Kunst met een grote K aan de Seine

Parijs was vanaf circa 1860 bijna honderd jaar lang dè kunsthoofdstad van de wereld. Alle grote stromingen en stijlen in de moderne kunst werden hier ontwikkeld. Maar toen werd het stiller in de Parijse kunstscene. De hedendaagse kunst vond elders haar oorsprong.

Gelukkig, kijk er de vele ranglijstjes maar op na, staat Parijs al weer jaren in de top vijf van       s’werelds beste steden voor moderne kunst, zij aan zij met New York, London, Miami en Venetië. Parijs is al lang de thuisbasis van cultuur en verwelkomt de kunstwereld elk jaar in oktober de ‘Grande Dame’ van kunstbeurzen, namelijk de FIAC.  Met meer dan 1.000 kunstgalerijen verspreid over de stad is Parijs hèt mekka voor de kunstliefhebber met invloedrijke galeries als Thaddaeus Ropac, Daniel Templon tot Emmanuel Perrotin en kunstinstellingen zoals het Centre Pompidou, Palais de Tokyo  en het Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris.

 Hans Hartung in het vernieuwde Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris

Op 11 oktober 2019 heropende, na een verbouwing van 14 maanden, het museum voor Moderne Kunst van de stad Parijs. Krap een week later mag ik op speciale uitnodiging het volledig gemoderniseerde museum aanschouwen. Gevestigd in de oostvleugel van het Palais de Tokyo, gelegen in het 16^e arrondissement, tussen de Champs-Élysées, de Eiffeltoren en op steenworp afstand van het Trocadéro. Het paleis werd gebouwd ter gelegenheid van de ‘Exposition Internationale des Arts et Techniques’ van 1937 door de architecten Jean-Claude Dondel, André Aubert, Paul Viard en Marcel Dastugue. Twee imposante boogvormige vleugels die in het midden worden verbonden door een binnenplaats met colonnades. Deze binnenplaats opent zich aan de Seinekant in twee getrapte terrassen met in het midden het bronzen beeld van Emile-Antoine Bourdelle: Le Génie de la France’. In de westvleugel, het enige gedeelte dat wordt aangeduid als het Palais de Tokyo, bevindt zich een expositiehal van hedendaagse kunst. In de oostvleugel is sinds 1961 het Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris (MAM) ondergebracht. Het bezit, na het Centre Pompidou, de belangrijkste collectie aan 20^e en 21^e-eeuwse kunst van de stad Parijs.

Meer licht en ruimte wordt geboden om de rijke collecties nòg beter tot zijn recht te laten komen

Dat het MAM mooier is geworden is vooral te danken aan de financiering van 8 miljoen euro door de stad Parijs en de 2 miljoen persoonlijke giften afkomstig uit jaarlijkse fondsenwervingen tijdens de FIAC in oktober en de opbrengsten uit de museumwinkel. Voor elke tentoonstelling worden, met instemming van de kunstenaars, afgeleide producten gemaakt die dan weer verkocht worden in de winkel. Net als de Amerikaanse musea krijgen de zalen de naam van een sponsor. Als mecenas betaal je al snel 1 miljoen euro voor een grote zaal en 500.000 euro voor een kleinere. Je naam is dan voor tien jaar verbonden aan de ruimte aldus Fabrice Hergott, directeur van het museum. Onze permanente collectie omvat 15.000 werken. Sinds 2007 hebben we 2.800 werken aan onze collectie toegevoegd. Regelmatig werken wij mee aan reizende tentoonstellingen. De opbrengsten hiervan, ruim 1,5 miljoen euro, stellen ons in staat jaarlijks tussen de vier en zes tijdelijke tentoonstellingen te organiseren.

De omvang van de permanente collectie van het MAM omvat 15.000 werken

Een groot deel van de collectie is afkomstig uit legaten. De kern is de uitzonderlijke erfenis van Dr. Maurice Giardin in 1953, ruim 500 werken van onder andere Lhote, Derain, Matisse, Braque, Dufy, Lipchitz, Vlaminck en een aantal belangrijke kubistische werken. Verder persoonlijke giften van andere kunstenaars zoals Rouault, 109 werken, Soutine, Modigliani of Buffet, 13 werken.  

