Het volk heeft gekozen???

Uit rechtsextremistische hoek in Frankrijk, Nederland en andere europese landen hoor je naar aanleiding van de verkiezingsoverwinning van Trump voortdurend roepen: "Het volk heeft gekozen!" Daarbij wordt dan de verwachting geuit dat "het volk" ook in Europa zal gaan kiezen. En wel voor rechts-extremistische partijen, zoals het Front National.

Maar heeft het volk in de VS deze nieuwe president wel gekozen? Nee, dat hebben de kiesmannen van het amerikaanse kiescollege voor het volk gedaan. In 1787 is in de VS dit getrapte systeem ingevoerd, omdat men destijds het volk zelf te dom vond om uit te maken wie president moest worden. Dat moest een kiescollege voor hen doen. In onze moderne democratie past een dergelijk getrapt systeem allang niet meer, daar is iedereen het over eens. Diverse pogingen om het te wijzigen zijn gestrand, onder meer omdat daarvoor de amerikaanse Grondwet moet worden gewijzigd.

Trump zelf heeft tijdens de laatste verkiezingscampagne geen gelegenheid voorbij laten gaan om het vertrouwen in het amerikaanse kiesstelsel te ondermijnen en te roepen dat het corrupt en niet te vertrouwen is ("The electoral college is a disaster for a democracy"). Maar nu hij dankzij datzelfde kiesstelsel tot president is gekozen, hoor je hem (en zijn aanhangers) er uiteraard niet meer over. Al zijn bezwaren tegen kiesstelsel en the electoral college zijn in de prullenbak verdwenen.

Als het volk werkelijk had mogen kiezen, zou het Hillary Clinton hebben gekozen. Zij kreeg immers 47,7% van alle stemmen, tegen 47,5% voor Trump, een verschil van zo'n 236.000 stemmen. Daarmee won Hillary de "popular vote" oftewel de stem van het volk, zoals het in de VS officieel heet.

Geert Wilders, Marine LePen en andere rechts-extremisten denken nu wel dat hun toekomstige bedje is gespreid, omdat "het volk" in de VS het voorbeeld heeft gegeven en het volk ook in Europa zal spreken, maar ze vergelijken appels met peren. Nederland kent een kiesstelsel van evenredige vertegenwoordiging met een partijenstelsel. Het is mogelijk dat bij de verkiezingen in 2017 de partij van Wilders als grootste partij uit de bus komt. Dan heeft hij inderdaad de verkiezingen gewonnen. Maar gaat hij regeren? Dat is zeer twijfelachtig, want welke andere partij wil nog met hem samenwerken om een meerderheidsregering te vormen?

Frankrijk kent presidentsverkiezingen in twee rondes. Wellicht zal Marine LePen in 2017 in de eerste ronde samen met Alain Juppé (?) (Les Républicains) uit de bus komen, maar in de tweede ronde zal het volk in meerderheid voor Juppé kiezen.

Democratie betekent letterlijk regering door het volk. Het volk bestaat niet alleen uit aanhangers van Wilders en LePen, het volk zijn wij allemaal. En wie uiteindelijk de verkiezingen wint hangt af van álle kiezers en in belangrijke mate van het geldende kiesstelsel.