Ma tante en ome Jan

In september loopt het storm bij ma tante. En ook bij ome Jan. De vakanties zijn voorbij, de laatste cent is uitgegeven, de rekeningen en aanslagen liggen bij thuiskomst op de deurmat en de kinderen beginnen aan een nieuw schooljaar. Wie zal dat allemaal betalen, zoete lieve Gerritje? De enige toevlucht is dan vaak de Crédit Municipal oftewel de Bank van Lening, die in de franse volksmond "ma tante" of "le clou" heet en in het Nederlands "ome Jan" of "de lommerd".

De oorsprong van deze instellingen is in beide landen dezelfde. De germaanse stam de Longobarden (de langbaarden) verhuisde in het jaar 568 van Duitsland naar het noorden van Italië en stichtte daar het koninkrijk Lombardije. Na de val van hun rijk verspreidden de Lombarden zich vanaf de 12e eeuw over heel West-Europa als geldwisselaars en kredietverleners voor kooplieden. Het was in die tijd namelijk verboden voor Christenen om rente te vragen, dus was dit beroep voorbehouden aan Joden en Lombarden. Evenals de Joden trokken de Lombarden met de kooplieden van jaarmarkt naar jaarmarkt en stelden daar hun eigen kraam op met een tafel ("banco"), een weegschaal en zakken geld. Onze woorden bank en banque vinden daarin hun oorsprong.

In de loop der jaren wilden deze geldschieters zich ergens vestigen. In diverse steden vroegen zij een vergunning aan voor een vaste "tafel van lening". Die werd hun meestal verleend. Als je in de Middeleeuwen geld nodig had, ging je naar de "Lombard". In de loop der jaren kreeg deze naam de betekenis van pandjeshuis. In Nederland werd lombard langzamerhand verbasterd tot lommerd.

De gevraagde rentes werden hoger en hoger en bereikten soms 80%. Dit was de overheid een doorn in het oog. Zij trad soms hard op tegen de woekeraars. De vergunning werd ingetrokken of er werd een maximum rente opgelegd. Ook gebeurde het dat een pandjeshuis werd gedwongen om alle beleende eigendommen terug te geven zonder rente.

Maar aan de woekerpraktijken kwam pas echt een einde toen liefdadige instellingen én de overheid zelf banken van lening met een lage rente oprichtten ten behoeve van de kleine man. Zo'n instelling werd "Berg van Barmhartigheid" genoemd (in het Frans nog steeds "mont-de-piété"), vanwege een verkeerde vertaling van de toen al bestaande italiaanse "monte de pieta", waarin "monte" niet berg maar krediet betekent.

De eerste mont-de-piété van Frankrijk werd in 1610 in Avignon gesticht. Pas in 1918 kregen de instellingen per decreet een officiële naam: "Caisse de Crédit Municipal". In 1936 werden er officiële regels aan gesteld, die in 2008 werden vastgelegd in een wet.

Foto Midi Libre

De herkomst van de volksbenaming le clou is niet moeilijk te verklaren. De als onderpand in bewaring gegeven voorwerpen werden vroeger aan spijkers opgehangen. De benaming "ma tante" komt van een anecdote over de gokverslaafde franse prins François-Ferdinand d’Orléans (1818-1900), die door het gokken diep in de schulden was geraakt. Hij bracht zijn kostbare horloge naar le clou. Toen verontruste familieleden hem vroegen waar het was gebleven, antwoordde hij dat hij het per ongeluk had laten liggen "chez ma tante".

De Crédit Municipal wordt voornamelijk bezocht door vrouwen. In 80% van de gevallen worden sieraden beleend, maar er worden ook bijvoorbeeld schilderijen verpand. Omvangrijke voorwerpen, zoals auto's, worden wegens plaatsgebrek niet geaccepteerd. De contracttermijn bedraagt 6 maanden. Een contract kan één keer worden hernieuwd.

Van de beleende spullen wordt 92% binnen de contracttermijn teruggehaald, de rest wordt openbaar verkocht. De belener profiteert mee van een eventuele meeropbrengst, maar hoeft niet bij te betalen als de opbrengst minder bedraagt dan het geleende bedrag.

De algemeen directeur van de Crédit Municipal van Nîmes (met filialen in Montpellier, Perpignan en Carcassonne) vertelt in de Midi Libre dat er ieder jaar in de maand september in alle kantoren topdrukte heerst. Dagelijks komen zo'n 400 klanten over de vloer. En volgens de directeur van het filiaal in Montpellier is het iedere maand op de dag dat de kinderbijslag wordt uitbetaald een komen en gaan van mensen die hun spullen weer komen ophalen...

Bronnen: Midi Libre, Wikipedia, etymologiebank, expressio.fr en mokums.nl

_____________________________

☑️ Beste plaatser van dit bericht,

fijn dat je gebruik maakt van dit forum. Doe alsjeblieft mee met de discussie die volgt op je bericht! Reageer zelf op de reacties die anderen geven. Dat mag ook best een bedankje zijn.

_____________________________

Rubrieken,

Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.

