezien, die eigenlijk met geen pen zijn te beschrijven. Of toch! Literair journalist Margot Dijkgraaf en documentairefotograaf en fotojournalist Bart Koetsier laten je een nieuw Parijs ontdekken door in de voetsporen te treden van beroemde schrijvers. In hun (foto)boek ‘Met Parijse pen’ verenigt het fotografisch oog van Bart Koetsier zich met Margot Dijkgraafs literaire blik op de stad Parijs. De pen van Margot belicht de stad aan de hand van tien grote Nederlandse en Franse schrijvers en hun personages, de foto’s van Bart volgen op unieke wijze hun literaire route door de Franse hoofdstad.

Een constante in Barts werk is een sterk cinematografische sfeer - Foto: © Bart Koetsier

Bart Koetsier

Bart is een Nederlandse portret- en documentair fotograaf. De mens staat centraal in Koetsiers foto's - zowel in portretten als in documentaire beelden. Hij zoekt echter ook naar plaatsen en objecten om zijn verhaal te vertellen. Een constante in Barts werk is een sterk cinematografische sfeer en een alles bepalend aspect is het gebruik van het bestaande licht.  Een voorval transformeert in een scene, mensen worden karakters en locaties vormen het decor. Wonend in Parijs werkt Bart Koetsier onder andere in opdracht van Le Monde, de Volkskrant, NRC Handelsblad, Het Parool, Vrij Nederland en De Morgen.

Mijn fotografie is vaak onscherp, wazig en bewogen. Dat doe ik uiteraard met opzet - Foto: © Bart Koetsier

Zijn Parijse beelden in het boek ‘Met Parijse pen’ komen voort zijn dagelijkse zwerftochten die hij gedurende zes jaar door de stad maakte. Alle honderd foto’s in het boek zijn gemaakt tussen 2014 en 2020. De nachtfoto’s gemaakt in Parijs maken onderdeel uit van zijn fotoserie ‘Taillights Fade’, een persoonlijk document over het leven van de nacht in de straten van Europa. Een serie die ooit begon in Amsterdam en met hem mee verhuisde via Brussel, Marseille, Warschau, Palermo en Athene naar Parijs. ‘Taillights Fade’ werd in 2014 genomineerd voor de Magnum Emerging Photographer Fund en werd onder andere gepubliceerd door Burn Magazine, The guardian, GUP Magazine, New Dawn Paper en Vice. In september 2018 werd hij vader van zijn zoon Abel en dat was voor hem het voorlopige eindpunt van dit werk.

Foto: © Bart Koetsier

Zijn (nacht) foto's gaan vaak over dwalen en verdwalen, vreemde ontmoetingen, bizarre situaties, de rafelrand, de achterkant van onze maatschappij, de mensen die buiten de boot zijn gevallen. Op een of andere wijze vereenzelvigde hij zich met die wereld. “Niet als een missie om iets aan de kaak te stellen, het was gewoon mijn leven. Ik leefde mijn leven, zwervend over straat en documenteerde wat ik zag of voelde” aldus Koetsier. “Mijn fotografie is vaak onscherp, wazig en bewogen. Dat doe ik uiteraard met opzet, anders zou ik wel een flitser gebruiken. Maar ik vind dat het midden-formaat camera juist zo'n mooi beeld oplevert, zeker met een wat langere sluitertijd. En de schoonheid van een bewogen beeld is zo ontzettend bijzonder, alsof je de realiteit ombuigt tot iets anders”.

Aan de hand van een honderdtal foto’s van Bart Koetsier en de pen van Margot Dijkgraaf treden we in de voetstappen van beroemde Nederlandse en Franse schrijvers - Foto: © Bart Koetsier

 “Ik ‘liep’ tegen een gedicht van Remco Campert aan 'Denkend aan Jacques Prevert en Joseph Kosmo' en dat bracht mij op het idee van het boek. Het gedicht vertelt over een liefdes-geschiedenis aan de hand van een route die wordt beschreven van Gare de Nord met bus 26 naar Bellevillle, rue des Pyrenees, Pere Lachaise en naar Rue Popincourt. Geïnspireerd door het gedicht ben ik de route gaan lopen die Campert in dat gedicht beschrijft”.

