Le Bal du Livre

“Wat er uiteindelijk van een beschaving resteert is de cultuur en dat is iets wat de Fransen al heel lang geleden hebben begrepen. Juist die levendigheid van de Parijse cultuur heeft altijd buitenlandse kunstenaars aangetrokken”. Daar moest ik aan denken tijdens mijn rit naar Parijs op donderdag 2 juni, wederom op uitnodiging van de Nederlandse Ambassade voor het ’Bal du Livre’; het boekenbal in de residentie van onze Ambassadeur Z.E. Mr. Pieter de Gooijer.

Mijn persoonlijke uitnodiging voor het Parijse Boekenbal georganiseerd door de Nederlandse Ambassade

Parijs is bij uitstek een stad die wordt gekarakteriseerd door zijn architectuur en monumenten, maar evenzeer door zijn cultuur, die een product is van de persoonlijkheden die er hebben geleefd. Waar anders dan in de cafés van Parijs hebben Sartre, de Beauvoir, Apollinaire, Baudelaire en James Joyce hun genie gecultiveerd. Veel van de betere adressen liggen in Saint-Germain, waar zich overigens ook de residentie bevindt van onze ambassadeur. Te denken aan Café de Flore dat beroemd werd door Albert Camus en het echtpaar Sartre, de Beauvoir, die hier na de Tweede Wereldoorlog resideerden. De clientèle bestaat hier nog steeds uit filosofen, schrijvers, kunstenaars en (chique) toeristen. Een paar deuren verder ligt het al even beroemde ‘Aux Deux Magots’, genoemd naar de beelden van twee dikke Chinezen, zittend op hun geldkisten. Magot betekent ook een berg met geld. Hier kwamen de grote geesten als Ernest Hemmingway, André Gide, Stéphane Mallarmé, maar ook Jean-Paul Sartre was hier te vinden.

Café de Flore aan de Boulevard de Saint-Germain

Waarom deze inleiding hoor ik je zeggen? Nou simpel omdat het boekenbal pas begint om 18.30 uur en het heerlijk is om te genieten van een typische Parijse gewoonte van het mensen-observeren, dat zich richt op het bekritiseren van de look en de mode, en waar kun je dat dan beter doen dan op het heerlijk zonnige terras van beide cafés op loopafstand van de residentie.

Beide cafés zijn ook bekend omdat zij onderdeel uitmaken van de twaalf Franse literaire prijzen. De ‘Prix des Deux Magot’s bestaat al sinds 1933. Aanleiding was de Prix Goncourt (1903) die als te academisch werd beschouwd. Sinds 1933 opent de Prix des Magots het literaire jaar steeds op de laatste dinsdag van januari. De jury bestaat uit een tiental mensen uit de literaire wereld en vestigt de aandacht op kwaliteitsschrijvers. De prijs bestaat uit een geldbedrag van 7.750 euro en eeuwige roem. De winnaar van 2022 was Louis-Henri de La Rochefoucauld met het boek Châteaux de Sable.

Maandelijks organiseert het literaire tijdschrift LIRE en de boekhandel l’Écume des pages een literaire bijeenkomst in Les Deux Magots onder het motto één auteur, één debat en één handtekening.

En op steenworpafstand van Flore, Les Deux Magots

De ‘Prix de Flore’, is een literaire prijs die in 1994 het daglicht zag op initiatief van Frederic Beigbeder, Frans schrijver, criticus en televisie-personality, om een schrijver te bekronen die een veelbelovend talent aan de dag legt. De selectiecriteria zijn originaliteit, moderniteit, brutaliteit, onafhankelijkheid en jeugdigheid. De prijs wordt jaarlijks in november uitgereikt tijdens een groot feest in Café de Flore. De eerste keer werd de prijs uitgereikt door de Franse romanschrijver Françoise Sagan. De winnaar krijgt, naast een financiële beloning van 6.150  euro, het recht om een jaar lang, elke dag in Café de Flore een Pouilly-Fumé te consumeren in een glas gegraveerd met zijn naam.