20160919, Geldzaken, Kunst en Cultuur

Overleden Reactie van Susan op 18 September 2016 op 20.00

De lommerd
(Erich Wichmann 1890-1929)

Tot tranen toe ben ik bekommerd:
nu kan ik nooit meer naar de lommerd,
omdat mijn hele inventaris
al daar is.

Reactie van Di Monica op 18 September 2016 op 21.45: Leuke informatie, Theodora, dank u wel :) en een grappig gedichtje, Susan !

Overleden Reactie van Theodora Besse op 19 September 2016 op 6.52: Inderdaad, leuk gedichtje. Ik zou er nog één regel aan willen toevoegen:

"Ach, wat ben ik toch een stommerd."

Zelf moest ik tijdens het uitzoeken en schrijven steeds denken aan de Koningin van Lombardije van Wim Sonneveld: https://www.youtube.com/watch?v=YeVQID6Gm2k

Reactie van Jos van den Hout op 19 September 2016 op 8.27: Theodora

Bedankt voor je leuke info. Wat de titel aangeeft heb ik nooit geweten. Weer wat bijgeleerd.

Groeten Jos

Reactie van Sabine Dekker op 19 September 2016 op 8.53: Leuk Theodora, dank je wel voor dit verhaal.

Overleden Reactie van Boudewijn Bolderheij op 19 September 2016 op 9.06: .
Theodora,

Echt prettig geschreven en met een overvloed aan feiten waar ik geen idee van had.

Boudewijn

Reactie van edith janzen op 19 September 2016 op 9.41: Mooi stukje, nu weten we weer iets, wat we tot voor kort niet wisten.

Reactie van Louise (68) op 19 September 2016 op 11.05: Als het object na een jaar niet is terugbetaald wordt het verkocht (zoals Theodora schrijft). Dat is ook heel interessant, want dat gebeurt bij opbod (enchères). Doordat dit mijn nieuwsgierigheid wekte, heb ik de catalogus van de verkoop van de maand september geopend van de "Clou" in Nice. Voor elk wat wils!! http://www.credit-municipal-nice.fr/fr/vente-aux-encheres.html

Overleden Reactie van Theodora Besse op 19 September 2016 op 12.11: Ik schreef niet, Louise, dat het wordt verkocht, maar dat het openbaar wordt verkocht, dus op een veiling (per opbod). Dat neemt niet weg dat ik uiteraard even op je link heb geklikt en een catalogus heb gedownload. Leuk is dat in de Midi Libre stond dat goud bij de clou in Nîmes momenteel € 16 per gram oplevert, terwijl in jouw link staat: Verkoop uw goud vanaf € 18 per gram! Maar Nîmes is natuurlijk Nice niet.

"Voor elck wat wils!!" schrijf je. Niet voor mij. Ik zie niets dan glinsterdingetjes waar ik nog geen euro voor zou neertellen. Ik ben dik tevreden met mijn horloge van de markt van 5 euro en als het er mee stopt of als het me verveelt koop ik weer een ander. En wat al die juwelen betreft: ik ben mooi genoeg van mezelf en ik hoef me niet te behangen met allerlei glimspul om nóg mooier te lijken... Of om het anders uit te drukken: al draagt de aap een gouden ring...

Ik heb ook nog even op de site van ma tante in Nîmes gekeken, maar daar is de eerstvolgende veiling op 13 october en de te veilen spullen worden pas 10 dagen tevoren op de site getoond. Daar zitten, als het goed is, behalve juwelen ook schilderijen en andere voorwerpen bij. Maar, zoals mijn schoonvader zaliger altijd zei: "Je moet het maar willen, de ellende van een ander kopen."

Overleden Reactie van Theodora Besse op 19 September 2016 op 17.25: Nu breekt m'n klomp, Bert. Het laatste wat ik wil is Louise een sneer geven. Ik waardeer haar bijdragen altijd buitengewoon. Ik wil trouwens helemaal niemand een sneer geven. Wie volgens mij een sneer verdient kan hem krijgen en dan gaat het er wel even héél anders toe.

Maar als iemand mij niet correct citeert moet ik daar wel gewoon op kunnen wijzen. Ik deed dat volgens mij zakelijk en correct. Louise weet donders goed dat ik haar reacties altijd zeer op prijs stel. Dat heb ik vaak genoeg laten merken.

Wanneer we hier niet meer op een normale manier met elkaar van gedachten kunnen wisselen en we alleen nog maar poeslieve zinnetjes mogen produceren, met heel veel "Neem me niet kwalijk maar..." enzovoort, omdat sommige deelnemers overgevoelig zijn en alles verkeerd wensen op te vatten, wordt dit forum een truttig en bezadigd reclameblaadje, dat het lezen niet waard is. En als ik hier niet meer gewoon kan schrijven zoals ik dat gewend ben, kan ik beter vertrekken.

Maar vooruit, voor alle zekerheid: Louise, als ik je op welke manier dan ook heb beledigd, hierbij mijn oprechte excuses. Het was beslist niet mijn bedoeling! Ieder vogeltje zingt nu eenmaal zoals het gebekt is. Gelukkig maar.