Hoe stel je Franse successierechten veilig?

Door Mr. Monique Rombouts, Frankrijknotaris

In Nederland is het vrij normaal dat ouders, al dan niet op papier, schulden hebben aan hun kinderen. Denk bijvoorbeeld aan schenkingen op papier, een veel gebruikte manier om erfbelasting te besparen: door schulden te maken aan je kinderen en hierover rente te betalen, creëer je een mooie aftrekpost voor de erfbelasting. Hier wil ik het hebben over de schulden aan kinderen vanwege het overlijden van een ouder, de zogenaamde ‘vaders of moeders parten’. In Nederland zijn die parten aftrekbaar voor de erfbelasting bij het overlijden van de langstlevende ouder. Vaak wordt hierover ook nog jaarlijks, op papier, rente bijgeschreven, al dan niet samengesteld. Zonder dat de langstlevende er last van heeft, wordt een flinke aftrekpost bij elkaar gespaard. Maar hoe zit dat in Frankrijk met deze schulden van ouders aan kinderen? Heel anders, blijkt uit het volgende voorbeeld.

Vakantiewoning in Auvergne

Frank en Ellen zijn al jarenlang getrouwd en hebben drie kinderen. Ook zijn ze de trotse eigenaren van een vakantiewoning in de Auvergne, zelf opgeknapt met bloed, zweet en tranen. Hun droom is daar na de pensionering permanent te gaan wonen, wat hen betreft tot het einde der dagen. Helaas overlijdt Ellen op de drempel van de emigratie aan een hartstilstand. Ze laat Frank met de kinderen verslagen achter. Ellen had geen testament gemaakt, want “in Nederland is toch alles voor de langstlevende”. Frank wordt dus eigenaar van het hele vermogen en heeft, op grond van het Nederlands erfrecht, een schuld aan de kinderen ter grootte van hun erfdeel. Binnen de termijn van de aangifte erfbelasting wordt nog gekozen voor een samengestelde rente van zes procent, want dat tikt lekker aan bij het overlijden van Frank. “Je betaalt nu wat meer, maar dat verdien je zeker terug”, luidde de wijze raad. Frank bewaart een kopie van de aangifte, “zodat later altijd bewezen kan worden dat de schuld met rente bestaat”.

Zorgvuldig bewaarde kopie

Frank besluit de gezamenlijke droom alleen uit te voeren en emigreert naar Frankrijk, waar hij twaalf jaar later overlijdt. De kinderen wenden zich tot een Franse notaris voor het regelen van de erfenis en de aangifte voor de Franse successierechten. Ze hebben de zorgvuldig bewaarde kopie van de successieaangifte in de hand. Tot hun verbazing schuift de Franse notaris de kopie aan de kant en houdt er voor de aangifte geen rekening. Gevolg: De kinderen betalen Franse successierechten over het totaal van het vermogen, inclusief de vorderingen die zij hadden op hun vader. Zij wendden zich daarop tot mij en helaas moest ik hen teleurstellen. Ze hebben twee keer méér betaald, bij het eerste overlijden door de hoogste rente te kiezen en bij het tweede overlijden doordat Frankrijk geen rekening hield met de vorderingen.

Fictieve schuld

Hoe zit dat? In Frankrijk bestaat het vervelende artikel 773, 2 CGI, dat schulden van de overledene aan zijn erfgenamen als fictief beschouwt. Ze kunnen daarom niet worden afgetrokken als schulden van de overledene in zijn nalatenschap. Dit betekent voor Nederlandse ‘vaders of moeders parten’ dus geen mogelijkheid tot aftrek in de erfenis van de langstlevende ouder.

Gelukkig is er wel tegenbewijs mogelijk, maar dat kan alleen worden ingebracht als de schulden volgen uit een notariële akte die is opgesteld vóór de overlijdensdatum. Wil je zekerheid over de aftrekbaarheid van schulden aan kinderen? Laat ze officieel vaststellen in een notariële akte. Zolang je als langstlevende nog niet bent overleden, kan dat altijd, óók enige tijd na het overlijden van partner. Dat scheelt niet alleen een hoop ergernis, maar -misschien wel het belangrijkste-, ook een hoop Franse successierechten.

_____________________________

☑️ Beste plaatser van dit bericht,

fijn dat je gebruik maakt van dit forum. Doe alsjeblieft mee met de discussie die volgt op je bericht! Reageer zelf op de reacties die anderen geven. Dat mag ook best een bedankje zijn.

_____________________________

Rubrieken,

Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.

20180530, Geldzaken, Kinderen, Overheid

Reactie van Marcel op 30 Mei 2018 op 11.35: Dag Monique
Is er een document te vinden op internet dat de FR-NL afwikkeling van de erfbelasting regelt (vergelijkbaar met het FR-NL belastingverdrag mbt inkomsten)? Zou je die link willen publiceren? Hartelijk dank alvast.

Overleden Reactie van Theodora Besse op 30 Mei 2018 op 12.37: Dag Monique, dat is een goede waarschuwing! Toch heb ik een paar vragen.