In 1954 schonk Électricité de France het kunstwerk ‘La Fée Électricité van Raoul Dufy aan het museum. Dit monumentale kunstwerk, 10 meter bij 60 meter, hangt op de eerste verdieping van het museum in de Salle d’Honneur. ‘La Fée Electricité’ was een opdracht in het kader van de wereldtentoonstelling in 1937 voor het Pavillion de la Lumière, het tentoonstellingspaviljoen van de nationale elektriciteitsmaatschappij. Het werk toont de geschiedenis van elektriciteit, technische innovaties en uitvinders. Het monumentale werk, bestaande uit 250 panelen, ruim 600 vierkante meter en het grootste en tevens het grootste schilderij ter wereld, werd voor eerst in het museum getoond in 1964.

De donaties van Mathilde Amos (1955), erfgename van een bierbrouwer, en Henry-Thomas (1976, 1984, 1986) hebben vervolgens een beslissende bijdrage geleverd om het museum zijn definitieve identiteit en status te geven.

De tentoonstelling van 1937 was ook de gelegenheid voor belangrijke aanwinsten waaronder die van Matisse, Bonnard, Delaunay, Derain, Léger, Lhote en Vuillard en niet te vergeten de grote decoraties van Robert en Sonia Delaunay, Albert Gleizes en Jacques Villon, verworven na een schenking van de Salon des Réalities Nouvelles in 1939.

La Fée Electricité: Dit monumentale kunstwerk, 10 meter bij 60 meter, hangt op de eerste verdieping van het museum in de Salle d’Honneur

Het gebouw kent meerdere renovaties. De eerste verbouwing wordt uitgevoerd in 1972 en zorgt voor een meer flexibel ruimtegebruik. 20 jaar later vindt er opnieuw een verbouwing plaats waarbij het luchtverversingssysteem wordt vervangen. Hier krijgt de onvoltooide Dans van Henri Matisse een permanente plaats in het souterrain; de Salle Matisse. De Dans, ooit gemaakt in opdracht van Albert C. Barnes voor zijn museum in Merion - Pennsylvania.  De eerste versie werd nooit voltooid, de tweede kwam nooit aan op de plaats van bestemming, omdat er bij de berekening van de maten conflicten ontstonden. Dus bleef het in Frankrijk. Voor het ontwerp van het werk in grote vlakken, maakte Matisse gebruik van de knipselkunsttechniek, door uit gekleurd papieren vormen te knippen die hij net zo lang verschoof tot ze beantwoorden aan zijn beeld van de ideale compositie.

Zelfs de permanente collectie wisselt verschillende malen per jaar

In 2006 vond er nog eens een grondige renovatie plaats. De ambitie, na de recente verbouwing, was om terug te keren naar de architectuur van het gebouw zoals het was ontworpen bij de oprichting in 1937, waardoor meer licht en ruimte wordt geboden om de rijke collecties nòg beter tot zijn recht te laten komen. Helderder, functioneler en beter toegankelijk voor mensen met een beperkte mobiliteit. Vanaf nu worden de bezoekers weer begroet via de monumentale ingang aan de avenue Président Wilson. De art deco architectuur van dit monument vertelt over het avant-gardistische Parijs van het begin van de 20^e eeuw. Nergens anders zie je de enorme kleurrijke Eiffeltoren van Robert Delaunay met de echte op de achtergrond. De 17 zalen van de permanente collectie zijn door directeur Fabrice Hergott vol gehangen met schilderijen die sinds de oprichting van het museum in 1937 bijna nooit zijn tentoongesteld. In totaal zo’n 400 schilderijen, foto’s en sculpturen. Je zult werken van Matisse, Derain, Vuillard, Dubuffet en Picabia tegenkomen, Bekende schilderijen, andere minder - zo niet vergeten, evenals buitenlandse kunstenaars voor wie Frankrijk, en vooral de hoofdstad, een belangrijke rol speelde, zoals de Duitse Otto Freundlich of Chinese Peng Wan Ts.

Peng Wan Ts: 'Femme au Chien' 1974

Peng Wan Ts, geboren in Sichuan in 1939 viert zijn 80^e verjaardag. Opgeleid in Taiwan, waar hij als kind arriveerde. Daar observeerde Peng Wan Ts de meest recente vormen van westerse kunst voordat hij zich in 1965 in Frankrijk vestigde. Vier jaar eerder presenteerde de ‘Biënnale de Paris’ zijn werk voor het eerst aan het Parijse publiek. Tot 9 februari 2020 toont het MAM opnieuw zijn werk dat is ontstaan vanuit een bijna obsessieve interesse in de menselijke figuur altijd op de rand van sociale en politieke kritiek. Peng Wan Ts koos ervoor om het Museum voor Moderne Kunst een verjaardagscadeau aan te bieden, een schilderij dat hij meer dan twintig jaar geleden maakte: The Banquet (1981-2006). Weer een mooie aanvulling voor de permanente collectie.

