Kernenergie in de lift

Op grond van een wet uit 2015 was Frankrijk van plan om in 2025 minimaal de helft van zijn kerncentrales te sluiten en te vervangen door zonne-, wind- en waterenergie. Emmanuel Macron maakte het zelfs tot een van zijn campagneleuzes. Duitsland had na de ramp in Fukushima (maart 2011) al definitief besloten dat in 2022 alle 17 duitse kerncentrales zullen zijn gesloten. Het land is druk bezig om alle kerncentrales te ontmantelen. Dit tot grote zorg van duitse energiemaatschappijen, die maar moeten zien hoe ze het land van voldoende electriciteit kunnen blijven voorzien.

In november vorig jaar verklaarde de franse milieuminister Nicolas Hulot plotseling dat het plan voor Frankrijk niet haalbaar is, omdat het zou betekenen dat het land voor de noodzakelijke energievoorziening mede is aangewezen op fossiele brandstoffen. Gezien de internationale afspraken over vermindering van de CO2-uitstoot is dat onaanvaardbaar. In december 2017 bevestigde president Macron na de tweede internationale milieuconferentie in Parijs dit nieuwe franse standpunt. Volgens hem dienen nucleaire en duurzame energiebronnen elkaar aan te vullen. Dat is noodzakelijk om op een milieuvriendelijke manier te blijven voorzien in de energiebehoefte van het land. Het is niet juist om nucleaire energie te stigmatiseren, aldus Macron, zij heeft haar eigen plaats naast andere energiebronnen.

Hiermee volgt de franse regering de finse milieuminister Petrus Pennamen, tevens vicevoorzitter van de (groene) Piratenpartij in Finland, die al enkele jaren geleden de finse regering ervan wist te overtuigen dat het land dringend kerncentrales nodig heeft. Finland moet alles in het werk stellen, aldus Pennamen, om betaalbare energie te behouden en toch de CO2-uitstoot van het land te verminderen. Die uitstoot is in Finland buitengewoon hoog, niet alleen door auto's en vrachtwagens, maar ook door het koude klimaat. In veel huishoudens en openbare en bedrijfsgebouwen wordt gestookt op hout en turf, met als gevolg een ongezond hoog CO2-gehalte van de lucht, met name in en rond Helsinki.

De finse regering is nu bezig een aantal nieuwe kerncentrales te bouwen, niet alleen als bron voor verwarming maar ook om op termijn voldoende energie te leveren om electrische auto's en vrachtwagens op te laden. Zij heeft haar keuze laten vallen op de relatief goedkope prefab-kernreactoren van het chinese CNEC (China Nuclear Energy Corporation), dat deze kernreactoren heeft ontwikkeld in samenwerking met de franse kerncentralegigant Areva (inmiddels overgenomen door EDF). Deze reactoren kunnen als brandstof zowel verarmd uranium als thorium gebruiken en zij worden niet gekoeld met water maar met helium. De eerste kerncentrale van het type EPR (Evolutionary Power Reactor) wordt momenteel gebouwd op het finse eiland Olkiluoto in de Botnische Golf. Zij bestaat uit twee kernreactoren van de "derde generatie" (zie hieronder).

De EPR kerncentrale op Olkiluoto

Finland is niet het enige land dat er steeds meer van doordrongen raakt dat kernenergie in de moderne maatschappij onmisbaar is. Overal ter wereld (ook in Frankrijk) heeft men vergevorderde plannen om nieuwe kerncentrales te bouwen. Steeds vaker wordt daarbij het franse Areva ingeschakeld, omdat de Fransen meer dan wie ook ter wereld ervaring hebben met kernenergie. Zo is Areva betrokken bij de bouw van twee nieuwe reactoren in China en twee reactoren in Engeland. Bovendien hebben de Fransen de enige kerncentrale van Zuid-Afrika gebouwd. Dat land is van plan om er zes à acht nieuwe bij te bouwen. Uiteraard heeft Areva zich voor de aanbestedingsprocedure gemeld. Daarnaast leiden de Fransen in China veel chinese en andere buitenlandse studenten op in de civiel-nucleaire techniek. President Macron, momenteel op staatsbezoek in China, heeft samen met zijn chinese ambtgenoot diverse bilaterale overeenkomsten getekend over samenwerking op het gebied van de ontwikkeling en de bouw van kerncentrales.

