Franstalige plaatsnamen op -ange

Ieder die langs de openbare weg rijdt tussen Frankrijk en Nederland en daarbij de oostelijke route kiest, dus zeg maar langs de lijn Lyon-Luxemburg-Maastricht, zal het wellicht zijn opgevallen dat er tussen Metz en Luxemburg zo veel plaatsnamen zijn die eindigen op -ange. In dit deel van Frans Lotharingen zijn het er tegen de 200. Maar ook noordelijker, in Wallonië en meer nog in Luxemburg kom je er ook talloze tegen. Voor velen zal Martelange wel een heel bekende zijn, want langs de N4, bij die grensplaats tussen België en Luxemburg vind je aan de oostelijke kant twaalf tankstations voor wel zeer goedkope brandstof, alcohol en tabak. Een aantrekkelijke tussenstop dus.

Waar komt die uitgang -ange vandaan? Het antwoord is nog niet zo simpel, zeker niet doordat de spelling van die plaatsnamen door de vele eeuwen heen ook heel vaak is gewijzigd. Zo meldt Wikipedia voor Martelange de spellingen Martelinga (in een bron uit 768), Martilinges (817), Martelenges (1330), Martelenge (1373 et 1602). Naast die variaties door de tijd heen zijn er ook variaties van taalkundige en politieke aard, en die verklaren wellicht waardoor het komt dat al die plaatsnamen op -ange geconcentreerd liggen in Frans en Belgisch Lotharingen. Zoals bekend zijn er in die regio vaak wisselingen geweest tussen Duitse en Franse overheersing en loopt er dientengevolge ook een soort taalgrens, waarvan we nu de restanten zien in de vorm -ange aan de westelijke, Franse kant, en in de vorm -ing(e)(n) aan de oostelijke, Duitse kant. De meest noordelijke voorkomens van -ange heb ik gevonden in het noordelijkste puntje van Luxemburg, vier stuks zelfs, tussen Drinklange en Huldange:

Er is op internet met enige moeite wel een en ander over te vinden, zowel over de historische ontwikkelingen als over de betekenis van dat -ange of -ing(e)(n). Het lijkt erop dat die uitgang de betekenis heeft: behorende tot of in gebruik door, en dan wordt voorafgegaan door een persoonsnaam. De meest uitgebreide behandeling ervan vond ik op actu.fr, maar er zijn er nog wel een paar te vinden.

De correcte uitspraak van -ange is op z'n Frans ('angzje'), in het Luxemburgs kortweg 'ang' of 'eng', in het Duits 'ing(en)'. Dus Huldange is de Franstalige variant van het Luxemburgse Huldang en het Duitse Huldingen, een drietalige keuze voor een dorpje van amper 300 zielen.

En voor Martelange is het nog iets ingewikkelder: in het Luxemburgs kom je de benamingen Marteleng, Mârtelengen en Maartel tegen, in het Duits: Martelingen, en in het Waals: Måtlindje. Maar goed, Martelange heeft dan ook bijna 2.000 inwoners.