Je schrijft: "Gelukkig is er wel tegenbewijs mogelijk, maar dat kan alleen worden ingebracht als de schulden volgen uit een notariële akte die is opgesteld vóór de overlijdensdatum." In art. 773 sub 2 van de Code Général des Impôts staat echter: "par un acte authentique ou par un acte sous-seing privé". Ik begrijp wel dat een notariële akte meer gewicht in de schaal legt, maar wanneer je een paar getuigen hebt die meetekenen kan het wel veel goedkoper.

Schulden (alleen) op papier zijn natuurlijk fictieve schulden, dus heeft de franse Code Général des Impôts groot gelijk, al vind jij het vervelend. Ik ben verbaasd dat de NL fiscus dat accepteert. Maar moet de schuld van Frank aan zijn kinderen vanwege hun erfdeel van Ellen, die vanzelfsprekend een reële schuld is, ook in een akte worden vastgelegd vóór het overlijden van de langstlevende? Het is toch bij NL wet zo geregeld? Dat lijkt me voldoende bewijs.

Was het allemaal anders geweest, wanneer Frank per testament voor het NL erfrecht had gekozen of wanneer hij was overleden vóór hij 10 jaar in Frankrijk woonde?

Ik weet dat een gek meer vragen kan stellen dan 10 wijzen kunnen beantwoorden, maar hopelijk weet je toch een antwoord op deze vragen.

Reactie van Ada op 30 Mei 2018 op 13.06: Een heel interessant artikel en dank Mw. Rombouts. Ik heb een vraagje, moeten er altijd successierechten betaald worden? Ook als er een Frans langstlevende testament bestaat, maakt het nog uit of de waarde van het bezit hoog of laag is?

Reactie van Hanneke van Woerden op 30 Mei 2018 op 14.15: Ha Monique

Even een vraagje m.b.t. de laatste alinea. Kunnen de schulden aan de kinderen vastgesteld worden in een akte opgesteld door een Nederlandse notaris, of moet dat gebeuren door een Franse notaris?

Reactie van Erwin Derksen op 31 Mei 2018 op 9.53: Interessant artikel. Geldt dit ook als de ouder in NL woont en (een van) de kinderen in FR? Of gaat het dan gewoon via het NL erfenisrecht?

Reactie van Hanneke van Woerden op 31 Mei 2018 op 10.08: Mevr. Rombouts, ik heb een vraag m.b.t. de laatste alinea van uw artikeltje over het veilig stellen van Franse successierechten. Moet de notariële akte waaruit blijkt van schulden aan de kinderen opgesteld worden door een Franse notaris of kan dat ook door een Nederlandse notaris?

Reactie van Monique Rombouts op 31 Mei 2018 op 12.38: @Marcel, helaas is er voor wat betreft erfbelasting geen verdrag gesloten tussen Frankrijk en Nederland. Nederland heeft wel een Besluit ter voorkoming van dubbele belasting, maar dat is uitsluitend voor verrekening van Nederlandse erfbelasting. Frankrijk blijft hier buiten. Er is ook geen link beschikbaar (mocht dit wel zo zijn, dan hou ik me graag beschikbaar)
@Theodora, je hebt gelijk voor wat betreft de "sous seing prive" akte. Dit zou moeten gelden als wettelijke bewijs van het bestaan van deze schuld, maar het is wel verstandig om dit te bespreken met een Franse notaris, aangezien uiteindelijk zij belast zullen zijn met de aangifte van de successierechten bij het tweede overlijden en dus moeten werken met deze prive-akte.
Het maakt niet uit of gekozen is voor Nederlands erfrecht, er is namelijk geen keuze voor Nederlandse erfbelasing, maar voor erfrecht. Fiscaal kun je geen keuze maken. Ook de duur van het verblijf in Frankrijk maakt niet uit, hooguit voor de Nederlandse erfbelasting (die niet meer verschuldigd zal zijn bij een verblijf langer dan 10 jaar in het buitenland). Frankrijk heft altijd successierechten, ook al woon je maar een week in Frankrijk.
@Ada, even los van vrijstellingen en waarde van de erfenis. Erfgenamen van een Frans ingezetene moeten altijd aangifte doen van successierechten in Frankrijk. Of er betaald moet worden hangt natuurlijk af van de hoogte van de erfenis (ivm vrijstellingen)
@Hanneke, het gaat om een notariele akte, dus of dit een Franse of Nederlandse akte is maakt niet uit. Echter zal een Franse notaris zich hieraan niet wagen en verwijzen naar een Nederlandse collega (is mijn vermoeden), aangezien dit typisch Nederlands is en men in Frankrijk dit systeem van langstlevenderegeling niet kent.
@Erwin, als kinderen gedurende 10 jaar voorafgaand aan een overlijden meer dan 6 jaar daarvan in Frankrijk hebben gewoond, betalen de kinderen in Frankrijk successierechten over hun verkrijging (in tegenstelling tot kinderen die in Nederland wonen, die maar in 1 land hoeven te betalen!) en geldt mijn artikel dus ook voor hen.

Overleden Reactie van Theodora Besse op 31 Mei 2018 op 13.20: Hartelijk bedankt Monique, voor de antwoorden. Doordat het er van mijn kant nogal veel waren heb je één vraag vergeten: moet het erfdeel van Ellen, dat de kinderen aan Frank laten (volgens de NL wetgeving?) ook als schuld worden vastgelegd in een akte, voordat Frank overlijdt?

Je reactie hieronder, dit zijn de huisregels.