Het andere Parijs, de veranderende stad

‘De vorm van een stad verandert sneller helaas dan het hart van een sterveling’; Baudelaire 

De Seine binnen de rondweg kent vandaag de dag nog maar drie eilanden: Île de la Cité, Île Saint-Louis en Île aux Cygnes.  Dat was echter niet altijd het geval. Browsen op het internet en onderzoek in oude documenten leert ons dat er eertijds een tiental eilanden de loop van de Seine in de hoofdstaf afbakenden. Een voor een werden ze opgeslokt door het vasteland. Natuurlijk was de bedrijvigheid op de rivier in vroeger tijd veel drukker dan nu en dat bleef zo tot de aanvang van de twintigste eeuw.

Het île Maquerelle ook wel île des Cygnes genoemd (Niet te verwarren met het Île aux Cygnes in het 15e arrondissement) was een eiland in de Seine. Het lag in het noordwestelijke deel van het 7e arrondissement , tussen de rue de l'Université en de Seine, de Invalides en de Champ de Mars. Het werd gevormd door de samenvoeging van de eilandjes bekend als île des Treilles, île aux Vaches (en nee, dit is niet het eiland dat later het Île Saint-Louis vormde), île de Grenelles, île de Jérusalem en île de Longchamp. Aangezien ze bij elke hoogwaterstand onderliepen werden ze, aan het einde van de 18^e eeuw samengevoegd en verbonden met de rive gauche. Het huidige Musée du quai Branly bevindt zich erop. Niet ver daar vandaan lag tot voor de Eerste Wereldoorlog de port Saint-Nicolas, van waaruit de stoomboten vertrokken, vol beladen met goederen bestemd voor Le Havre.

Het île Maquerelle - bron Wikimedia

Even verderop het huidige Île de la Cité dat bestond uit meerdere eilandjes. De bouw van de Pont Neuf door Henry IV , van 1577 tot 1607, leidde tot de hereniging van de drie eilanden: Île de la Gourdaine, îlot du Passeur-aux-Vaches en île aux Juifs. Hier bevinden zich het  huidige square Vert-Galant en  het wonderschone place Dauphine.

Île de la Cité voor de bouw van de Pont Neuf - bron Wikimedia

Ten Oosten van La Cité scheidde een kanaal de omwalling van Filips-august, het Île de Notre-Dame en het Île aux Vaches. Op het eerste eiland hingen de Parisiens hun was te drogen, op het andere lieten de boeren hun koeien grazen. Deze twee eilanden vormen nu het huidige Île Saint-Louis.

Ter hoogte van de boulevard Morland lag het Île Louviers evenwijdig met de quai Henri IV. Een stukje onafhankelijk land dat tot zijn verdwijning de naam droeg van Nicolas de Louviers, provoost van de Parijse kooplieden en eigenaar van het eiland in de vijftiende eeuw. Nu onderdeel van het vierde arrondissement. Hier bevindt zich onder andere het Cité Internationale des Arts. De Cité internationale des arts is een erkende stichting die jaarlijks buitenlandse en Franse professionele kunstenaars verwelkomt in Parijs. Elk jaar verblijven hier zo’n 1.000 kunstenaars uit meer dan 55 landen en nemen deel aan een van de 325 workshops.

