Experiment basisinkomen in Finland: mislukt of geslaagd?

Al voor de laatste presidentsverkiezingen in Frankrijk had een Senaatscommissie (na gesprekken op overheidsniveau in Nederland en Finland) besloten tot een experiment met het Onvoorwaardelijke BasisInkomen (OBI). Dat experiment is er nooit gekomen, want president Macron is tegen een onvoorwaardelijk basisinkomen. Hij vindt dat je moet werken voor je geld (in loondienst of als ondernemer). "Gratis geld" keurt hij af, ook al ontvangen miljoenen mensen in Frankrijk heel veel verschillende uitkeringen, variërend van onder meer kinderbijslag via prime d'activité, RSA, ziekte-, invaliditeits- en WW-uitkeringen tot uitkeringen ouderschapsverlof. Al die verschillende uitkeringen moeten afzonderlijk worden berekend en de uitkeringsgerechtigden worden gecontroleerd. Dat gebeurt door duizenden ambtenaren, die door de belastingbetaler worden betaald.

Intussen heeft Finland een experiment met het basisinkomen afgerond. Begin januari 2017 heb ik daar in dit forum al een artikel aan gewijd: "OBI, het onvoorwaardelijke basisinkomen voor iedereen", zie Nederlanders.fr (waarin ook uitgebreid aandacht voor het besluit van de franse Senaatscommissie).

In het finse experiment kregen 2000 werklozen (van 25-58 jaar) twee jaar lang (2017 en 2018) een basisinkomen van €560 per maand, zonder voorwaarden. Hoewel het basisinkomen van oudsher in linkse partijprogramma's prijkt, was het de huidige rechtse regering van Finland die tot het experiment besloot. Zij wilde bekijken of (zoals OBI-voorstanders altijd beweren) werklozen daadwerkelijk sneller een baan zouden vinden of een eigen onderneming zouden starten, wanneer zij een basisinkomen ontvangen. Ter vergelijking werd een groep werklozen zonder basisinkomen aangewezen.

Het experiment is inmiddels beëindigd en pas geleden is in een voorlopig rapport van de finse Sociale Verzekeringsbank Kela het resultaat over het eerste jaar (2017) bekendgemaakt. Gebleken is dat in dat eerste jaar:
- mensen in de OBI-groep niet beduidend meer hebben gewerkt dan mensen in de controlegroep: in de OBI-groep gemiddeld 49,6 dagen, in de controlegroep 49,3 dagen;
- mensen in de OBI-groep veel minder stress ondervonden en zich geestelijk beter voelden dan mensen in de controlegroep, wat duidelijk een positieve invloed had op hun algemene gezondheid, vergeleken met de mensen in de controlegroep.

Hoewel dit alleen de resultaten van het eerste jaar betreft, maakte de finse regering onmiddellijk bekend dat het experiment duidelijk had bewezen dat een basisinkomen mensen niet sneller aan het werk brengt. Oftewel: het experiment met het basisinkomen is mislukt. Alle media namen dit over. Wat de media vaak niet meldden was dat de rechtse regering in het "mislukken" van de proef tevens aanleiding zag om strenger op te treden tegen werklozen. Mensen die na drie maanden werkloosheid geen baan (van minimaal 18 uur per week) hebben gevonden, krijgen sinds kort een (geringe) korting op hun uitkering.

OBI-voorstanders wijzen echter op het grote winstpunt van het experiment: een beduidende verbetering van de gezondheid van de OBI-groep ten opzichte van de controlegroep (wat ook scheelt in medische kosten). Om die reden noemen zij de proef geslaagd.

Zij wijzen er verder op dat:
1. de duur van de proef veel te kort was om definitieve conclusies te trekken;
2. de proef beperkt was tot werklozen, met als enige doel om te bekijken of een basisinkomen werklozen sneller aan werk helpt, terwijl de doelstellingen van een basisinkomen veel ruimer zijn;
3. de proef niet beperkt was tot de grote steden, waar werk is, maar ook het eindeloze en barre platteland van Finland omvatte, waar nauwelijks of geen werk voorhanden is;
4. het bedrag van €560 veel te laag en de duur van de proef veel te kort is, zodat mensen simpelweg het risico niet durven nemen om bijvoorbeeld een eigen bedrijf te starten of een baan te aanvaarden waarin je misschien in de proeftijd wordt ontslagen.
(In Kenia loopt momenteel een privé-experiment (van de stichting Give Directly) van tien jaar, waarbij 6000 willekeurig gekozen mensen iedere maand het gemiddelde inkomen van een Keniaan, 255-400 dollar per jaar, ontvangen.)