Kerncentrales worden onderscheiden in diverse generaties. De kerncentrales van de eerste generatie dateren uit de zestiger jaren van de vorige eeuw. Zij werden watergekoeld, waren slecht beschermd en produceerden veel radioactief afval. Ze zijn sterk verouderd, maar wereldwijd zijn er nog enkele in gebruik. De oudste momenteel nog in werking zijnde dateert uit 1969 en staat in Beznau (Zwitserland). De oudste kerncentrale van Frankrijk (1978) staat in Fessenheim. Deze wordt in 2018/2019 buiten gebruik gesteld en ontmanteld. De meeste momenteel in bedrijf zijnde kerncentrales zijn van de tweede generatie: drukwaterreactoren met een sterk verbeterd veiligheidssysteem.

De nieuwste kerncentrales, die momenteel overal ter wereld worden gebouwd, bestaan uit reactoren van de derde generatie (Evolutionary Power Reactoren, zoals die op Olkiluoto). Zij zijn door het dubbelwandige systeem (bunker in bunker) aanzienlijk veiliger, ook in geval van natuurrampen, en gaan veel langer mee. Ze verbruiken minder brandstof (produceren dus minder afval) en ze blijven stroom leveren ook wanneer de externe stroomvoorziening uitvalt.

De vierde generatie reactoren wordt pas tussen 2030 en 2040 verwacht. Deze verschillen sterk van de vorige generaties. Zij kunnen uit dezelfde hoeveelheid splijtmateriaal 50 keer zoveel stroom opwekken. Ze produceren naar verhouding dus veel minder radioactief afval. Bovendien zijn ze in staat om het afval opnieuw te gebruiken voor de productie van electriciteit, aldus het belgische Studiecentrum voor Kernenergie.

Zowel Rusland als China zijn bezig drijvende kernreactoren te bouwen die door sleepboten kunnen worden versleept naar boorplatforms en naar afgelegen gebieden. Ze zullen behalve voor de opwekking van electriciteit ook dienen voor het ontzilten van zeewater voor drinkwatervoorziening in gebieden waar drinkwater schaars is. De bouw van de russische drijvende kernreactor Akademik Lomonosov werd gestart in 2007. Deze werd ontwikkeld door het russische Rosatom en had oorspronkelijk in 2013 klaar moeten zijn. Er wordt echter nog steeds aan gebouwd in de haven van Sint Petersburg. Het is de bedoeling dat de reactor eind van dit jaar naar de haven van het noordelijk gelegen Moermansk wordt gesleept, alwaar hij zal worden voorzien van de benodigde nucleaire brandstof. Vervolgens zal hij daar nog minimaal een jaar proefdraaien. Uiteindelijk zal de drijvende kernreactor worden gestationneerd in de arctische havenstad Pevek, in het uiterste noordoosten van Rusland.

De Akademik Lomonosov

Ook de Verenigde Staten en Canada richten zich steeds meer op de ontwikkeling van nieuwe kerncentrales. Zelfs Japan, dat na het drama van Fukushima nog steeds beschikt over vijf kerncentrales, overweegt de bouw van twee nieuwe. Het chinese CNNC (bezig te fuseren met de eerdergenoemde Areva-partner CNEC) heeft in mei 2016 een contract getekend met de regering van Soedan voor de bouw van een kerncentrale in dat land. Het russische Rosatom heeft hetzelfde gedaan in december 2017. Daarmee wordt Soedan het eerste afrikaanse land (buiten Zuid-Afrika) dat zal beschikken over kernenergie.

Uit deze mondiale ontwikkelingen blijkt dat kernenergie, waartegen ooit massale demonstraties werden georganiseerd die vele tienduizenden demonstranten trokken, momenteel wereldwijd in de lift zit en dat Frankrijk via Areva en EDF daarin een rol van grote betekenis speelt. 't Kan verkeren.

Bronnen: Contrepoints, Le Monde, Wikipedia, L'Energeek, Duitsland Instituut en Nucleairforum.be

_____________________________

☑️ Beste plaatser van dit bericht,

fijn dat je gebruik maakt van dit forum. Doe alsjeblieft mee met de discussie die volgt op je bericht! Reageer zelf op de reacties die anderen geven. Dat mag ook best een bedankje zijn.

_____________________________

Rubrieken,

Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.

20170109, Overheid

Reactie van Hans HOEFNAGELS op 10 Januari 2018 op 21.26: @ Ada: Als je Tsjernobyl vergelijkt met de tweede en latere generaties kernreaktoren in Frankrijk en andere landen, heb je er weinig van begrepen... Wat is er in een periode van 50 jaar in Frankrijk gebeurd? Geen enkel kernenergie-gerelateerd groot ongeval met slachtoffers... En dat terwijl er in b.v. Nederland in dezelfde periode meer dan 50.000 verkeersdoden waren te betreuren. Dus maar stoppen met deelname aan verkeer? Kom, probeer een beetje te relativeren!
Kernenergie is veilig...