De prachtige residentie van onze ambassadeur

Op naar het boekenbal

Het Bal du Livre is inmiddels een mooie traditie geworden. Dit keer is het de derde keer dat het werd georganiseerd, mede op initiatief van Nicolette Koopman, attachée culturelle van de afdeling Cultuur & Communicatie van de Nederlandse Ambassade in Frankrijk en Gaëtan Poelman, diplomatiek vertegenwoordiger voor Vlaanderen in Frankrijk. Een innige samenwerking tussen de Nederlandse en Franse literaire wereld waaronder het Nederlands en Vlaams Letterenfonds, die het tot hun missie hebben gemaakt Frankrijk kennis te laten maken met hun auteurs. In de middag vonden op het Atelier Néerlandais ontmoetingen plaats tussen Nederlandse en Franse uitgeverijen. Dit jaar reisden zelfs een recordaantal van 22 Nederlandse uitgeverijen naar Parijs voor de B2B’s en voor het bal.  Zoals jullie weten is het Atelier Néerlandais een platform voor Nederlands ontwerp, de kunsten en het boek speciaal voor culturele ondernemers. Het is onderdeel van de Nederlandse ambassade in Parijs, die het Atelier Néerlandais in 2014 heeft opgericht en financiert.

Een van de zalen in de residentie gereserveerd voor boeiende discussies tussen de genodigde schrijvers

De persoonlijke uitnodiging opent met de een quote van de Tsjechische schrijver Milan Kundera:

Comme une grande musique quón peut réécouter sans fin, les grands romans eux aussi sont faits pour des lectures répétées.

Zoals goede muziek steeds opnieuw kan worden gespeeld, zijn goede romans ook gemaakt om herhaaldelijk te worden gelezen.

Gereserveerde plaatsen voor gerenommeerde schrijvers

Het gekozen thema was Europa en daar waren grote namen onder schrijvers voor uitgenodigd waaronder Ilja Leonard Ilja Pfeijffer die speciaal vanuit Genua naar Parijs was gekomen omdat recent zijn bestseller Grand Hotel Europa ook in het Frans is uitgebracht. De veelzijdige Pfeijffer is Nederlands dichter, classicus en schrijver. Op 13 mei 2014 won hij de Libris Literatuurprijs voor zijn roman La Superba en hij werd genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2019 met zijn roman ‘Grand Hotel Europa’. Hij won vele andere prijzen  en in september 2021 maakte de CPNB bekend dat Pfeijffer het boekenweekgeschenk voor de Boekenweek van 2022 zou gaan schrijven. De titel van dit boek werd Monterosso mon amour.

De echtgenote van onze ambassadeur mevrouw Julie Vermooten tussen Ilja Leonard Pfeijffer (l) en schrijver en woordvoerder van de ambassade Berend Sommer (r)

Verder de Vlaamse sterauteur en televisiepersoonlijkheid Bart van Loo. Zijn boeken zijn gerelateerd aan de Franse geschiedenis en cultuur. In 2006 werd hij fulltime schrijver en verscheen zijn debuut Parijs retour. Een literaire reisgids voor Frankrijk. Voor dit boek kreeg hij de Groene Waterman Publieksprijs. Parijs retour is het relaas van een reis in de sporen van de beroemde auteurs die de Franse 19e eeuw een gezicht gaven: Victor Hugo, Alexandre Dumas, George Sand, Honoré de Balzac, Émile Zola, Alphonse Daudet, Guy de Maupassant en Gustave Flaubert.