In De Volkskrant een interview met een OBI-voorstander, de historicus Rutger Bregman. Hij is de auteur van het boek "Gratis geld voor iedereen", in 32 talen vertaald en inmiddels meer dan 250.000 keer verkocht. Bregman noemt het finse experiment "wel degelijk geslaagd", vanwege de goede invloed van het basisinkomen op de gezondheid van de deelnemers. Bovendien vindt Bregman dat door het experiment duidelijk is geworden dat werklozen door een basisinkomen in ieder geval niet op hun lauweren gaan rusten, waar veel mensen bang voor zijn.

Uit het voorlopige rapport over het eerste jaar van het finse experiment blijkt dat het niet veel uitmaakt voor werklozen of ze nu wel of niet een basisinkomen ontvangen. Dan blijven slechts de voordelen over: de persoonlijke vrijheid, een verbeterde algemene gezondheid en kostenbesparing, mede omdat diverse instanties niet meer allerlei verschillende uitkeringen hoeven te doen en bijbehorende controles uitvoeren. Voor Bregman is het voorlopige rapport een aanleiding om door te gaan met experimenten met het basisinkomen, maar dan op nationaal niveau en niet beperkt tot een bepaalde maatschappelijke groep.
Bregman hield een paar weken geleden een pleidooi voor het onvoorwaardelijke basisinkomen op het World Economic Forum in Davos, waar hij als een van de gastsprekers was uitgenodigd.

In een ander artikel in De Volkskrant, "Basisinkomen zet mensen niet aan tot meer werk, blijkt (voorlopig) uit Fins experiment" komt Heikki Ervasti, finse hoogleraar sociaal beleid aan de universiteit van Turku, uitgebreid aan het woord met zijn niet mis te verstane kritiek op het OBI-experiment van de huidige finse regering.

Bronnen (behalve de genoemde): Financieel Dagblad en Nieuwsblad.be

_____________________________

☑️ Beste plaatser van dit bericht,

fijn dat je gebruik maakt van dit forum. Doe alsjeblieft mee met de discussie die volgt op je bericht! Reageer zelf op de reacties die anderen geven. Dat mag ook best een bedankje zijn.

_____________________________

Rubrieken,

Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.

20190210, Geldzaken, Overheid

Reactie van wilsam op 10 Februari 2019 op 21.37: Rutger Bregman zat onlangs nog in VPRO Tegenlicht. Echt een aanrader om deze originele denker over zijn ideeën te horen.

Overleden Reactie van Susan op 10 Februari 2019 op 22.06: het lijkt mij een goed plan ik zal de video van wilsam ook even bekijken.

ook wat betreft het samenwonen is heel belangrijk .

Overleden Reactie van Susan op 10 Februari 2019 op 22.15: dit is een stukje uit het hele verhaal de volkskrant .

‘Het voelde een beetje oneerlijk’, laat Mika Ruusunen (48) weten aan de telefoon vanuit Tampere, gevraagd naar zijn ervaring met het basisinkomen. Hij had het geluk dat hij, toen Kela eind 2016 de deelnemers aan het experiment selecteerde, net een baan had gevonden als systeembeheerder bij een ict-bedrijf. Hij mocht de basisinkomenuitkering toch houden gedurende de twee jaar, wat voor hem een extra bonus betekende waarmee hij vaker op skivakantie kon met zijn gezin.

ja dit klopt natuurlijk niet , dat kan ook niet want dan krijg je natuurlijk scheve verhoudingen en ook dat met later constateert dat het allemaal te veel gaat kosten.

Reactie van wilsam op 10 Februari 2019 op 22.40: Waarom klopt het niet, @Susan? Hij was 16 maanden werkloos, toen hij geselecteerd werd voor het experiment. Hij volgde een omscholingscursus en had een stageplaats aangeboden gekregen toen hij het bericht kreeg over zijn selectie voor het experiment. Het OBI is tenslotte onvoorwaardelijk en geen werkloosheidsuitkering.

