Joinville, charmante middeleeuwse stad aan de oever van de Marne

NEDERLANDS ONDERAAN

Joinville, charmante cité médiévale au bord de la Marne, ancien fief des prestigieux Duc de Guise, ses jardins, ses pédalos… Arrêtez, n’en jetez plus! Joinville est dévastée. Je peux le savoir : je viens d’y passer une semaine hors saison. Les rues y sont désertes, une maison sur trois est à vendre et les deux tiers des boutiques ont mis la clé sous la porte.
Ça me rappelle une étrange soirée à Tournus (charmante cité médiévale au bord du Rhône, etc.). J’y ai fait escale il y a quelques années. La nuit venait de tomber et je marchais dans les jolies rues du centre-ville, éclairées par la lumière jaune de lanternes art-déco. Le spectacle était… déconcertant. Quasiment toutes les boutiques étaient à vendre, et le maire du patelin avait eu l’idée pharamineuse de faire recouvrir toutes les devantures de photos grandeur nature montrant la boutique en activité. Le boucher le hachoir à la main, le cordonnier en train de reclouer une semelle, etc… Le but était de créer une impression de vie. Mais l’effet obtenu était fantasmagorique et pour tout dire macabre. Une sorte de musée-cimetière. Plus tard, j’ai appris que ce maire était en fait en grande partie responsable de ce carnage. Il avait imposé – par et pour ses relations et avec une jolie commission à la clé – l’implantation d’un centre commercial en dehors de la ville, claironnant haut et fort que c’était pour le bien de tous. Résultat : les petits commerces locaux écrasés par la grande distribution, tout le monde obligé de prendre la voiture (en laissant les moins mobiles isolés et désemparés sur le bas-côté) et une vieille ville à l’agonie. Une fois la stupeur passée, l’indignation a donné aux Tournusiens la force de s’unir et de protester et, après des années de lutte citoyenne, ils ont réussi à éjecter leur maire véreux. Mais le mal était fait, et le bien reste à refaire. Aux dernières nouvelles, la nouvelle équipe de Tournus a entretemps redressé les finances et commence, avec les habitants, à revitaliser les lieux de vie commune.
Revenons à Joinville. Il est visible qu’ici, la mairie se donne du mal pour requinquer la vieille ville. À côté de superbes bâtiments en loques, on peut voir ci et là des façades rénovées avec l’aide municipale, et des appels à participer à la renaissance en achetant et retapant les maisons vides. Mais surtout, ce qui m’a touché, c’est que, au lieu d’essayer de maquiller les boutiques à l’abandon, ils célèbrent les boutiques qui ont résisté, celles qui donnent vie à la commune. De beaux panneaux aux commentaires pleins d’humour louent les qualités et la bonne énergie que les commerçants du coin mettent dans leur travail. Et ça donne envie d’entrer dans leurs magasins et de faire leur connaissance. Une manière bien plus positive de prendre à bras le problème! J’espère, et en fait prévois, que les tendances vont s’inverser et que bien des jeunes des grandes cités surpeuplées et surchauffées vont prendre la clef des champs et revenir peupler et faire vivre les bourgades et ville de provinces. Et là, tout le monde y gagnera vraiment.

NL/ Joinville, charmante middeleeuwse stad aan de oever van de Marne, voormalig domaine van de prestigieuze Duc de Guise, zijn tuinen, zijn waterfietsen.... Hou op, genoeg onzin! Joinville is verwoest. Ik kan het weten: Ik ben er net een week buiten het seizoen geweest. De straten zijn verlaten, een op de drie huizen is te koop en twee derden van de winkels zijn gesloten.
Het doet me terugdenken aan een vreemde avond in Tournus (charmante middeleeuwse stad aan de oevers van de Rhône, etc.). Ik heb daar een paar jaar geleden een avond overnacht. Het was net nacht en ik wandelde door de mooie straten van het centrum, verlicht door het gele licht van art-deco lantaarns. Maar wat is zag was... vervreemdend. Bijna alle winkels waren te koop en de burgemeester van de stad had het verbazingwekkende idee om alle winkelramen te dekken met levensgrote foto's die de winkel in bedrijf lieten zien. De slager met zijn hakmes in de hand, de schoenmaker die een nieuwe zool aan het spijkeren is, enz.... Het doel was om een levende indruk te geven. Maar het verkregen effect was fantasmagorisch en op zijn zachtst gezegd macaber. Een soort museumbegraafplaats. Later vernam ik dat deze burgemeester in feite grotendeels verantwoordelijk was voor dit bloedbad. Hij had - door en voor zijn relaties en met een mooie commissie voor hemzelf - een winkelcentrum buiten de stad laten bouwen, met de luidkeelse belofte dat dit in voor iedereen goed zou zijn. Resultaat: kleine lokale bedrijven die verpletterd worden door de massadistributie, iedereen gedwongen de auto te nemen (waardoor de minder mobiele mensen geïsoleerd en hulpeloos langs de kant van de weg achterblijven) en een oude stad in kwelling. De eerste verbijstering voorbij, gaf de verontwaardiging de Tournusiens de kracht om zich te verenigen en te protesteren, en na jaren van burgerstrijd zijn ze erin geslaagd om hun corrupte burgemeester uit te knikkeren. Maar de schade was aangericht en het herstel moest nog gedaan worden. Laatst heb ik vernomen dat het nieuwe gemeenteteam van Tournus ondertussen de financiën in orde gemaakt heeft en begint, samen met de bewoners, hun directe omgeving nieuw leven in te blazen.
Laten we teruggaan naar Joinville. Het is duidelijk dat het stadhuis hier veel moeite doet om de oude stad te restaureren. Naast prachtige gebouwen die in haveloze staat verkeren, zien we hier en daar met gemeentelijke hulp gerenoveerde gevels, en oproepen om deel te nemen aan de wedergeboorte van de stad door leegstaande huizen te kopen en op te knappen. Maar wat me vooral raakte was dat ze, in plaats van te proberen verlaten winkels op te maken voor wat ze niet meer zijn, zetten ze de winkels die zich hebben verzet, de winkels die de stad leven geven, onder het voetlicht. Prachtige panelen met humoristische commentaren prijzen de kwaliteiten en de goede energie die lokale handelaars in hun werk steken. En het maakt dat je naar hun winkels wilt gaan en ze wilt leren kennen. Een veel positievere manier om het probleem aan te pakken! Ik hoop en voorspel dat het tij vrij gauw zal keren en dat veel jongeren uit grote overbevolkte en oververhitte steden de roep van het platteland zullen horen en terug zullen keren in de provinciale kleinere steden om ze te bevolken en te reanimeren. Daar heeft werkelijk iedereen baat bij.