Kerkbezoek

De brede boulevard Saint-Germain doorsnijdt de wijk in oost-westrichting en de rue Saint-Jacques, waarover vroeger de pelgrims van de gelijknamige route naar Spanje trokken, in noord-zuidrichting. De eerste stap van de weg tussen Parijs naar Saint-Jacques de Compostella. Tussen de Seine-oever en de boulevard loopt een wirwar van nauwe stegen die in de verte nog herinneren aan de middeleeuwen. Volgens mij was het in de jaren ’70 dat ik voor het eerst kennis maakte met deze wijk waar je moest zijn voor het studentenleven waar de kroegen, kelder en jazzlokalen een jong publiek trokken. Sinds de middeleeuwen wordt het karakter van deze wijk bepaald door de Sorbonne. Het Quartier Latin ontleent zijn naam aan de latijn sprekende studenten. In de loop van de geschiedenis was dit ook de plaats van politieke onrust. In 1871 werd de place Saint-Michel het centrum van de Parijse Commune en in mei 1968 was het het centrum van de studentenopstand.

 Het smalste straatje van Parijs; rue du Chat-qui-Pêche

Van het studentenleven is hier echter niets overgebleven. Toch is, het samen met de Marais, een van de Parijse wijken die niet te veel heeft geleden onder de sloophamers van baron Haussmann. Als je de wijk ingaat vanaf de fontein op de place Saint-Michel wordt je onweerstaanbaar aangetrokken door de smalle straatjes rond wat vroeger bekend stond als het Ĩlot Saint-Sévérin. Rue de la Huchette, rue de la Harpe, rue Saint-Sévérin, rue Xavier-Privas en het kleintste en smalste straatje van Parijs ; de rue du Chat-qui-Pêche, 20 meter lang en 1,50 meter breed. Samen met de rue Galande en de rue du Fouarre behoren zij tot de oudste delen van Parijs. Fouarre, een oude naam voor hooi, diende als zitkussen voor de studenten terwijl ze de lessen volgden. Helaas zijn deze straatjes ingepalmd door restaurants voor toeristen, fastfoodtenten en cafés die befaamder zijn voor hun prijzen en schamele kwaliteit dan voor hun vriendelijke bediening. Toch blijft de wijk fascineren.

Saint-Sévérin een schoolvoorbeeld van de flamboyante gotische stijl

Saint-Sévérin

Te midden van de stroom bezoekers in dit oude deel van het Quartier Latin ligt een juweel uit de late middeleeuwen, de gotische kerk Saint-Sévérin. Velen lopen er langs maar weinigen nemen de moeite om deze kerk eens met een bezoekje te vereren, terwijl het behoort tot een van de mooiste kerken van Parijs, een schoolvoorbeeld van de flamboyante gotische stijl. De kerk is vernoemd naar een kluizenaar uit de 6^de eeuw die in de buurt woonde en die de toekomstige kleinzoon van koning Clovis, een van zijn leerlingen, aanspoorde om heilige opdrachten uit de voeren. Hij verliet de koninklijke familie om zelf monnik en kluizenaar te worden. Na de dood van Sévérin, rond 540, werd op deze plek en kapel gebouwd. Deze kapel werd weer verwoest tijdens de Normandische invasie in de 9^de eeuw.

De kerk heeft een oogverblindend interieur

De kerk kent verschillende bouwfases. De toren en het hoofdportaal dateren uit de 13^e eeuw en zijn afkomstig van een afgebroken kerk op het Ĩle de la Cité, de église Saint-Pierre-aux-Boeufs. Wegens plaatsgebrek werd de Saint-Sévérin in de 14^de en 15^de eeuw zijwaarts uitgebreid. De kerk is nu 50 meter lang, 34 meter breed en 17 meter hoog. Na de voltooiing in 1520 kreeg de kerk het uiterlijk dat ze vandaag nog steeds heeft. Tijdens de Franse revolutie werd de kerk gesloten en omgebouwd tot een opslagplaats voor buskruit, en later een opslagplaats voor graan en kerkklokken, die in die tijd vaak werden omgesmolten tot kanonnen. De klok in de toren is gespaard en behoort tot de oudste die nog in Parijs bewaard is gebleven, gegoten in 1412. In 1803 werd het gebouw teruggegeven aan de katholieke clerus. Net als vele andere kerken in Parijs is de Saint-Sévérin eigendom van de Franse staat.

