Alberto Giacometti, de geniale beeldhouwer van het existentialisme

Ik ben er stil van. Het is of de bekende beeldhouwer zijn atelier voor even heeft verlaten. Door toeval of door puur geluk ben ik voor de ‘Covid lockdown’ helemaal alleen in de Fondation Giacometti Parijs, in de rue Victor Schœlcher 5, in de wijk Montparnasse. De Italiaans Franse schilder en beeldhouwer; Alberto Giacometti woonde en werkte een groot deel van zijn leven in Parijs. Veertig jaar jaar lang maakte hij beelden en bustes in zijn atelier aan de rue Hippolyte Maindron in het 14^e arrondissement. In zijn kleine atelier van slechts 23 vierkante meter kreeg hij regelmatig bezoek van grote fotografen waaronder Robert Doisneau, Sabine Weiss en Brassaï, maar ook Franse schrijvers Jean-Paul Sartre en Jean Genet kwamen er om te discussiëren.

Het is net of Giacometti zijn atelier voor even heeft verlaten

Sinds juni 2018 heeft de Fondation Giacometti een nieuw onderkomen gevonden in dit prachtige Art deco-pand aan de rue Victor Schœlcher. Dit herenhuis werd tussen 1912 en 1914 gebouwd en was het oude atelier van ontwerper Paul Follot. De Stichting Giacometti heeft het oorspronkelijke atelier, met de hulp van de architecten Grasso en Gatier, gereconstrueerd, precies zoals Giacometti het achterliet toen hij in 1966 stierf. Zijn halfvolle asbak, de vingerafdrukken op een brilmontuur en kleine onafgewerkte beeldjes tegen de achterwand brengen het atelier tot leven. Zelfs de muren ademen Giacometti uit, omdat de kunstenaar er tekeningen en schilderingen op heeft achtergelaten. Vanachter een glazen wand kunnen bezoekers de werkplaats bekijken.

Alles is precies gereconstrueerd zoals Giacometti het achterliet toen hij in 1966 stierf. Zijn halfvolle asbak, de vingerafdrukken op een brilmontuur en kleine onafgewerkte beeldjes

Het is aan zijn weduwe Annette Giacometti te danken dat zijn achterblijvende werk, het meubilair, het werkmateriaal en al zijn persoonlijke spullen zo goed bewaard zijn gebleven. Na haar dood in 1993 nam de Stichting Giacometti de zorg over. Naast vele beelden in diverse internationale musea waaronder het Stedelijk in Amsterdam, het Kröller Müller in Otterloo, Centre Pompidou en de Fondation Louis Vuitton in Parijs en het MoMa te New York, heeft de stichting de grootste collectie van Giacometti in bezit. 350 Sculpturen, 90 schilderijen en meer dan 2.000 tekeningen.

Door toeval of door puur geluk ben ik die ochtend helemaal alleen in de Fondation Giacometti Parijs

Tot juni 2018 had de beroemde beeldhouwer Giacometti nog geen eigen museum in Parijs. Dit in tegenstelling tot belangrijke beeldhouwers wiens musea zijn ondergebracht in hun ateliers. Rodin heeft er zelfs twee, één in het zevende arrondissement en één in de buitenwijk Meudon. Het atelier van Brancusi werd gereconstrueerd op de piazza van het Centre George Pompidou. Bourdelle en Zadkine resideren in hun eigen atelier en Maillol in een hôtel particulier aan de rue de Grenelle.

Sommige beelden in het museum zijn nog nooit aan het publiek getoond

Het prachtige pand beschikt over een belangrijke verzameling maar is te klein voor een echte museale infrastructuur. Fraai is de uitzonderlijke constructie van zijn atelier waarvan de elementen volledig bewaard zijn gebleven. Zelfs de wanden, Alberto Giacometti tekende zijn ontwerpen op alles wat zich daarvoor leende, zelfs de muren. Onder de tentoongestelde objecten in zijn atelier bevinden zich enkele zeer fragiele kunstwerken in gips en klei waaronder de zittende man, ook wel bekend als Lotar III. Sommige beelden zijn nog nooit aan het publiek getoond. In een speciaal prentenkabinet worden zijn schetsboeken en tekeningen tentoongesteld. De Fondation bezit een uitzonderlijke verzameling van bijna 5000 tekeningen en lithografieën en getuigen van een niet aflatende scheppingsdrift. 

