Een stad die de tijd overstijgt

Laatst, onderweg naar Parijs, kwam ik een pareltje tegen dat tot mijn grote verwondering niet terug te vinden is in verscheidene Nederlandse Frankrijkboeken in mijn bezit zoals: het lijvige boek van Trotter, ‘Reizen Frankrijk’ of 1200 top-ervaringen in Frankrijk, eveneens van Trotter, het boek van Frankrijkkenner Ruud Couwenhoven, ‘Frankrijk Binnendoor’ en als laatste ‘Frankrijk Puur Roadtrips’, van Martijn en Marita Joosse. Ongelofelijk, want dit pareltje is alleen al een bezoek waard vanwege zijn gotische kathedraal en de historische straten in de oude stad. De geschiedenis van deze stad gaat zelfs terug tot de Gallo-Romeinse tijd en in de middeleeuwen was het zelfs een koninklijke stad, plus het vormt een heerlijk tussenstop onderweg naar Parijs.

Senlis, dit pareltje is alleen al een bezoek waard vanwege zijn gotische kathedraal en de historische straten

Nieuwsgierig? Ik heb het over Senlis, minder dan 50 kilometer verwijderd van Parijs, een opmerkelijke plek waar de geschiedenis zijn sporen heeft nagelaten. Met een bezoek aan Senlis duik je in 2.000 jaar geschiedenis. Terug naar de Gallo-Romeinse tijd met arena’s van de 1^e eeuw waar gladiatoren vochten. Je ziet er restanten van de oude muur van Augustomagus uit de 3^e eeuw, en die van de eind 12^e eeuw gebouwd onder Filips Augustus, een van de best bewaarde van Frankrijk. Je kunt er nog 16 van de oorspronkelijke torens bewonderen. Begiftigd met verschillende juwelen uit de middeleeuwen. Je ontdekt de restanten van het koninklijk kasteel van de Capetingen tot de Bourbons. De bovenstad ligt op een heuvel van kalksteen. De zuidrand daalt steil af naar het riviertje de Nonette. De stad bezit onderaardse drinkwaterbronnen en de kalksteen, die voor een deel met leem is bedekt, komt uit de geologische periode Lutetien (zoek dat maar eens op in Wikipedia) en is dus ongeveer 42 tot 48 miljoen jaren oud.

Je ziet er restanten van de oude muur van Augustomagus uit de 3^e eeuw

Vanaf de ijzertijd tot de 19^e eeuw maakten de bewoners van Senlis gebruik van zandsteen dat gemakkelijk is te bewerken. Daarom zijn vele gebouwen uit dat lichtgele materiaal opgetrokken. Bovendien schiep men zo de mogelijkheid, ondergrondse ruimtes onder de huizen en andere gebouwen uit te hakken en in te richten. Deze dienden als opslag- en noodwoonruimte, maar ook als schuilplaats tijdens de vele oorlogen en bezettingen, die de stad bijna twee millennia lang teisterden. Het komt nog steeds voor dat men in Senlis, bij verbouwingen, stuit op onontdekte kelders. Vele van deze archeologische vondsten en kunst zijn te zien in het Musée d’Art et d’Archéologie de Senlis dat gevestigd is in het voormalige bisschoppelijke paleis.

In Senlis ontdek je de restanten van het koninklijk kasteel van de Capetingen tot de Bourbons

De stad ligt midden tussen drie fraaie en belangrijke bosgebieden. Aan de noordkant ligt het Forêt d’Halattes. Het Forêt de Chantilly ligt ten westen met aan de rand het prachtige kasteel van Chantilly en ten zuidoosten het Forêt d’ermenonville met de voormalige abdij van Chaalis.

Te midden van Senlis ontdek je middeleeuwse straten en Romeinse overblijfselen. In het centrum ontdek je een van de mooiste voorbeelden van de bedrijvigheid van bouwlustige bisschoppen en de interesse van Franse Koningen; de Cathédrale Notre-Dame. Gebouwd tijdens de hoogtijdagen van Senlis, tussen de 12^e en 13^e eeuw naar het voorbeeld van de basiliek van Saint-Denis. Het wordt samen met die van Amiens, Parijs, Reims, Beauvais, Rouen en Chartres genoemd als een van de mooiste kathedralen van Frankrijk en is daarom in 1887 ook geklasseerd als historisch monument.

