De Homo en de Worst

Toen we in onze Franse uithoek kwamen wonen, dik tien jaar terug, was mijn lief volgens haar verblijfsvergunning een ‘concubine’. Het was de officiële aanduiding voor de ongehuwd samenwonende vrouw. Ook voor mij was dat even slikken: wat hoorde bij ingebonden vrouwen-voetjes uit het oude China, lag plotseling elke avond in mijn bed. Bovendien mocht ik zelf tien jaar in het zachte Frankrijk blijven en mijn concubine slechts vijf jaar. Niet eerder was ze zo gediscrimineerd.

Hollande heeft gelijkheid hoog in het vaandel. Vanaf 2013 mogen Franse homosexuelen trouwen èn adopteren. Het is snel gegaan in het land van de meest eigenaardige omgang met homosexualiteit die ik meemaakte.

Neem die bruiloft in Engeland.  Een Utrechtse vriendin trouwt een Londenaar. Binnen een kwartier hebben we een berenleuk en al snel vrij persoonlijk gesprek met een ons onbekende flamboyante Engelse jongeman.
Margot vermoedt kennelijk dat hij van mannen houdt. Want op een goed moment vraagt ze, met fluwele woorden: ‘Are yoy maybe homosexual?’.
Een kortstondig moment van English Embaressement. Gelukkig waait het snel over, de knul lacht en antwoordt: ‘Yes, I’m gay. But it’s just…., it’s just that nobody has ever asked me that question before'.
Hij is een goede vriend van het huis, dus wat later vragen we onze vriendin:
‘Heb je er echt nooit over gesproken?’.
‘Nee, daar praat je niet over hier’.
‘En de anderen ook niet? Lilly, de roddeltante? De openhartige Maggy, die getuige is? Niemand?
‘Waarschijnlijk niet, het is te intiem’.
‘Erover praten met goede vrienden is te intiem… ?’.
‘Ja, het is gek misschien, maar zo gaat dat in good old England’.

Het is wonderlijk, dat doodzwijgen, maar ik begrijp de struisvogel wanneer een cultuur zoveel schaamte kent.

Het was ook wonderlijk in Moskou. Een wandeling door de stad. Ik ben met Igor, een Russische vriend waarmee ik al behoorlijk vertrouwd ben geraakt. We praten over zijn familie, zijn oude vrienden en zijn oude leven, een paar duizend kilometer richting Siberië . We komen bij een park. ‘Dit is Gorkipark’, zegt Igor. Ik vermoed dat Igor homo is, maar zoiets vraag je niet aan een Rus. Homosexualiteit is in hier taboe en bovendien een gevaarlijke sport. Dus ik vraag: ‘Is dit een park waar homo’s elkaar ontmoeten?’.

Misschien wil Igor zijn ei wel kwijt. ‘Er zijn geen homo’s in Rusland.’, antwoordt hij alsof het een wetenswaardigheid is. ‘Ach nee?’, zeg ik. ‘Nee hoor, ik heb nog nooit een homo gezien’.  De muur was een paar jaar eerder gevallen, maar het leek even alsof hij er weer stond. Hoe kon de slimme Igor zeggen wat het communisme gepredikt had? Pas 15 jaar later kwam hij uit de kast en ik was heel blij voor hem.

Het is wonderlijk, dat geloof in kletskoek, maar ik begrijp dat het brein ons helpt bij onze zelfbescherming.

Nee, dan ons stuk van  Frankrijk, de oude Hermine. Bloemetjesjurk, bloedworst en drie generaties onder één dak. Haar jongste kleinzoon zou best eens homosexueel kunnen zijn.
‘Hij houdt van koken’, zegt Hermine en ze is apentrots. Mathieu is 15 jaar.
‘De servetten kan hij in allerlei figuren vouwen en hij wil dat er kaarsen op tafel staan’. Ze lacht erbij, het is me er eentje, die Mathieu.
Niet lang geleden droeg Mathieu soms de jurken van zijn zus, in huis, gewoon voor de lol.
‘Hij verkleedt zich graag’, zegt Hermine en ze roert in haar koperen ketel.
We zien andere aanwijzingen dat Mathieu van jongens zal houden, maar zo ziet Hermine dat niet.

Hoe kan dat nou? Is ze niet wijs geworden van het schandaal van haar kapper, die een homo bleek?
De drie generaties van Hermine waren dikke vrienden met de kapper en zijn gezin.  De kinderen speelden met elkaar, de gezinnetjes trokken samen op vakantie. En Pierre knipte de hele familie. Niet voor geld, maar gewoon, als vriendendienst. Hermine gaf de kapper dan, als bedankje, wat van haar eenden-pâté en zo nu en dan een goddelijke worst. Soms had ik best kapper willen zijn.
Op een dag ging Pierre er vandoor met een leuke vent.
‘Goh zeg, wie had dat verwacht?’, zei Hermine.
Ik vond juist dat kapper Pierre zijn leven behoorlijk lang had volgehouden. Hij had dezelfde vrouwelijke kant als haar kleinzoon Mathieu.
Aan de schoonzoon van Hermine vroeg ik later tussen neus en lippen door of hij wel eens een vermoeden had gehad.
‘Nee hoor’, was het antwoord dat klonk als ‘hoezo dan?’.

Het is wonderlijk, de afwezigheid van de homosexuele mens in de Zuid-Franse gedachten en begrijpen doe ik het niet.

In Rusland zouden twee broers als homo’s kunnen worden nagewezen. Hier in het zachte Frankrijk is het andersom.  Neem het Engelse mannenstel iets verderop.
‘Dat zijn toch broers?’, zegt Hermine. Zonder insinuaties of dubbele bodems, zonder grappen waarmee men naar de waarheid speurt. Homosexualiteit valt buiten het denkraam. Tussen de Franse, soms grove sexuele scheldwoorden, is er slechts één courante voor de homosexuele man en die is nog incorrect ook: pédé. Voor de vrouw is er ‘gouine’. Voor een land van taaljongleurs komt de Franse flikker er bekaaid af. Is dat een teken van gelijkheid? Of juist van verloochening? Wie het weet mag het zeggen.

Natuurlijk is Hermine niet heilig.
‘Knipt Pierre jullie haren nog?’, vraag ik na een tijdje als ik haar in de moestuin zie.   Een verlaten vrouw met twee kindertjes, die een homa vader bij het afscheid kregen,  om veel minder heb ik mensen elkaar zien laten vallen.
‘Ja hoor’, zegt Hermine, ‘Pierre knipt ons nog’.
Dat doet me goed.
‘Maar’, zegt Hermine, ‘sinds hij samenwoont met die man geef ik Pierre geen vleeswaren meer. Ik betaal hem gewoon als hij ons knipt’.
Ze is niet boos, het is gewoon een mededeling.   En ze heeft er nóg een.
‘Ik heb geen zin dat die vriend van hem van mijn worsten eet’.