Reactie van Rob van der Meulen op 10 Februari 2019 op 22.55: Laat ik me maar beperken tot een opmerking over wat klaarblijkelijk overeind blijft staan van dit experiment: de goede invloed op de gezondheid van de deelnemers. Gemeten door artsen en of psychologen? Nee, voor zover ik gelezen heb het resultaat van een telefonische enquête onder deelnemers eind vorig jaar. Het gaat om de "perceived well being of the participants". Zou het kunnen zijn omdat mensen aan zo iets speciaals deelnemen ze alleen daardoor al geneigd zijn wat positiever tegen het leven aan te kijken en misschien de organisatoren van het experiment niet teleur willen stellen met een mogelijk wat negatiever antwoord? Doet me denken aan klassiek onderzoek uit de Nederlandse sociale psychologie, hoe is het met de arbeidssatisfactie van de Twentse textielarbeider gesteld. Bent u tevreden met uw werk? Best wel, ik mag niet klagen. Vele pagina's verderop in het dikke enquête formulier een terloopse controlevraag: Zou u willen dat uw kinderen in de textiel gaan werken? Nee, alsjeblieft niet zeg. De onderzoeksmethodologen behandelen dit vraagstuk al meer dan zestig jaar jaar onder het kopje: sociale wenselijkheid. Je geeft het antwoord dat "correct" is of waarvan je denkt dat de vragensteller het graag hoort.

Gezondheid: wanneer ik de statistieken van de Wereld Gezondheidsorganisatie er voor Finland op nalees, Country Health Profile 2017, dan zijn overmatig alcoholgebruik en overgewicht stevige aandachtspunten. Ik vermag niet in te zien hoe een basisinkomen daar iets aan gaat veranderen of als effectief beleidsmiddel bij kan worden ingezet.

Het Technologische Noorderlicht stond ooit met de merknaam Nokia hoog boven de Finse hemel te schitteren, als een soort neon reclame, op de hele wereld te zien. Die glans is er inmiddels behoorlijk af. Nu scoort Finland weer met (sociale) innovatie. In de woorden van de verantwoordelijke Finse minister Mattila: " The basic income experiment has attracted much interest around the world, and it has had a positive impact on the Finland brand. We are perceived as a country that has the ability to look at things from a new perspective and to gather additional information."

Reactie van pieter10 op 11 Februari 2019 op 0.01: Beetje vreemd dit Finse experiment. Werklozen hebben toch al een basisinkomen (de WW of bijstand uitkering) die groter is dan die 560 euri? Wat heeft dan dat lagere basisinkomen nog voor zin. Het gaat er van uit dat je werklozen sneller als ondernemer laat starten. Voor sommigen zal dat wellicht werken, maar de kans dat er onder de nog werkende werknemers potentiele ondernemers zitten is veel groter, lijkt me.

Ik dacht daarom bij een basisinkomen meer aan een uitkering voor iedereen (vooral juist voor de mensen die nu al werken) van bijv 1200 euri. Waar je dus gewoon van rond kan komen. Alle salarissen gaan dan natuurlijk ook met 1200 euro omlaag, de werkgevers vullen met dat bedrag het basisinkomen potje.

Ik denk dat je dan veel meer mensen over de drempel trekt om ondernemer te worden en daarmee extra toe te voegen aan de economie van het land. Ontslag recht kan veel soepeler, iedereen heeft al standaard een voldoende vangnet. Ook dat stimuleert de economische groei. Voor werkgevers is het vervolgens een lagere drempel om mensen aan te nemen omdat de salariskosten 1200 euro lager liggen én er een eenvoudig ontslagrecht is. Dat zal werklozen eerder aan een baan helpen.

Reactie van Theodora Besse op 11 Februari 2019 op 8.48: Wilsam, bedankt voor je link naar het buitengewoon boeiende VPRO's Tegenlicht. Ademloos heb ik drie kwartier lang zitten kijken. Zo zag ik dat in de conservatiefste staat van de VS, Alaska, het basisinkomen allang een feit is. Tot grote tevredenheid van zowel politiek links als rechts. Ik zag dat Hillary Clinton het "burgerschapsdividend" (zoals Bregman het basisinkomen noemt) voor de hele VS wilde invoeren. Dat Nixon al in de jaren zeventig de bijstand een moeras noemde, waaruit hij de VS wilde bevrijden door een basisinkomen.

Bregman toont in het filmpje ook aan dat ongeveer een kwart van de werkenden eigenlijk helemaal niets doet, waarvoor ze wel dik betaald worden. Deze mensen worden allemaal door de gemeenschap onderhouden, zó rijk zijn wij. Als we van dat geld iedereen een basisinkomen zouden geven, zou dat gemakkelijk kunnen worden betaald. Hij geeft ook het voorbeeld van Japan, waar de automatisering het grootst is van alle landen. Toch hebben ze er de allerlaagste werkloosheid. Want voor het minste geringste wordt een (zinloos) baantje geschapen. Die mensen moeten worden betaald, door de gemeenschap.