Île Saint-Louis (l) en Île Louviers (r) - bron Wikimedia

Last but not least; de Allée des Cygnes, ook wel bekend als Île aux Cygnes. Dit is letterlijk een eiland midden in de Seine, gelegen in het meest westelijke deel van Parijs op de grens van het 15e en 16e arrondissement. Het eiland werd in 1827 aangelegd en is vooral in de warme zomermaanden een prettige plek voor een wandeling, die loopt van de pont Bir Harkeim naar de pont de Grenelle. Het heeft een lang wandelpad met banken en is omzoomd door bomen. Het is er koel en rustig.  Hier onderga je de rust van de Seine met zijn boten. Ze gaan gestaag hun weg naar gene zijde van de stad. Hier blijft het drukke leven ver weg. Dat is de rust van de rivier, die je ook zo heerlijk kunt beleven langs de vele kades van de Seine. De pont Bir Harkeim is opgenomen in het register van historische monumenten. Deze metalen voetbrug, met daarop een weg en een treinspoor, werd gebouwd in 1878 voor de Wereldtentoonstelling op elke kant van het Île aux Cygnes. Toen de Passy voetbrug genoemd. Vanaf het eiland en de brug heb je een prachtig vergezicht op de Eiffeltoren.

De Allée des Cygnes een oase van rust midden in de Seine

De kop van het eiland wordt bewaakt door een replica van het beeld dat dit jaar 134 jaar bestaat: Het Vrijheidsbeeld dat in de haven van New York staat. Dit beeld werd onthuld in 1885, een jaar eerder dan in New York. Omdat toen het bronzen beeld nog niet klaar was, werd een gipsen kopie gebruikt. Het definitieve beeld werd in 1889 geplaatst. Het originele ontwerp is van Eugene-Emmanuel Viollet-le-Duc en Alexandre-Gustave Eiffel. De Franse beeldhouwer Frédéric Auguste Bartholdi heeft het project uitgevoerd en Bartholdi's moeder, Marie, heeft er voor geposeerd. Er was 15 jaar nodig, van 1870 tot 1885, om het Vrijheidsbeeld te bouwen in het atelier van Bartholdi  aan de rue de Chazelles, vlakbij het Parc Monceau in Parijs. Het beeld was een cadeau van Frankrijk aan Amerika, voor de viering van de 100ste  verjaardag van de Amerikaanse onafhankelijkheid.

De kopie van het Amerikaanse Vrijheidsbeeld bij de Pont de Grenelle

De bouw werd door het Franse volk zelf bekostigd. De verschillende onderdelen werden in 214 kratten, op een schip, over de Atlantische Oceaan, naar Amerika vervoerd. Eenmaal in Amerika aangekomen ontstond er een vertraging van 15 maanden omdat de sokkel nog niet klaar was. Uiteindelijk werd het beeld onthuld op 28 oktober 1886. Het gigantische beeld stelt een vrouw voor die een gebroken ketting van zich afschudt. In haar rechterhand houdt ze de fakkel van vrijheid vast. In Parijs kun je niet één Vrijheidsbeeld bewonderen, maar drie! De grootste (11,5 meter) staat aan de kop van de Allée des Cygnes, iets minder groot (11,2 meter) vind je in het Musée des Arts et Métiers en de kleinste (4,5 meter) in de Jardin du Luxembourg.

De Parijse replica heeft een boek in de hand houdt dat zowel de datum van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring toont, als de datum van de Franse Revolutie

Het beeld heette oorspronkelijk; la Liberté éclairant le Monde (Vrijheid verlicht de Wereld). Hoewel Bartholdi het in de richting van haar zusterbeeld in het westen (Jardin du Luxembourg) wilde laten kijken, werd het beeld aanvankelijk naar de Eiffeltoren gericht om te voorkomen dat het met de rug naar het Élysée, het presidentiële paleis, zou komen te staan. Bij de Wereldtentoonstelling van 1889 is het beeld uiteindelijk omgedraaid en gericht op New York. Afgezien van het verschil in grootte, is het verschil met het beeld in New York, dat de Parijse replica een boek in de hand houdt dat zowel de datum van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring toont (4 juli 1776), als de datum van de Franse Revolutie (14 juli 1789).