Parijs is een stad met enorme contrasten, je vindt er de hipste cafés, maar ook minuscule, donkere obscure kroegen met een gehaaide dame achter de toog - Foto: © Bart Koetsier

“Een idee was geboren, een begin was gemaakt en rond die tijd raakte ik in gesprek met Margot Dijkgraaf. Ik vertelde haar over mijn idee, wat wonderwel mooi aansloot bij haar pas verschenen boek ‘Lezen in Frankrijk. Een literaire tour de France’, waarin zij een route door Frankrijk beschrijft aan de hand van verschillende schrijvers. Het idee borrelde op om een boek te maken over Parijs met als inspiratiebron de literatuur. Om de locaties op te zoeken die een bepaalde schrijver noemt in de hoop dichterbij die schrijver te komen, om als het ware onder zijn huid te kruipen en een inkijkje in zijn of haar leven te hebben. We besloten 10 routes door Parijs te destilleren uit de werken van Franse en Nederlandse auteurs en vonden daarbij Boom Uitgevers bereid om het boek uit te geven”.

In mei 2019 volgde een tussentijds expositie ‘Errances littéraires – Paris et Amsterdam’, in Maison de la Poésie in Parijs. Dit ter gelegenheid van het literatuurfestival Café Amsterdam, een initiatief van het Nederlands Letterenfonds en de Nederlandse ambassade in Parijs.

De mens staat centraal in Koetsiers foto's - Foto: © Bart Koetsier

Margot Dijkgraaf

Margot is literatuurcriticus voor het NRC, auteur, literair journalist, interviewer, debatleider en ‘ambassadeur’ tussen Frankrijk en Nederland op het gebied van de letteren. Ze studeerde Frans in Amsterdam en Parijs en werd in 2001 benoemd tot ‘Chevalier des Arts et des Lettres’, een onderscheiding die Dijkgraaf ontving voor haar rol als pleitbezorger van de Franstalige literatuur in Nederland en België. Om diezelfde reden werd ze door de Franse regering in 2009 benoemd tot Chevalier de la Légion d’Honneur. Als intendant van de campagne Les Phares du Nord  organiseert ze voor het Nederlands Letterenfonds en de Nederlandse ambassade in Parijs, samen met een breed scala aan Franse partners, literaire ontmoetingen en andersoortige debatten in het kader van de culturele, wetenschappelijke en intellectuele uitwisseling tussen Frankrijk, Nederland en Zwitserland. Ze was een paar jaar voorzitter van de jury van de Europese Literatuurprijs, een prijs waarvoor ze tien jaar geleden het initiatief nam en die inmiddels toonaangevend is geworden Ook initieert ze  professionele ontmoetingen van uitgevers, vertalers en andere actieve organisaties uit het boekenvak, zowel in Frankrijk als in Nederland.  Ze woont in Amsterdam, maar is bijna wekelijks in Parijs of elders in Frankrijk.

Dit boek is een prachtig alternatief nu we even niet naar Parijs kunnen

Met Parijse pen

Aan de hand van een honderdtal foto’s van Bart Koetsier en de pen van Margot Dijkgraaf treden we in de voetstappen van beroemde Nederlandse en Franse schrijvers: Patrick Modiano, Remco Campert, Michel Houellebecq, Leïla Slimani , Adriaan van Dis, Simone de Beauvoir, Virginie Despentes, Willem Frederik Hermans, Nelleke Noordervliet, en Fred Vargas.

Patrick Modiano bijvoorbeeld neemt je mee naar een ander Montmartre, Remco Campert laat je de arme oostkant van de stad zien, Michel Houellebecq leidt ons van de Parijse hoogbouw bij de périphérique naar de Sorbonne, Leïla Slimani volgen we van Pigalle naar de Champs-Elysées, en met Adriaan van Dis wandelen we van het rijke Jardin de Luxembourg naar Château-Rouge, de Afrikaanse wijk. 

Zeker nu we door Corona even niet naar Parijs kunnen kreeg ik honger en dorst naar Parijs door de prachtige verhalen van Margot Dijkgraaf maar vooral door de krachtige rauwe foto’s van Bart Koetsier.

Met Parijse pen, literaire omzwervingen | Margot Dijkgraaf & Bart Koetsier | ISBN 9789024432486 | Gebonden | 192 blz. | Verschijnt 6 november bij Boom uitgevers Amsterdam | Prijs € 29,90