De hoofdingang bevindt zich aan de rue des Prêtres-Saint-Sévérin 1

De grote trots van de kerk is de wandelgang achter het altaar. Een dubbele rij slanke zuilen met een gedraaide pilaar in het midden die oprijst naar het dak gewelf. Het lijkt wel een tuin van stenen fonteinen. Verder schilderijen uit de 17^e eeuw en zeldzame glas-in-loodramen uit de 14^de, 15^de en 16^de eeuw. De bovenste muren tussen de ribben zijn gevuld met diepgekleurde glas-in-loodramen uit het einde van de 14^e eeuw, die het leven van de apostelen illustreren. Deze ramen werden genereus gefinancierd door rijke parochianen, die, in ruil voor hun financiële steun, als model dienden. Onder de afgebeelde gezichten vindt je die van Charles Garnier, de architect van de Opéra aan de place de l’Opéra.

Te bewonderen zeldzame glas-in-loodramen uit de 14^de, 15^de en 16^de eeuw

In 1970 droeg glaskunstenaar Jean René Bazaine bij aan de glas-in-loodcollectie van de kerk door zeven kleurrijke hedendaagse ramen te maken voor de zijkapellen en de dubbele kooromgang. Deze ramen, met als thema de zeven sacramenten, voegen een levendige en moderne toets toe aan het decor van de kerk, waardoor de visuele pracht ervan nog verder wordt verrijkt. Vijf jaar lang heeft hij hier aan gewerkt. 

De geschiedenis leert dat er al sinds 1521 een orgel in Saint-Séverin heeft gestaan. Het was echter in de 18e eeuw dat de prachtige orgelkast werd geïnstalleerd. Het dateert uit 1745 en is het werk van twee ambachtslieden: de timmerman François Dupré en de beeldhouwer J. François Pichon en is sinds 1905 geclassificeerd als een Frans historisch monument. Pas in 1960 werd het orgel volledig gerestaureerd door orgelbouwer Alfred Kern. Jammer is wel dat het roosvenster, dat dateert uit 1482, voor een groot deel wordt verborgen door de kast van het orgel. Mede dankzij de kwaliteit van dit orgel is de Saint-Sévérin uitgegroeid tot een belangrijk centrum voor religieuze muziek. Regelmatig vinden hier concerten plaats met koorzang.

Jammer is wel dat het roosvenster, dat dateert uit 1482, voor een groot deel wordt verborgen door de kast van het orgel

Vergeet tijdens je bezoek ook niet een wandeling te maken door de tuin, die vanaf de 15e eeuw diende als begraafplaats voor Parijse notabelen en gewone mensen. Archeologen hebben zelfs sporen van sarcofagen uit de Middeleeuwen gevonden, wat bewijst dat hier al voor de 15e eeuw een begraafplaats was! En als kleine anekdote moet je weten dat op het kerkhof van de Saint-Séverin in januari 1474 de eerste chirurgische ingreep voor nierstenen werd uitgevoerd. Lodewijk XI gaf het startsein voor de operatie en deze werd uitgevoerd op een ter dood veroordeelde boogschutter - die gratie werd beloofd als de operatie slaagde. En….. het was een succes! Tegenwoordig is deze afgelegen openbare tuin een oase van rust en groen in het midden van deze drukke wijk. De kerk dient ook als rustplaats voor de relikwieën van de Heilige Ursula, de patroonheilige van de nabijgelegen Sorbonne-universiteit.

 De kloostertuin is vrij te bezichtigen - Foto: Wikipedia

De kerk Saint-Séverin, in het hart van het Quartier Latin, is een mooi voorbeeld van gotische architectuur, een betoverende mix van architectonische stijlen en artistieke elementen die ons terugbrengen naar het middeleeuwse Parijs. 

Église Saint-Sévérin, rue des Prêtres-Saint-Sévérin 1, 5^e arrondissement, metrostation Saint-Michel, lijn 4 & RER-C