Kortom, dit programma is een aanrader, zowel voor de sceptici als voor de aanhangers van het idee van een "burgerschapsdividend".

Rob, de deelnemers aan het experiment werden door de Kela willekeurig geselecteerd uit de werklozen. De geselecteerden waren verplicht om mee te doen.

Pieter, zoals blijkt uit de artikelen in De Volkskrant was het doel van het experiment eigenlijk: aantonen dat een basisinkomen niet het instrument is om mensen aan werk te helpen (als werknemer of als zelfstandige).

Vandaar de korte duur, het lage bedrag, de beperkte groep en de uitspreiding van het experiment over heel Finland, waar behalve in het zuiden nauwelijks werk te vinden is. Waar geen werk is, heeft het ook geen zin om te solliciteren of een eigen bedrijf te beginnen.

Inderdaad hadden de werklozen al een basisinkomen in de vorm van een WW-uitkering. Maar een gewone WW-uitkering is net als andere uitkeringen geen onvoorwaardelijk basisinkomen. Je bent namelijk verplicht om "onvrijwillig ontslagen" te zijn en om te solliciteren, om kinderen te hebben (kinderbijslag), ouderschapsverlof te nemen, invalide of ziek te zijn, je mag niet samenwonen, want dan komt je bijstand of je AOW in gevaar, enzovoort. Met alle geldverslindende controlemechanismes, papierwinkels en ambtenaren van dien.

Een basisinkomen geeft vrijheid. Dat wil zeggen: wanneer het genoeg is om van te leven. Geen vetpot, maar een bestaansminimum. In het finse experiment mochten de werklozen met een hogere WW-uitkering deze gewoon behouden, alleen zonder de voorwaarde dat ze moesten solliciteren. Ik ben het met Bregman eens dat uit het experiment bleek dat degenen die eraan meededen (mee moesten doen) niet minder hun best deden om aan het werk te komen dan de werklozen uit de controlegroep (die verplicht waren om te solliciteren).

Het enige verschil was dat ze zich "bevrijd" voelden van de drukkende administratie en de controlemechanismes. En zich daardoor minder gestrest voelden, wat begrijpelijkerwijs een goede invloed had op hun gezondheid.

Reactie van BassieB op 11 Februari 2019 op 10.51: Ik herinner mij dat dit onderwerp in Canada een steeds terugkerend discussiepunt is dat breed leeft onder de bevolking. Er zijn al diverse projecten geweest en ik las net dat er ook een actueel project loopt. lees hier over de diverse projecten: https://en.wikipedia.org/wiki/Basic_income_in_Canada .
Bedenk daarbij dat Canada geen beste ervaringen heeft met het gratis geven van geld aan de originele bevolkingsgroepen zoals de Indianen en Inuiets. Dit had in algemene zin geleid tot passiviteit en overmatig drankgebruik.

Reactie van Rob van der Meulen op 11 Februari 2019 op 12.22: @ BassieB: naast wikipedia valt ook bij de OESO in Parijs heel wat interessant materiaal te vinden. Deze organisatie is niet altijd even populair bij politici, gelovigen en bevlogenen omdat ze maar door blijven gaan met het systematisch op een rijtje zetten, en met feiten onderbouwen, van economisch en sociaal beleid in de lidstaten. Dat komt politiek niet altijd goed uit (lastig, kunnen we die publicatie niet tegen houden?) of wordt in het maatschappelijk debat gezien als niet lekker constructief meedenken. De opties en afwegingen in een notendop samengevat.

Reactie van edith janzen op 11 Februari 2019 op 12.22: Jammer dat bij het experiment indedaad niet gekeken is naar kosten-besparingen, die-zoals bekend- inkomen/winst betekenen. Als mensen minder stress hebben, dan levert dat ziektekosten besparing op, controlerende ambtenaren kosten geen salaris meer etc etc. Mensen pakken wellcht eerder een job aan, (het heeft toch geen invloed op dat basisinkomen), waarmee ze dus belasting zullen afdragen, en personeelstekort bij ondernemers oplossen. Een experiment waarbij de doelen niet breed en helder zijn geformuleerd, mislukt nog al eens.