Gesprek met een Fransman over Vincent Lambert

Zoals iedereen in dit forum inmiddels weet, baat ik een klein sjambredootje d'étape uit voor de lange-afstandwandelaars van La Régordane (GR700), aan welke wandelroute mijn huisje is gelegen.

Meestal ontvang ik franse randonneurs, met wie ik tijdens de avondmaaltijd gezellig keuvel. Maar ook vraag ik ze vaak nieuwsgierig naar wat ze van de gele hesjes, Macron of van actuele onderwerpen vinden. Zo ook gisteren. Jacques en ik hadden tijdens en na mijn "menu Randonneur" een buitengewoon interessante discussie, wat lang niet met alle Fransen mogelijk is, omdat ze vaak nog in rechts-links zijn blijven hangen en bang zijn hun mening te geven. Maar oud-militair Jacques (72) bleek heel open.

De gele hesjes had hij in het begin wel gewaardeerd, maar op dit moment zag hij er (net als het merendeel van mijn gasten), niets meer in. Hij was tegen Macron, want "dat is een bankier en die denkt alleen maar aan geld". En dat Macron nu de gele hesjes tegemoet is gekomen, vond hij onverantwoord, want geld dat je niet hebt, moet je lenen, dus een nóg grotere staatsschuld. Wel was hij het me eens dat in Frankrijk op allerlei gebied (met name qua economie) veel op de schop moet.

Toen sneed ik de kwestie Vincent Lambert aan. Daarover bleken we het oneens. Ooit had Jacques zich van de katholieke kerk afgekeerd, maar uit respect en waardering voor zijn overleden moeder was hij toch weer een aanhanger van het rooms-katholieke geloof geworden, al ging hij vrijwel nooit naar de kerk. De kwestie Vincent Lambert vond hij moeilijk.

"En als je nu zelf in zo'n positie zou verkeren", zei ik, "en zó verschrikkelijk zou lijden zonder enig uitzicht op herstel? Zou je dan nog verder willen leven?" "Dat weet ik niet", zei hij, "want zo'n situatie kun je je helemaal niet voorstellen."

"Kijk", zei hij, "ik vind dat het leven mij is gegeven. En dat je daar niet willens en wetens een einde aan moet maken. Ik zie niet op tegen lijden. Dat hoort ook bij het leven." Hij had er ook regelmatig met zijn vrouw over gesproken, mede naar aanleiding van de kwestie Vincent Lambert.

"Mijn vrouw wil beslist niet lijden", zei hij. Maar voor zichzelf oordeelt hij op een andere manier: "Als Vincent Lambert met allerlei apparatuur in leven zou worden gehouden en zonder die apparatuur zou overlijden, dan lag het anders", zei hij, "maar deze man leeft gewoon zelfstandig, hij krijgt alleen voedsel en vocht toegediend. Om hem dan in een diepe slaap te brengen en alle voeding te stoppen, dat is ingrijpen in een natuurlijk proces. En daar ben ik tegen." Voor mij een bijzonder leerzame discussie, waardoor ik de beweegredenen van andersdenkenden iets beter kan begrijpen. Ook al blijf ik het onmenselijk vinden.

Ik houd het bij de schriftelijke verklaring die ik jaren geleden aan mijn kinderen en aan mijn huisarts heb overhandigd, dat ik na bijvoorbeeld een verkeersongeval geen reanimatie wens en dat ik in situaties zonder uitzicht op herstel niet behandeld wil worden. Mijn huisarts, die toch al tegen de zestig loopt, had zo'n verklaring (in het Frans "directives anticipées" genaamd) nog nooit gezien, maar hij was het er volkomen mee eens en hij borg haar zorgvuldig in mijn dossier.