De Vlaamse sterauteur en televisiepersoonlijkheid Bart van Loo (r) en Gaëtan Poelman, diplomatiek vertegenwoordiger voor Vlaanderen in Frankrijk (l)

In april 2008 verscheen Als kok in Frankrijk. Literaire recepten en culinaire verhalen, een ludieke essay over de Franse gastronomie en de culinaire charmes van literaire meesterwerken. Zijn derde boek O vermiljoenen spleet, seks, erotiek en literatuur volgde in 2010, een geschiedenis van de voornamelijk Franse erotische literatuur. In 2011 bundelde De Bezige Bij zijn drie Frankrijkboeken tot het meer dan duizend bladzijden tellende Eten! Lezen! Vrijen! Vrijwel jaarlijks verschenen van hem nieuwe boeken waaronder de 2019 verschenen Bourgondiërs, aartsvaarders van de Lage Landen. In Nederland kennen we Bart van Loo met name van zijn maandelijkse chansoncolleges in de Wereld Draait Door van Matthijs van Nieuwkerk (seizoen 2012-2013).

Olaf Koens, correspondent voor RTL Nieuws (l), mevr. Elik Lettinga van de Arbeiderspers (2e l) en multimedia journalist, schrijver en politiek commentator Stefan de Vries (r)

Ook als gast genodigd de zeer veelzijdige Hanna Bervoets. Tijdens haar studie aan de Universiteit van Amsterdam, met als specialisatie Televisie en Populaire Cultuur, schreef Hanna Bervoets filmrecensies en korte columns over het Amsterdamse uitgaansleven voor stadsmagazine NL20. Daarna publiceerde zij in verschillende media, waaronder Elsevier, NRC, de Volkskrant, De Correspondent en Das Magazin. Schreef zeven romans, debuteerde als schrijver van toneelstukken en film scenario’s. Ontving vele prijzen waaronder de Frans Kellendonk-prijs (2017) voor haar gehele oeuvre. Dit jaar ontving zij de J.M.A. Biesheuvelprijs voor haar verhalenbundel Een modern verlangen.

Onze ambassadeur Z.E. Mr. Pieter de Gooier druk in gesprek met Nicolette Koopman, attachée culturelle van de afdeling cultuur en communicatie en Olaf Koens

De avond werd geopend door onze ambassadeur Z.E. Mr. Pieter de Gooier die drie dagen geleden hier in de residentie huwde met zijn partner Julie Vermooten; wijzend naar de dansvloer die later op de avond wederom zijn dienst zou bewijzen.

Onze ambassadeur opende de avond, geflankeerd door zijn echtgenote

Organisator van het Bal du Livre, attachée culturelle Nicolette Koopman

Vreugde en verdriet liggen soms dicht bij elkaar refererend naar het thema Europa en de laffe inval van Rusland in Oekraïne. De key-note speaker van de avond was dan ook Olaf Koens die als correspondent voor het Midden-Oosten voor RTL Nieuws in Istanbul op dit moment de verslaggeving doet van de oorlog in Oekraïne. Koens studeerde filosofie in Groningen en Brussel en begon zijn correspondentschap vanuit Moskou in 2007. Hij schreef in die hoedanigheid onder andere voor het ANP, het Belgische Knack, Het Financiële Dagblad en verschillende Russische media. Momenteel werkt hij voor de Volkskrant, BNR Nieuwsradio en RTL. In 2014 werd hij door het vakblad Villamedia uitgeroepen tot Journalist van het Jaar. Daarnaast is hij de schrijver van de boeken Koorddansen in de Kaukasus, Oorlog en Kermis en Paarden vliegen business-class. Koorddansen in de Kaukasus is een journalistieke ontdekkingstocht langs Europa's verste buitengrens; een van de meest krankzinnige gebieden ter wereld. In Oorlog en kermis trekt Olaf Koens langs de randen van het grootste land ter wereld. Van de meest afgelegen nederzettingen in Siberië tot de frontlinies van de nieuwe koude oorlog. In Rusland is alles waar en klopt niets. In Paarden vliegen businessclass trekt Olaf Koens langs de rafelranden van het Midden-Oosten – van de stoffige straten van Gaza tot de blinkende woestijn van Qatar, van het kalme Turkse platteland tot de slagvelden in Syrië en Irak.

