Joseph - parti au grand voyage

Beste site-bezoeksters, en ook jullie hoor, site-bezoekers, hier voor u (en ook voor Jaap) een stukje over een van mijn karakteristieke negorij-genoten, of nu ex-genoot. Het stukje staat niet in mijn boek, dus wellicht is het voor u een verrassinkje.  

Het wordt stil in onze negorij. Hubert, Pierpierre en Paul zijn, in deze volgorde, al wat jaren geleden overleden, Jean heeft deze zomer het loodje gelegd en nou is Joseph ook al gestorven  - ‘parti au grand voyage’ zoals ze hier verzachtend zeggen, ’vertrokken voor de grote reis’, maar wel zonder bekende eindbestemming, denk ik er dan altijd bij. Joseph was weliswaar 88 jaar, maar toch! We zullen hem missen, met zijn ronde kop, zijn wat rooiïg en altijd glimmend gezicht, alsof hij zich elk uur met groene zeep waste, om zijn kingsize alpino en vooral ook om zijn zó kromme benen dat hij eigenlijk nooit zonder stok kon voortschuifelen. Joseph heeft zijn hele leven in het van zijn ouders geërfde boerderijtje gekeuterd, met een veestapel van meestal drie melk- en dan nog wat vleeskoeien, wat geiten, altijd een varken-voor-de-slacht en een werkpaard, dat op een gegeven moment - want je moet toch weleens ‘n keertje moderniseren -  werd ingeruild voor een toen ook al wat aftandse dieseltrekker. Joseph heeft nooit meer dan vijf melkkoeien tegelijk gehad, dus hij is nooit met een melkquotum lastig gevallen. Zijn geitenbeslag is nooit groter dan twintig van die mekkeraars geweest. ’s Morgens volgden die Fernande, na hun ochtendlijke melkbeurt,  gedwee naar de wei en ’s avonds ongeduldig naar de stal naast de groentetuin, want ze wilden hun melk onderhand ook wel weer eens kwijt. Onze eerste ontmoeting met Joseph was op een zomeravond, toen hij - het liep tegen negenen - nog in een van zijn weilandjes klaver stond te maaien. In werkblauw gekleed, de alpino op zijn al kalende schedel en een beetje voorover gebogen haalde hij met de regelmaat van een machine zijn zeis door het groen: zjusssjt, zjusssjt, zjusssjt.  Fernande molk op dat tijdstip haar geiten. Zij zat op een door Joseph van geriefhout gemaakt krukje, de rok opgeschort, de emmer schuin tussen de knieën geklemd. Met een ook al machinale regelmaat - psjoessst-psjoessst, psjoessst-psjoessst - trok zij de melk de uiers uit om, als zij er nog zin in òf de moed er voor had, onmiddellijk en anders maar de volgende ochtend, daarvan prima kaasjes te maken. Vlak voor hij zeventig werd, had Joseph er genoeg van. Maar hij bleef actief in de moestuin, spittend in de vette leemgrond, zaaiend, wiedend, oogstend en altijd vriendelijk zwaaiend als je langs kwam. Het getuinier werd wekelijks tweemaal onderbroken door een van de twee vormen van intellectuele prestatie die Joseph in zijn hele leven heeft kunnen leveren: donderdags op de bejaardenclub in het dorp en zondags thuis met familie of kennissen verwoed klaverjassen. Zijn andere intellectuele bezigheid was lezen. Gezeten aan de keukentafel, met een voor deze tijd veel te groot geworden bril en dan zonder zijn alpinomuts, verslond hij het ene na het andere boek uit de dorpsbibliotheek. Want belangstellend was Joseph altijd. Als het regende vroeg hij of het in la Hollande ook regende. Of het daar, al naar gelang het jaargetij, sneeuwde. Of vroor. Of dat het er misschien ook heet en droog was. En als ik die vragen maar weer eens naar eer en geweten had beantwoord, maakte ik zo langzamerhand aanstalten om maar weer eens op te stappen. Maar op dat moment beval hij Fernande de wijnfles te voorschijn te halen, want hij wilde dan toch nog eventjes met me klinken, want dan had hij wat langer gezelschap.  Een tweede glas kon er maar met moeite af, want Joseph was zunig - héél zunig. Mijn buurman Serge had eens bij Fernande wat eieren van kip en eend gekocht. ’s Avonds becijferde Joseph dat zij vijf  eurocentimes te weinig had gerekend. Voor Joseph was het de moeite waard met zijn kromme benen de tweehonderd meter naar Serge te lopen om het verschil alsnog te innen. Halverwege deze zomer heeft Joseph spade, hark en schoffel voorgoed in de tuinschuur opgeborgen. Zijn benen wilden niet meer. De tuin liep te schuin af en bij terugkeer te steil op en het oversteken van de weg duurde eigenlijk ook te lang. Ik heb het een keer bijgehouden, zittend op het muurtje van de beekbrug: achter zijn looprek schuifelde Joseph de smalle weg over in de recordtijd van 75 seconden. Ik heb gezien dat de schoolbus al die tijd geduldig moest wachten - Joseph kon immers niet sneller meer. Op een dag is hij met vocht achter de longen naar het ziekenhuis gebracht. Twee weken eerder had ik hem, toen hij, zittend voor zijn huis, van de najaarszon genoot, samen met Fernande nog kunnen fotograferen. Het is niet tegen te houden, maar met het overlijden van Joseph is weer een flintertje Frankrijk verdwenen.