Zie voor alle ins en outs van deze "directives anticipées", waar artsen verplicht rekening mee moeten houden, het artikel op Service-public.fr: "Directives anticipées: dernières volontés sur les soins en fin de vie", alwaar ook diverse modellen zijn te vinden. Bijvoorbeeld een voor als je momenteel aan een ernstige ziekte lijdt en een voor wanneer je op het moment van opstellen van de verklaring volkomen gezond bent. De verklaring kan door iedere meerderjarige worden opgesteld en ondertekend en is onbeperkt geldig. Wel kan zij te allen tijde worden ingetrokken of gewijzigd.

_____________________________

☑️ Beste plaatser van dit bericht,

fijn dat je gebruik maakt van dit forum. Doe alsjeblieft mee met de discussie die volgt op je bericht! Reageer zelf op de reacties die anderen geven. Dat mag ook best een bedankje zijn.

_____________________________

Rubrieken,

Klik hieronder voor meer berichten in dezelfde rubriek.

20190610, Korte Verhalen, Kunst en Cultuur, Overheid

Reactie van Wilna Maijenburg op 10 Juni 2019 op 16.49: Toen ik 2 jaar terug aan mijn knie geopereerd werd moest ik ook al zo'n verklaring invullen, ik vraag me alleen af wat de waarde ervan is. Net zoals je in Nederland een euthanasie verklaring hebt dat als je Alzheimer hebt niet verder wilt leven. Maar als je niet meer zelf aan kunt geven dat je liever uitstapt is de verklaring niets waard.

Overleden Reactie van Theodora Besse op 10 Juni 2019 op 17.15: Dat klopt Wilna, maar met de franse directives anticipées móéten franse artsen rekening houden. Ze mogen je dus niet verder behandelen, wanneer je dat schriftelijk hebt aangegeven. Maar ik vermoed dat in geval van dementie hetzelfde geldt als in Nederland, want daarover staat (voorzover ik me herinner) niets in deze verklaring. En euthanasie is nog steeds officieel strafbaar, ook als de patiënt er zelf om vraagt.

Bovendien is het voor artsen ook niet gemakkelijk om euthanasie toe te passen of te stoppen met een behandeling. Mijn jongere zus (destijds 55 jaar) lag in 1999 ongeneeslijk ziek in het VU ziekenhuis in Amsterdam. Hoewel ze een euthanasie-verklaring had getekend, stond er naast haar bed gewoon een bord eten. Ze kon dat zelfs niet meer binnenhouden en ze kon er ook niet meer bij, omdat ze was vastgebonden in bed. Mensen in het eindstadium worden namelijk vaak onrustig en dan willen ze uit bed. Maar dat is te gevaarlijk.

Ik ben toen verschrikkelijk tekeer gegaan tegen artsen en verpleging. Dat ze een euthanasieverklaring had getekend. "Of doen jullie dat niet?" schreeuwde ik, "je laat zelfs een hond niet zo lijden!" Ik woonde destijds in Limburg. Een week later (!) kreeg ik bericht dat ze was overleden. Een gelukkige dode, zoals ze in Limburg zeggen.

Toen ik dit verhaal aan mijn franse schoonzoon vertelde, was hij stomverbaasd: "Ik dacht dat ze in Nederland gewoon mensen naar de andere wereld hielpen." Niet dus, ondanks euthanasie-verklaring.

Wat ze in Frankrijk wel doen is iemand zo onder de medicijnen stoppen dat ze vanzelf inslapen om nooit meer wakker te worden. Dat vind ik in ieder geval menslievender dan patiënten in bed vastbinden en een bord met eten naast ze neerzetten.

Reactie van Mahar op 10 Juni 2019 op 18.43: en dan komen we dus weer terug bij beschaving, de moeizame discussie van Dick Dijs, wat is nou beschaafder? De regeltjes volgen zoals "we" in Nederland zo netjes doen of de menselijke maat laten prevaleren zoals artsen in Frankrijk dat regelmatig doen. Met heel veel morfine.