Dit herenhuis werd tussen 1912 en 1914 gebouwd en was het oude atelier van ontwerper Paul Follot

De renovatie is met zorg uitgevoerd. Tussen de hoge plafonds en de niveauverschillen tussen de kleine ruimtes heeft de architect Pascal Grasso een origineel parcours uitgezet. Het interieur heeft prachtige mozaïeken en door de kleine ruimtes en doorgangen wordt je steeds verrast door de intieme opstelling van de kunstwerken en de fraaie overgangen tussen Jugendstil en Art deco. Tussen 1913 en 1916 had Pablo Picasso zijn atelier in het aangrenzende pand. Een stukje verder woonde de schrijfster Simone de Beauvoir van 1955 tot aan haar dood in 1986.

Fraaie details en op de wand een simpele plattegrond zoals bedacht door de architect Pablo Grasso

Wie was eigenlijk Alberto Giacometti?

Alberto Giacometti werd op 10 Oktober 1901 geboren in Borgonovo, vlakbij de  Italiaanse grens in Zwitserland als zoon van Giovanni Giacometti, oorspronkelijk Portugese vluchtelingen. Alberto komt uit een kunstzinnige familie, zijn broers waren ook bekende  kunstenaars. Na een tijdje gestudeerd te hebben aan de kunstacademie in Genève, ging hij in 1922 in opleiding bij de beeldhouwer Antoine Bourdelle in Parijs. In zijn atelier experimenteerde hij met surrealisme en kubisme, de leidende stromingen van die tijd. Hier ontmoette hij onder meer Pablo Picasso en Salvador Dali. Hij exposeerde samen met  Joan Miro en Jean Arp. Eind jaren ‘30 ontwikkelde hij zijn eigen stijl, toen hij studies ging maken van het menselijk hoofd.

Zijn vrouw Annette en zijn zusje stonden vaak model voor Alberto Giacometti

Tijdens de tweede wereldoorlog vluchtte Giacometti naar het neutrale Zwitserland, maar in 1945 keert hij weer terug naar Parijs. In 1946-1947 begonnen zijn experimenteren met uitgerekte dunne beelden, waarbij hij zijn zusje als model gebruikte. Hij maakte haar ledematen langer en de beelden werden steeds dunner. Het betekende zijn doorbraak en dit resulteerde in een reeks solo exposities in New York en Parijs. Al in 1947 maakte hij zijn eerste ‘Homme qui marche’. Hij vertegenwoordigde Frankrijk op de biënnale van Venetië in 1956. Naar het eind van zijn leven maakt hij zijn beroemdste beelden waaronder de serie L’Homme qui marche I en II (1960) en Grand Femme (1960).

Elke dag dacht Alberto Giacometti aan het plegen van zelfmoord, bij voorkeur door zichzelf in brand te steken. Hij was benieuwd naar de ervaring van de dood, maar betreurde wel ten zeerste dat ze maar één keer beleefd kon worden. Giacometti overleed op 11 januari 1966 in Zwitserland, als een van de grootste beeldhouwers van de 20^e eeuw. Hij overleed aan de gevolgen van een hartziekte en chronische bronchitis en werd begraven in Borgonovo, dicht bij zijn ouders.

Zoveel prachtige details. Net als deze jas die nonchalant op het bed is gegooid. De meester is aan het werk

De lange dunne werken van Alberto Giacometti behoren tot de meest beroemde en meest kostbare beeldhouwwerken van de moderne kunst. Begin februari 2010 werd een van de zes exemplaren van Giacometti's werk ‘L'Homme qui marche’ door de Commerzbank geveild voor 74 miljoen euro. De bank wilde het geld besteden aan culturele initiatieven en aan musea die door de bank worden gesteund.

In 2015 werd tijdens de lenteveiling van Christie's in New York ‘L’Homme au Doigt’ verkocht voor 141,3 miljoen dollar (126,7 miljoen euro). waarmee deze bronzen sculptuur het duurst geveilde beeldhouwwerk ooit werd.

Het prachtige pand van de Fondation Giacometti aan de rue Victor Schœlcher

Toegangskaarten voor een bezoek aan de Fondation Giacometti kunnen uitsluitend vooraf via het internet worden besteld. In verband met Covid is het museum tot nader order gesloten. Voor meer informatie raadpleeg a.u.b. de website.

Fondation Giacometti Parijs, rue Victor Schœlcher 5, 14^e arrondissement, metrostation Raspail of Denfert-Rochereau, lijn 4 & 6. 

Paris FvdV is nu ook te volgen op Instagram. Klik hier “Like me if you can”