Le Train Fantôme (de Spooktrein). 2. Bordeaux-Angoulême-Bordeaux

Zie ook:
Le Train Fantôme (de Spooktrein). Inleiding
Le Train Fantôme (de Spooktrein). 1. Le Vernet-Toulouse

De trein vertrekt op 3 juli vanuit Toulouse richting Bordeaux. Onderweg vindt de eerste ontsnapping plaats. Een 17-jarige spaanse jongen slaagt erin om het prikkeldraad voor een van de luchtgaten te verwijderen, waarna hij naar buiten klimt en van de rijdende trein springt. Gewond en onder vuur genomen door de duitse soldaten weet hij desondanks zwemmend de overkant van de Garonne te bereiken. Hij sluit zich aan bij een franse verzetsgroep. Zijn lotgenoten in de wagon durven zijn voorbeeld niet te volgen, omdat de Duitsers hebben gedreigd dat van iedere wagon waaruit iemand ontsnapt tien gevangenen zullen worden doodgeschoten. De Duitsers voeren hun dreigement niet uit.

Tegen de avond komt de trein in Bordeaux aan. Pas de volgende morgen worden tegen elf uur de deuren van de wagens geopend en krijgt het Rode Kruis toestemming om de gevangenen eten en drinken te brengen. Vervolgens vertrekt de trein richting Angoulême. Op het station van Parcoul-Médillac horen de gevangenen plotseling vliegtuigen naderen. Het lawaai is oorverdovend. Van geringe hoogte wordt de trein over de gehele lengte beschoten door vijf amerikaanse jachtbommenwerpers. Doordat de Duitsers de daken van de wagons met gebladerte hebben gecamoufleerd verkeren de piloten in de veronderstelling dat het om een duits wapenkonvooi gaat, op weg naar het front. De gevangenen zitten als ratten in de val. Sommigen zwaaien met blauwe, witte en rode kledingstukken door de luchtgaten om de piloten te laten weten dat het een trein met gevangenen betreft. De vliegtuigen verdwijnen, maar onder de gevangenen zijn, evenals onder de Duitsers, verschillende doden en gewonden gevallen. Het Rode Kruis verleent de eerste hulp. De gewonden worden na aankomst in Angoulême naar het ziekenhuis gebracht. De doden worden er begraven. In de algemene paniek weten vier mannen te ontsnappen, maar zij worden ontdekt, tegen een muur gezet en geëxecuteerd.

Jachtbommenwerper Lockheed P38 Lightning

De locomotief is zwaar beschadigd. Wanneer deze is vervangen en de trein na enkele dagen eindelijk in Angoulême aankomt, blijkt het station door de geallieerden gebombardeerd en totaal verwoest. Onmogelijk om verder naar het noorden te rijden. Uit het verslag van een gevangene:

Nous nous arrêtâmes à Charmant, petite gare près d'Angoulême. Dans notre malheur, cette halte fut pour nous un rayon de soleil. Nous restâmes deux jours à Charmant. On ouvrit les wagons pendant quelques heures, on nous apporta de l'eau pour boire et le "Secours National" arriva d'Angoulême avec une camionnette. Des jeunes filles nous donnèrent quelques vivres, nous goûtâmes surtout une soupe chaude qui nous fut distribuée.Vers onze heures du soir, nous répartîmes et à l'aube du 8 juillet nous étions en gare d'Angoulême.
Quel spectacle inoubliable que celui de cette grande gare complètement détruite! Aux premières lueurs du jour nous vîmes des locomotives, des wagons détruits, amoncelés, renversés les uns sur les autres. Les rails tendaient vers le ciel leurs bras décharnés. Les bâtiments étaient écroulés, brisés, déserts.

Station Angoulême 1945

Terug naar Bordeaux, waar de trein op 9 juli aankomt. Drie dagen blijft hij daar op het station staan. In die tijd mogen de gevangenen af en toe in kleine groepjes enkele minuten naar buiten om zich te wassen of hun behoeften te doen. De hitte in de wagons is niet om te harden. Verschillende mensen vallen flauw of beginnen te ijlen. Het Rode Kruis en enkele Quakers krijgen toestemming om de gevangenen eten en drinken te brengen.