Beschaving is geen collectief volkskenmerk, beschaving is innerlijk. Het zit diep in de mens, het hangt samen met diepgewortelde waarden en normen die voortvloeien (voortbloeien) van generatie op generatie. Geloof, morele waarden, medemenselijkheid, het zijn individualistische gewetenskaders die we niet in een wetje of regeltje kunnen vastleggen.

Het wel dan niet kunnen en willen aanzien van menselijk lijden heeft veel te maken met deze individueel bepaalde grenzen. Tot welke grens tolereren wij het lijden van mensen?

In Nederland wordt die grens gemakshalve maar bepaald door de politiek en vooral politieke impasse met GristenUnie en D66 aan de twee uiterste randen van die discussie.

Mijn indruk is dat de discussie in Frankrijk minder wordt gevoerd in de politieke arena en dat artsen meer handelingsvrijheid hebben. Ze moeten het alleen niet te veel van de daken schreeuwen. Mijn indruk is dat de Nederlandse de das wordt omgedaan door ambtelijk geneuzel en een "makkelijke" volgzame cultuur.

Overleden Reactie van Theodora Besse op 10 Juni 2019 op 20.08: Dank Mahar, voor deze reactie. Persoonlijk heb ik het ook altijd een geruststelling gevonden dat ze in Frankrijk de morfinespuit hanteren, wanneer het einde nadert. Ik heb dat gezien met een buurvrouw die vanuit een bejaardentehuis naar het ziekenhuis werd overgebracht en zomaar "plotseling" overleed. Haar man was kort tevoren overleden, ze had geen familie en in het bejaardentehuis zat ze de godganse dag in een rolstoel. Ze had niets meer om voor te leven en dat wilde ze ook niet meer.

Als je op bezoek kwam, hing ze ver in de rolstoel onderuit gezakt. En het verplegend personeel had het te druk om het op te merken. Ik vroeg dan aan potige broeders om haar weer overeind te zetten, want ze was dik en zwaar. En als ze dan weer rechtop zat en we eindelijk konden praten, kwam er een heel gezelschap patiënten om ons heen zitten, die nooit bezoek kregen en ook wel wat aandacht wilden. Dat vond buurvrouw niet leuk. Als dat je voorland is, dan wil je graag naar de andere wereld vertrekken. Het was dan ook een grote opluchting toen ik hoorde dat ze onverwacht was overleden, ongetwijfeld met behulp van morfine, zoals een wederzijdse vriend en ik beiden vermoedden.

Toch is ook in Frankrijk het levenseinde in de politieke arena uitgevochten, maar verder dan de wet Leonetti kwam het niet. Daarin is een verbod op euthanasie opgenomen, maar werd ook het beëindigen van zinloze levensrekkende behandelingen toegestaan, evenals een diepe verdoving tot aan de dood, zodat de ten dode opgeschreven patiënt rustig en waardig en zonder lijden kan sterven (palliatieve zorg). Zie Loi relative aux droits des malades et à la fin de vie, dite loi Le....

Overleden Reactie van Theodora Besse op 11 Juni 2019 op 10.21: Mahar, het onderwerp van Dick Dijs over deze belangrijke kwestie is totaal ondergesneeuwd door wederzijds gehakketak en gekissebis. Ondanks de pogingen van sommigen om het bij het onderwerp te houden. Ook jouw bijdrage werd genegeerd. Je doet er nu een nieuwe poging.

Niet voor niets heb ik hier een nieuw onderwerp over Vincent Lambert geopend, want dat van Dick Dijs is totaal verpest. Ook is zijn artikel inmiddels van de startpagina verdwenen, zodat alleen de mensen die er al hebben gereageerd de reacties nog lezen. En die lijken meer geïnteresseerd in hun gelijk halen en elkaar vliegen afvangen dan in het onderwerp euthanasie in Frankrijk.