Front de Seine met de futuristische Tour Totem en het voormalige hotel Nikko

Aan de overzijde de wijk Javel. In deze wijk werden vroeger het beroemde bleekwater, ‘Eau de Javel’ en daarna auto’s van het merk Citroën aan de lopende band gefabriceerd. De torens aan de overzijde vormen de Front de Seine, de eerste hoogbouw van de stad Parijs gebouwd tussen 1967 en 1985. De wijk wordt ook wel het Beaugrenelle-district genoemd. Uniek in zijn tijd. 20 wolkenkrabbers, elk bijna 100 meter hoog, met elkaar verbonden door een kunstmatige voetgangersvloer met groene zones die zich op twee niveaus boven het natuurlijk straatniveau bevond. Hotels, woningen, kantoren, openbare voorzieningen en winkels mengen zich harmonieus. Het meest herkenbaar zijn de Tour Totem en de rode Tour Nikko. Tour Totem werd gebouwd tussen 1976 en 1979 en voorzien van een unieke glasstructuur heel futuristisch voor die tijd. Nikko werd in 1976 gebouwd onder de naam Hotel Nikko, speciaal ontworpen voor de bemanningen en klanten van Japan Airlines. Het interieur werd ontworpen door de Franse binnenhuisarchitect Pierre Paulin. In 2001 werd de toren overgenomen door de Franse Accorgroep en is nu een Novotel. Met 764 viersterrenkamers een van de grootste Parijse hotels qua capaciteit.

Het Île aux Cygnes biedt fraaie vergezichten

Maar aan het einde van de 20^e eeuw slaat verval en verloedering toe. In 2002 worden plannen gemaakt voor een ambitieus renovatieproject, een van de grootste stadsvernieuwingsoperaties van de Franse hoofdstad. De Front de Seine moet weer een futuristische uitstraling krijgen gezien zijn bevoorrechte positie, uitzicht op de kades van de Seine, ligging op een bevoorrechte as tussen de Champs de Mars en het Parc André Citroën. Goed bereikbaar dankzij de metrolijn 10 en de RER-C.  De voetgangersgebieden worden voorzien van een nieuwe verlichting, groen en panoramaliften vanaf straatniveau. Negen ondergrondse parkeergarages worden gerenoveerd. In 2010 wordt de renovatie van de Tour Christal gerealiseerd. In 2013, na vier jaren van renovatie opent een geheel vernieuwd winkelcentrum, de Nouveau Beaugrenelle, met een oppervlakte van 45.000 m² zijn deuren.

Het atrium van het Nouveau Beaugrenelle

Gebouwd rond een groot ovaal atrium en daardoor transparant, open en licht. 110 Winkels waaronder een warenhuis, diverse restaurants en een bioscoop. Het gebouw heeft het grootste groendak van Parijs met bijenkorven om de biodiversiteit te bevorderen en een mooie oogst van stadshoning mogelijk te maken. In 2016 volgen de Mercure II toren, een complex met 106 hotelkamers en het nieuwe hoofdkantoor van de prestigieuze koksschool Le Cordon Bleu, eveneens voorzien van een 800 m² grootte daktuin naar een ontwerp van Régis Guinard . Het maakt deel uit van het educatieve programma bedoeld om studenten kennis te laten maken hoe fruit, groenten en kruiden worden geteeld in een stedelijke omgeving. Verder herbergt het dak ook nog eens vier bijenkorven en een insectenhotel.

Een prachtig uitzicht heb je op het 'Zwaneneiland' vanaf het dak van Le Cordon Bleu

Als je straks weer plaatsneemt op een bankje bedenk dan dat elk tijdperk zijn eigen stempel drukt op Parijs en de stad geen specifieke stijl heeft. Stijlen worden bedacht door generaties architecten en staatshoofden en bepaald door de gebouwen, die soms bij toeval, de tijd  en de dreiging van de sloophamer weten te weerstaan. Parijs is en zal altijd een stad blijven van tegenstrijdige gevoelens die verrassende samenlopen weerspiegelt. Front de Seine: “You hate it or you love it!”

De 800 m² grootte daktuin van Le Cordon Bleu met zicht op de Tour Christal