Olaf Koens tijdens zijn zeer indrukwekkende key-note speech

Journalistiek is meer dan rennen naar de brandhaard. In zijn key-note weet Olaf Koens de diepere laag te vinden in de soms dramatische nieuwsfeiten. Deze oorlog hadden we lang van te voren kunnen zien aankomen. De geschiedenis was al beschreven door vele grote schrijvers uit de geschiedenis waaronder diverse Franse namen. Gelukkig eindigde zijn prachtig geschreven speech ook nog met een vrolijke noot. Deze dag, 2 juni vierde hij zijn 37^e verjaardag. Hij had geen mooiere locatie kunnen wensen.

Een toast op Olaf Koens die op de dag van het Boekenbal ook nog eens jarig bleek te zijn

Intussen was literatuur criticus en auteur van diverse boeken Margot Dijkgraaf druk met de voorbereiding voor de komende discussies

In een van de fraaie zalen volgde een boeiende discussie onder leiding van Margot Dijkgraaf tussen Hanna Bervoets en de Française Geneviève Brisac, schrijfster en winnaar van de Prix Femina in 1996 voor haar roman  Week-end de chasse à la mère. Ze schrijft ook korte verhalen en kinderliteratuur, en is literair criticus voor Le Monde. Voor de aanwezige Nederlanders die de Franse taal niet geheel machtig zijn volgde er een knappe en briljante vertaling door Marie-Caroline van Seggelen die mij doet denken aan een quote van de Tsjechische schrijver Milan Kundera, die al eerder werd gequoot in de persoonlijke uitnodiging. Hij zei ooit in een interview over de Franse taal het volgende:

Als ik in mijn landstaal praat komen de zinnen vanzelf uit mijn mond, ongecontroleerd, voortgebracht door automatismen die sinds mijn kinderjaren vastliggen in mijn hersenen.

In het Frans, daarentegen, is niets voor mij automatisch. Alles is daar bewust. Alles is doordacht. Gewogen. Gecontroleerd. Maar ook nieuw. Veroverd. Verrassend. Betoverend. Elk woord, elke grammaticale vorm. Die door en door bewuste relatie tot de taal vind ik fascinerend.

Bart van Loo (l) Ilja Leonard Pfeijffer (m) en tolk Marianne de Susbelle (r) - Foto © Bart Koetsier

Moderator Pieter van der Wielen presentator van het radioprogramma 'Nooit meer slapen' voor de VPRO

Altijd op de achtergrond aanwezig de woordvoerder of de porte parole bij onze ambassade; Dhr. Berend Sommer, terwijl hij tijdens deze avond ook zeer zeker op de voorgrond mag treden. Berend beleeft namelijk zijn gouden dagen. Berend is niet alleen woordvoerder maar ook schrijver en vertaler en heeft inmiddels drie boeken op zijn naam staan. Hij debuteerde in 2017 met Duchamps een detective. Daarna volgde De onweerstaanbare val van Henri Furret waarin Sommer het snijvlak  tussen media, politiek en wetenschap onderzoekt. Niet eerder werd de schaduwzijde van het publieke debat genadeloos blootgelegd als in deze roman. En zeer onlangs, op woensdag 25 mei, is er dan zijn derde boek Gouden dagen. Gouden dagen is een onthutsende roman over controleverlies, illusies en onthechting. Over mannen die worstelen met een veranderende wereld.

Brend Sommer geeft uitleg over zijn derde boek aan de echtgenote van onze ambassadeur

Emotioneel weerzien tussen collega's na lange tijd; Eveline Bijlsma en Olaf Koens beiden werkzaam als correspondent voor RTL Nieuws

Naast genodigden uit de literaire wereld waren er museumdirecteuren, (culturele) diplomaten van diverse EU-landen, ambtenaren van het Franse ministerie van Cultuur en van le Mairie de Paris, curatoren en diverse correspondenten. Het bal was duidelijk een belangrijk netwerkmoment voor de Nederlandse en Franse literaire wereld en de Franse culturele wereld in brede zin. Netwerken is soms net werken. Het werd nog een latertje die avond.

Dr. Wouter van Gils van Boom Uitgevers Amsterdam met parner Peter van Sambeek

Het bleef nog lang gezellig in de residentie - Foto © Bart Koetsier