Reactie van Ingrid de Eerste op 11 Juni 2019 op 18.32: Vergeet niet dat in Nederland de euthanasie werd toegelaten toen erg nog amper palliatieve zorg bestond. Daarentegen waren er al diverse hospices in Engeland.
Hier waar ik woon is het goed georganiseerd. Er is een mobiel team palliatieve zorg, gestuurd vanuit het publieke ziekenhuis. Helaas is het moeilijk met de huisartsen want er bestaat geen 24 uurs zorg meer. Na middernacht is alles voor de urgences.

Overleden Reactie van Theodora Besse op 11 Juni 2019 op 21.33: "Vergeet niet dat in Nederland de euthanasie werd toegelaten toen erg nog amper palliatieve zorg bestond."

Ik weet niet Ingrid, wat je bedoelt met deze opmerking. Betekent zij dat jij als arts palliatieve zorg (zoals in Frankrijk) beter vindt of dat in Nederland euthanasie nooit wettelijk zou zijn toegestaan, indien palliatieve of terminale zorg voldoende ontwikkeld was geweest?

Ik heb maar eens gekeken wat palliatieve zorg eigenlijk precies inhoudt. In het Netwerk Palliatieve Zorg staan twee definities. Een daarvan luidt:

“Palliatieve zorg is alles wat nog dient gedaan te worden als men denkt dat er
niets meer kan gedaan worden”

De vier grondbegindelen van palliatieve zorg zijn (volgens genoemde website):

1. Sterven is een natuurlijk proces;
2. Als de zieke niet meer kan genezen heeft hij minstens recht op zorgen op psychisch, fysiek, sociaal en spiritueel vlak;
3. Er wordt in een interdisciplinair team gewerkt met een holistische benadering van de mens;
4. Men onthoudt zich van levensverkortende en levensverlengende behandelingen.

Ik moet er niet aan denken dat ze, terwijl ik geen enkel vooruitzicht meer heb op herstel, wordt omringd met "zorgen op psychisch, fysiek, sociaal en spiritueel vlak". Dan wil een mens gewoon rustig doodgaan en zo snel mogelijk.

Bij palliatieve zorg beslissen anderen, bij euthanasie beslis je zelf. Dat in Frankrijk de palliatieve zorg vaak uitmondt in een vorm van euthanasie, is (althans voor mij) geruststellend, maar doet er niet aan af dat je zelf geen enkele zeggenschap hebt over je eigen leven en dood.

Vincent Lambert had een schriftelijke verklaring kunnen nalaten over niet-behandelen. Daar zou naar mijn mening ook kunstmatig voeden onder moeten vallen.

Reactie van Wim van der Ligt op 12 Juni 2019 op 21.33: Theodora, hier ter informatie een citaatje uit een onlangs opgesteld Levenstestament (in Nederland) uit de paragraaf "Behandelverbod".

"... verbied ik hierbij aan mijn behandelend arts(en) alle verdere medische behandelingen
met uitzondering van zuiver palliatieve bestrijding van ongemakken zoals pijn, jeuk,
benauwdheid en onrust.
Onder deze weigering van alle verdere medische behandelingen zijn ook uitdrukkelijk
begrepen alle levensverlengende medische en verpleegkundige handelingen en zorg,
zoals reanimatie of kunstmatige toediening van vocht en voeding."

Kunstmatig toedienen van vocht en voeding worden hier gezien als levensverlengend en dus verboden. Bij het verbod op vocht toedienen hebben we nog wel geïnformeerd of dit mogelijk niet toch nodig is voor het palliatieve deel. Maar in Nederland schijnt niet langer separaat vocht toegediend te worden in de palliatieve fase.

In lijn dus met hoe het naar jouw mening hoort te zijn.

Overleden Reactie van Theodora Besse op 13 Juni 2019 op 6.28: Dankjewel Wim, dat is inderdaad in lijn met zoals ik het zie. Wel vind ik dat de patiënt in die fase dan wel in slaap moet worden gebracht, omdat hij anders vergaat van (honger en) dorst. Dat is wat de artsen ook willen doen met Vincent Lambert.