Peng Wan Ts: 'Femme au Chien' 1974

Speciaal voor de heropening laat het museum twee tijdelijke tentoonstellingen zien: Hans Hartung, ‘La fabrique du geste’ en YOU, werken uit de collectie van Lafayette Anticipations. Lafayette Anticipations is eigendom van de Fondation Galeries Lafayette en een fonds te weten, ‘Fonds de Dotation’ van de familie Moulin. Ginette Moulin is een Franse zakenvrouw en de voorzitter en meerderheidsaandeelhouder van Galeries Lafayette. Dit nieuwe mekka voor hedendaagse kunst omschrijft zichzelf als een laboratorium van innovatie en experimenten voor de makers van kunst, mode en design, of voor iedereen die zijn creativiteit wil uiten en hun werk aan de wereld willen tonen door middel van tentoonstellingen, workshops of andere geavanceerde optredens. Een grote gereedschapskist waarmee kunstenaars hun actievermogen kunnen vergroten om zo nieuwe ideeën naar voren te brengen en te delen met een groot publiek. Met YOU presenteert het museum 50 werken van hedendaagse Franse en internationale kunstenaars afkomstig uit de collectie van Lafayette Anticipations. De werken waar de zintuigen en het intellect worden gestimuleerd zijn te zien tot en met 16 februari 2020.

YOU, werken uit de collectie van Lafayette Anticipations; een gevierendeelde Porsche Panamera 4S Executive

Hans Hartung:  ‘La fabrique du geste’, de gebarenfabriek. Deze  retrospectieve omvat een beperkte selectie van ongeveer driehonderd werken uit Franse en internationale openbare en particuliere collecties en voor het grootste deel uit de Hartung-Bergman Foundation. Dit eerbetoon volgt op de verwerving in 2017 van een verzameling van vier werken van de kunstenaar. De tentoonstelling werpt een nieuwe kijk op het hele werk van deze grote kunstenaar van de twintigste eeuw en zijn essentiële rol in de kunstgeschiedenis. Hans Heinrich Ernst Hartung (Leipzig, 21 september 1904 – Antibes, 8 december 1989) was een Franse schilder en graficus van Duitse herkomst en een voorloper van een van de meest opmerkelijke artistieke uitvindingen van zijn tijd: abstractie.

Hans Hartung was een voorloper van een van de meest opmerkelijke artistieke uitvindingen van zijn tijd: abstractie

De tentoonstelling, die te zien is tot en met 1 maart 2020, is opgebouwd als een opeenvolging van chronologische sequenties in de vorm van vier hoofdsecties. Niet alleen samengesteld uit schilderijen, maar ook foto's, grafische werken, geïllustreerde gelimiteerde edities, experimenten met keramiek, evenals een selectie van geschilderde kiezelstenen. Archiefdocumenten, boeken, correspondentie, notitieboekjes, schetsen, jeugddagboeken, catalogi, kartons uitnodigingen, posters, foto's, documentaire films maken de presentatie compleet en volgen het unieke reisplan.

Museum voor moderne kunst van de stad Parijs, Avenue President-Wilson 11, 16e arrondissement.

Elke dag open, behalve op maandag, van 10.00 tot 18.00 uur. Donderdagavond tot 22.00 uur.

Toegang gratis met uitzondering van de speciale tentoonstellingen.

Metrostation Iéna, lijn 9 en Pont d’Alma, RER-C

TIP : Lunch bij restaurant Les Marches. De trappen die te zien zijn vanaf de oevers van de Seine aan het einde van de rue de la Manutention, naast het Palais de Tokyo, geven hun naam aan dit charmante Parijse restaurant waar alle gerechten traditioneel vers worden bereid (fait maison) in de puurste traditie van de Parijse gastronomie. 

TIP: Meer ongekende plekken van Parijs? Mijn reisgids ‘Ongewoon Parijs’ heeft inmiddels een opvolger: ‘Ongekend Parijs’. Voor € 22,50 te koop online en bij iedere goede boekhandel.