Reactie van Jos van den Hout op 11 Januari 2018 op 7.08: Op het bericht van Theodora zijn vele reacties gekomen. Positieve en negatieve!

Ik miste hierin toch een onderzoek naar kernfusie als energiebron.

In 2016 had ik het geluk een bezoek te mogen brengen aan het project Iter in Cadarache. De huidige partners in het ITER-project zijn de Europese Unie, Japan, Zuid-Korea, China, India, de Verenigde Staten en de Russische Federatie.

Bron https://nl.wikipedia.org/wiki/ITER

Dit project is al in 1985 gestart en de kosten zijn onverstelbaar maar schijnbaar toch nodig voor de toekomst van onze "energie"

Overleden Reactie van Theodora Besse op 11 Januari 2018 op 8.27: Eindelijk Jos, kom jij met een alternatief voor kerncentrales, waarvoor mijn dank! Daar wordt dus ook heel hard aan gewerkt, in internationaal verband waarbij veel landen zijn betrokken. Van het technische gedeelte van het Wiki-artikel begreep ik niet veel. Wel trok dit mijn aandacht:

"Na veel onenigheid tussen de internationale partners werd in 2006 de Zuid-Franse plaats Cadarache gekozen, in de buurt van een Frans nucleair onderzoekscentrum. Een terrein van 42 hectare is inmiddels geprepareerd en met de bouw werd in augustus 2010 gestart. In 2014 waren er zo'n 1400 mensen actief met de bouw en dit zal oplopen tot zo'n 5000 in 2018-2019 als de werkzaamheden een hoogtepunt bereiken." Cadarache ligt nabij Aix-en-Provence.

Kernfusie, dat om verwarring met kernsplijting te voorkomen door ingewijden liever wordt aangeduid als fusie-energie, staat nog in de kinderschoenen, omdat het pas sinds eind jaren 1980 is gestart als gezamenlijk project van de Verenigde Staten en Rusland. Een relatief eenvoudige uitleg van de techniek vond ik op Fusie-energie.nl: de zon op aarde. Het principe is het tegenovergestelde van dat van kernreactoren: er vindt geen kernsplijting plaats, maar kernfusie.

"Dagelijks verbruiken we wereldwijd 13 miljard liter olie om in onze energiebehoefte te voorzien. Deze eeuw stijgt onze energievraag nog eens met factor 4. In 2100 zijn olie, steenkool en aardgas schaarse producten en moeten we beschikken over voldoende duurzame alternatieven........ Het onderzoek naar fusie-energie richt zich op het nabouwen van de zon op aarde. Met brandstof uit zeewater bouwen we een schone, duurzame energiebron die op een klein landoppervlak net zoveel energie opwekt als de allergrootste kolencentrales. De eerste commerciële fusiereactor gaat in 2050 aan. Fusie-energie wordt ook wel kernfusie genoemd, maar is precies het tegenovergestelde van kernsplijting. Bij kernfusie fuseren lichte atomen tot zwaardere. De fusiereactie dooft vanzelf uit als de reactor stilvalt."

en:

"Het doel van het internationale fusieonderzoek is het realiseren van een prototype fusie-energiecentrale die voldoet aan de eisen die de maatschappij daaraan stelt: veilig, betrouwbaar, ruim voorradige brandstof, minimale milieubelasting en economisch rendabel. Er is enorme wetenschappelijke en technische vooruitgang geboekt in het fusieonderzoek."

Ook fusie-energie kent critici, met name vanwege de hoge kosten. Maar zoals Jos al schrijft willen we nu eenmaal energie hebben en daar hangt een prijskaartje aan.

Reactie van Rob van der Meulen op 11 Januari 2018 op 10.00: Het begint zowaar langzamerhand een Brede Maatschappelijke Discussie over kernenergie te worden. Die thoriumcentrales zijn er voorlopig nog niet en met alle verhalen over een zonnige energietoekomst die doen denken aan de wonderbaarlijke vermenigvuldiging van broden is het risico groot dat we vergeten voldoende vraagtekens te zetten bij de groei van ons energieverbruik (bitcoin transacties). En de toekomstige lasten van ons kernenergieverleden gemakshalve onder het tapijt worden geveegd. Don't look back, don't you worry, gaat u rustig slapen. Wat de EDF - un état dans l'Ëtat - betreft: ik ben bang dat de Franse overheid de belangen van de EDF iets te gemakkelijk gelijkstelt met het algemeen belang. Langzamerhand krijg ik de indruk dat de bouw van de nieuwe EDF kerncentrales goed zijn voor een toekomstig proefschrift met als titel: Voorwaarts kameraden, we moeten terug.

