De villa in Deauville

De villa in Deauville

Op dinsdag 2 september mag ik op uitnodiging van Anton Noë op dit platform vertellen over mijn boek La Petite Irène. De literaire roman gaat over de Nederlandse au pair en studente kunstgeschiedenis Tamar, die in het torenkamertje van een villa in Deauville een geheimzinnig koffertje vindt met dagboeken, foto’s en babykleertjes. Ze blijken te hebben toebehoord aan Irène Cahen d’Anvers, die in 1880 op achtjarige leeftijd werd geportretteerd door Pierre-Auguste Renoir. De zoektocht naar sporen van het leven en nabestaanden van Irène voert hoofdpersoon Tamar dwars door Frankrijk. Van Normandië, via Parijs, naar de Côte d’Azur. Wekelijks zal ik een passage uit het boek citeren, waarover ik vervolgens iets persoonlijks vertel.

‘Als een echt kindermeisje zit ik op de achterbank van de Franse gezinsbolide, geklemd tussen de enorme autostoelen van Magali en Nicolas. Ondanks dat de reis nog geen drie uur duurt, verdubbelen de kinderen mijn Franse woordenschat op het gebied van dieren, kleuren en speelgoed. Alles van a tot z.
Madame heeft geen woord te veel gezegd, concludeer ik als de auto stopt voor een imposant negentiende-eeuws Pipi Langkous-huis. Met één druk op de afstandsbediening opent monsieur de toegangspoort. Magali wijst naar een schattig torentje op het dak. ‘Kijk, daar slaap jij Tamar.’
De torenkamer lijkt minstens een winter lang niet in gebruik te zijn geweest. Snel zet ik mijn koffer neer en gooi de ramen open, zodat de frisse zeebries alle mufheid weg kan blazen. Op werkelijk elke muur zit bloemetjesbehang. In de hoek staat een vergeeld antiek bad op pootjes.
Als ik de kinderen te eten heb gegeven, hun Petit-Bateau kleding in de kasten op hun kamers heb gehangen en een Babar-verhaaltje heb voorgelezen zijn ze al snel onder zeil. Daarna ga ik weer naar mijn kamer.’

Rond mijn twintigste studeerde ik aan de universiteit in Utrecht en ging ik, net als de hoofdpersoon van mijn roman, Tamar, als zomer-au pair naar Parijs. Ik kwam terecht bij het gezin, dat ik ook in mijn boek beschrijf. En net als bij Tamar vertrok ook ik drie weken met het gezin naar Deauville. In de eetkamer van de oude Normandische villa waar we logeerden hing een reproductie van La Petite Irène. Toen wist ik nog niet wie er op het schilderij was afgebeeld en dat het origineel werd geschilderd door de beroemde impressionist Renoir. Dagelijks at ik met de kinderen waar ik voor zorgde, het meisje op het schilderij keek daarbij op ons neer. Alsof ze wilde zeggen: ‘Was ik maar bij jullie, in plaats van ‘bevroren’ op dit schildersdoek’.
Toen ik drie decennia later voor een artikel aan het googlen was naar Joodse bankiersfamilies in het Parijs van de late negentiende eeuw stuitte ik bij toeval op de familie Cahen d’Anvers én op het schilderij dat ik herkende van de reproductie in de Normandische villa. Stukje bij beetje kwam ik in de jaren die volgden achter het levensverhaal van Irène Cahen d’Anvers, het meisje op het schilderij. Ik probeerde me in te leven hoe het zou zijn geweest om als jong meisje in die tijd op te groeien. Je werd in een keurslijf gedwongen, letterlijk en figuurlijk. Irène probeerde daaraan te ontsnappen en moest daar veel voor opgeven, zo kwam ik te weten. Een scheiding was in die tijd behoorlijk wereldschokkend en had voor haar grote consequenties, met name in de relatie met haar kinderen. En dan waren er natuurlijk twee wereldoorlogen, waarvan de tweede voor veel Joodse families funest werd. En waar was het origineel van het schilderij? Ik werd steeds nieuwsgieriger en kwam achter een verhaal dat verteld moest worden.
Wordt vervolgd.