De Cathédrale de Notre-Dame een van de mooiste van Frankrijk

De bouw van deze kathedraal, de kleinste van Frankrijk, begon in 1153 en vorderde langzaam door constant geldgebrek. De inwijding vond plaats 38 jaar later in 1191. Verschillende verbouwingen en toevoegingen volgden in 1240 en 1504. Een blikseminslag veroorzaakte toen een felle brand. Het waren Lodewijk XII en François 1er die de knip trokken voor de restauratie die duurde tot 1515. Halverwege de 13^e eeuw kreeg de toren zijn prachtige spits waarop vele klokkentorens in de Valois zijn geïnspireerd. De toren is maar liefst 78 meter hoog. Het schip van de kathedraal is 70 meter lang, ruim 19 meter breed en 24 meter hoog. De tribunes boven de zijbeuken behoren tot de mooiste van Frankrijk. Volgens de overlevering herbergt de kathedraal het kaakbeen van Saint-Rieul, de eerste bisschop van Senlis en een sleutelfiguur in de lokale geschiedenis. In 2020 vierde de kathedraal zijn 870-jaar bestaan. Maar ook hier zie je de kwetsbaarheid van de kalksteen die erg gevoelig is voor vocht en vuil. Daardoor is de kathedraal permanent onderhevig aan restauratiewerkzaamheden. Zo moet het bouwwerk regelmatig worden ontgroend. Zon, water, beschutting en mineralen vormen een ideale bron voor mossen en kleine planten. Om de twee jaar moet de vegetatie worden verwijderd door alpinisten om blijvende schade te voorkomen. Onlangs werd nog het grote orgel uit de 17^e eeuw gerestaureerd, afkomstig uit de abdij van Saint-Vincent. Het lijkt allemaal op een gebed zonder einde. Let nog even op het grote portaal dat gewijd is aan de hemelvaart van Maria. Het beeldhouwwerk is tamelijk uniek voor de 12^e eeuw.

De bouw van deze kathedraal, de kleinste van Frankrijk, begon in 1153

Senlis is goed bekend bij filmmakers vanwege haar natuurlijke omgeving, middeleeuwse straten, pleinen en historische monumenten, herenhuizen en kastelen. Er zijn door de tijd meer dan honderd films opgenomen, geheel of gedeeltekijk. Enkele bekende titels zijn: The Longest Day (1962), James Bond A View to a Kill (1985), de graaf van Montechristo met Gérard Depardieu (1997), Arsene Lupin met Kristin Scott-Thomas ( 2003), The Adventures of Young Voltaire, een Frans - Belgische miniserie in vier afleveringen (2021), The Grey Man met in de hoofdrol Ryan Gosling (2021).

 Le Jardin du Roy

Tegenover de kathedraal ligt de Jardin du Roy. Dit park ligt in de vroegere gracht van de Gallo-Romeinse omwalling. De muur was 7 meter hoog en 4 meter dik. Vanuit dit park heb je een geweldig uitzicht op de restanten van de muur, de overgebleven torens en de kathedraal. In wat vroeger de Prieuré Saint-Maurice was zit nu het Musée de la Vénerie, een museum gewijd aan de jacht. In het park zie je de restanten van het koninklijk kasteel van Senlis, waar Hugues Capet tot koning van Frankrijk werd gekozen, gebouwd in de Merovingische periode maar grotendeels verwoest na de Franse Revolutie.

De straatjes worden gekenmerkt door historische gebouwen

Wandel door het oude centrum met verschillende gebouwen geklasseerd als historisch monument. Het maakt eigenlijk niet uit welke richting je in gaat, wandelen in Senlis voelt als wandelen door een historisch filmdecor. De straatjes worden gekenmerkt door historische gebouwen maar ook met leuke plaatselijke winkeltjes en religieuze gebouwen zoals de kapel Saint-Frambourg (interessant voor zijn grafkelder uit de 10^e eeuw en prachtige glas-in-loodramen) en de kerk Saint-Pierre, die zich op zijn beurt weer onderscheidt door zijn Renaissance toren en gevel in laatgotische stijl.

Senlis voelt als wandelen door een historisch filmdecor

Prikkel je zintuigen tijdens de wandeling over en langs de wallen die de eeuwen voorbij hebben zien gaan. Volg de oude verdedigingslinie die het oude historische centrum afbakent. Les remparts (de wallen) van Escalade, Saint-Vincent, Bellevue, de Passage des Carmes en de wallen van Montauban bieden u een onverwacht uitzicht over de stad aan de ene kant, en aan de andere kant over bloementuinen, moestuinen, weiden en de Nonette die nog steeds stroomt in de buurt van de fundamenten. De 12^e en 13^e eeuw vormden de grootste bloeiperiode van de stad door de goedlopende handel in wol, leer en bont. Overal langs de Nonette stonden watermolens ten behoeve van allerlei ambachten. Rond het jaar 1300 was Senlis zelfs even groot als Parijs.

Een opmerkelijke plek waar de geschiedenis zijn sporen heeft nagelaten

Natuurlijk kent Senlis ook nieuwbouw mede dankzij de aanleg van de snelweg A1 in 1971 en de komst van de luchthaven Roissy-Charles de Gaulle (1974). Dit bracht nieuwe bewoners in de stad die zich voornamelijk vestigden in de gerenoveerde buitenwijken. Het spoorwegstation van Senlis doet geen dienst meer. Het is thans in gebruik als arbeidsbureau. Maar er voor ligt de halte voor de streekbussen die je naar Creil brengen (12 km) alwaar je kunt overstappen op het openbaar vervoer dat je brengt naar hartje Parijs, naar het Gare du Nord. Senlis heeft ook een op- en afrit van de snelweg A1 richting Parijs.

Senlis is een verborgen parel die in de Nederlandse Frankrijkboeken zeker meer aandacht verdient