Op 12 juli worden de gevangenen uit de wagens gehaald. De vrouwen worden ondergebracht in een duitse kazerne. De mannen lopen onder gewapende escorte naar de synagoge, die is ingericht als gevangenis. In de grote ruimte van de synagoge, waarvan het interieur volledig is verwoest en waar overal bloedsporen op de muren zitten, zullen de mannen bijna een maand verblijven. De ruimte wordt in de hoogte omgeven door een gaanderij vanwaar ze door duitse soldaten voortdurend onder schot worden gehouden. Hoewel de hitte in de synagoge ondraaglijk is mogen ze slechts eens in de vier dagen enkele minuten naar de binnenplaats om zich bij de enige kraan een beetje te verfrissen. Het eten bestaat uit waterige "soep", getrokken van het eten van de Duitsers. Eenmaal per week mogen enkele hulpdiensten de gevangenen eten brengen. Al spoedig breekt door de slechte hygiëne een luizenplaag uit.

De Duitsers, die gedacht hadden dat de reis een paar dagen zou duren en dat ze binnenkort weer thuis zouden zijn, raken steeds geïrriteerder. Bij het minste of geringste reageren ze zich af op de mannen met dreigementen, pesterijen, fouilleringen en mishandelingen. Toch weten de gevangenen het moreel hoog te houden. Ze maken kennis met elkaar, vullen de eindeloos durende dagen met lange gesprekken en het jagen op luizen. Onder de ogen van de Duitsers organiseren ze zelfs op 14 juli een nationale herdenking. Ze zingen de Marseillaise, een van de Fransen houdt een toespraak en er wordt een minuut stilte in acht genomen voor de gevallenen voor de democratie. "Les boches" hadden niets in de gaten, schrijft een van de gevangenen in zijn dagboek.

Interieur synagoge 1945

Op een gegeven moment weten vijf van de gevangenen via een raam van de gaanderij te ontsnappen. Zij worden echter ontdekt en zwaar mishandeld. Een van hen wordt doodgeslagen. De andere vier moeten bij wijze van straf de hele volgende dag in de brandende zon onbeweeglijk op de binnenplaats staan. Bij de minste geringste beweging zullen ze worden neergeschoten. Ze weten het vol te houden en keren volledig uitgeput bij hun kameraden terug. Op 31 juli worden 10 gevangenen naar het executiekamp Souge gebracht en daar samen met 48 gijzelaars geëxecuteerd.

Op 9 augustus wordt besloten tot vertrek. De vrouwen voegen zich weer bij de mannen en te voet lopen ze, onder begeleiding van de zwaarbewapende Duitsers naar het station in Bordeaux. Daar staat een nieuwe trein klaar, gelijk aan de eerste. Ze worden opnieuw in de beestenwagens opeengepakt, samen met nog eens 155 verzetsstrijders uit Fort du Hâ, die gevangen zijn genomen door de franse autoriteiten en uitgeleverd aan de Duitsers.

Toren Fort du Hâ

De vrouwen krijgen, samen met 30 vrouwen uit Fort du Hâ, twee aparte wagens toegewezen. Cheminots (spoorwegpersoneel) weten sommige gevangenen papier en potloden toe te stoppen, zodat ze onderweg berichten aan hun familie kunnen schrijven en uit de luchtgaten gooien. Veel van deze berichten hebben hun bestemming bereikt. Ook verbergen de cheminots gereedschap (oude scharen, messen en nagelvijlen) in de wagens om ontsnappen mogelijk te maken. Op 10 augustus vertrekt de trein opnieuw richting Toulouse. Van daaruit willen de Duitsers proberen via het Rhônedal en Saarbrücken naar Dachau te rijden.

Volgende week: Le Train Fantôme (de Spooktrein). 3. Remoulins