Reactie van Jako op 11 Januari 2018 op 10.53: Of er werkelijk nog geen thoriumcentrales operationeel zijn is maar de vraag. Niet elke wereldmacht is even open over de voortgang van de research. Uit publieke bronnen is bijvoorbeeld op te maken dat China een commerciële thoriumcentrale in 2030 operationeel wil hebben. Dat kan m.i. alleen op zo'n korte termijn als de Chinezen nu al een experimentele centrale werkend hebben.

Vergeet ook niet dat de bouwkosten -tijd voor de in aanbouw zijnde kerncentrales alleen uit de hand loopt omdat de eisen tijdens de bouw door overheden aangescherpt worden.

Voortschrijdend inzicht is mooi, maar soms kun je beter besluiten om nieuwe eisen alleen te laten gelden voor werken die nog niet zijn gestart om te voorkomen dat hetzelfde bouwwerk drie keer moet worden gebouwd en dus minimaal drie keer zo duur wordt dan begroot.

253 miljard voor het ontmantelen van oude centrales in de EU lijkt veel geld, maar is een druppel in de oceaan voor een economie ter grootte van 15 triljard per jaar en slechts een kwart van het bedrag dat de ECB de afgelopen jaren heeft 'bijgedrukt'.

Alles is relatief....

Overleden Reactie van Theodora Besse op 11 Januari 2018 op 11.20: Eerlijk gezegd Henk, heb ik ook over jouw "kernfusie" heen gelezen, sorry! Bovendien dacht ik door het woord "kern" dat kernfusie hetzelfde is als kernenergie. Ik vermoed dat heel veel mensen dat denken. Vandaar dat deskundigen liever spreken van fusie-energie om het te onderscheiden van kernenergie.

Leuke reactie Rob, maar natuurlijk is iedereen er zich van bewust dat er aan kernenergie, net als aan alle andere bronnen van energie grote nadelen kleven. We zijn niet achterlijk en dat zijn degenen die voor onze energievoorziening en voor die van de industrie (die vele malen groter is) verantwoordelijk zijn ook niet.

Maar wat is het alternatief? Geen of veel te weinig energie. Wil je dat dan?

Je meldt dat het afbreken van kerncentrales eeuwen kan duren. Ik heb echter al genoemd dat bijvoorbeeld de centrale in Kalkar (afgebouwd in 1985, maar door hevige protesten nooit in gebruik genomen) na de definitieve sluiting een enorm recreatie- en vakantiecentrum werd:

"Het complex werd in 1995 voor 2,5 miljoen euro verkocht aan de Nederlandse ondernemer Hennie van der Most, die de overbodige metalen onderdelen er uit liet slopen en er een pretpark in vestigde. Het vrijetijdcentrum met hotels en familiepark heette aanvankelijk Kernwasser Wunderland en werd in 2005 omgedoopt in Wunderland Kalkar."

Dus privékapitaal werd gebruikt om de centrale niet af te breken, maar een andere bestemming te geven.

Overleden Reactie van Theodora Besse op 11 Januari 2018 op 11.29: Jako, ik zie je reactie nu pas. Dank voor weer een andere invalshoek.

Overleden Reactie van christian-le-bricoleur op 11 Januari 2018 op 11.56: Theodora, Kalkar:
Het grote verschil is dat Kalkaar NOOIT in bedrijf was. Er was dus geen radioactieve vervuiling aanwezig. Het is alsof je een kantoorgebouw, zodra het afgebouwd is, onmiddellijk een andere bestemming geeft.

Kalkar kent dus niet de typische problemen van het afbreken van een kerncentrale.

Reactie van Rob van der Meulen op 11 Januari 2018 op 11.59: @ Theodora, toch wel meer dan een klein verschil met Dounreay en Tsjernobyl: "...The Fast Breeder sodium cooled^[1] nuclear reactor SNR-300 was built near the town of Kalkar, North Rhine-Westphalia, Germany. It was completed but never taken online....". Afkomstig van WiKi, als eenvoudige elektricien heb ik niet civil engineering in Delft gestudeerd, dus ik moet toch ergens m'n informatie vandaan halen. Of dichter bij huis, het dagblad Trouw. Aardig om eens terug te lezen met in het achterhoofd de nu gestopte tekeningenreeks: zoek de verschillen tussen twee plaatjes. Of zijn er meer overeenkomsten? Maar ik geef toe, voor wie eens iets wat anders wil als toerist komen er geleidelijk aan steeds meer avontuurlijke bestemmingen. Dosimeter inbegrepen.

Reactie van Hans van den Bos op 11 Januari 2018 op 13.56: Ik ben al jaren geabonneerd op het ITER informatie bulletin, dat regelmatig gratis wordt toegezonden. Heel interessante materie om te lezen.

Op deze pagina kun je je abonneren.
https://www.iter.org/