7 december 2024, de werkweek van onze ambassadeur

Door de ambassade werd ik verzocht om de wekelijkse updates van onze ambassadeur in Frankrijk; Jan Versteeg, onder uw aandacht te brengen. Aan dat verzoek kom ik graag tegemoet, de verslagen van onze ambassadeur zijn informatief voor Nederlanders in Frankrijk en prettig leesbaar.

Veel leesplezier!

Inpakken en uitpakken

Frankrijk is geen polderland. Even terug in de tijd voordat ik naar de Parijse actualiteit ga. Het was nota bene een vroegere Griekse minister-president, Kostas Simitis, die me jaren geleden uitlegde waarom de politieke cultuur in Nederland anders is dan elders. De theorie die hij aanhing, was dat Nederland letterlijk niet zou hebben bestaan zonder een cultuur van samenwerking en compromissen. Want ieders bijdrage was nodig om de dijken in stand te houden en zo de polder droog te houden. In andere landen waren de belangrijkste uitdagingen van militaire aard. En dat zou daar hebben geleid tot verticaal leiderschap en een alles-of-niets-benadering. Lang niet iedereen is het eens met dit soort geografische en historische verklaringen voor de politieke cultuur van een land. Feit is dat, terwijl we in Nederland zelfs in een tijd met scherpe politieke tegenstellingen vaak ruim de tijd nemen om met veel politieke spelers bij elkaar te gaan zitten om tot een compromis te komen, in Frankrijk kwesties vaak eerder op scherp gezet worden. Beide werkwijzen hebben voor- en nadelen, maar verschillend zijn ze.

De erop-of-erondercultuur in de Franse politiek werd deze week opnieuw zichtbaar. Premier Michel Barnier - overigens voor Franse begrippen een doorgewinterde compromissenzoeker - besloot op maandag dat het genoeg geweest was. Hij leidde een minderheidsregering en had de afgelopen weken meerdere concessies gedaan om steun te krijgen voor zijn begrotingswetten, vooral van het radicaalrechtse RN van Marine Le Pen. Maar toen RN maandag nog een kostbare eis op tafel legde, besloot hij om het parlement heen te gaan en het roemrucht artikel 49.3 van de Grondwet in te roepen. Dat geeft een regering de mogelijkheid ‘haar verantwoordelijkheid te nemen’ en zonder instemming van de kamers een wet aan te nemen. De schrijvers van de grondwet hebben gezorgd dat een regering wel drie keer nadenkt voordat ze het parlement omzeilt, want in hetzelfde artikel ligt vast dat het parlement kan reageren door een ‘motion de censure’ aan te nemen. Als er een meerderheid is voor zo’n motie van afkeuring, leidt dat tot ontslag van de MP en zijn regering. Barnier had waarschijnlijk een kleine hoop dat een deel van de oppositie geen chaos wilde en zich van stemming zou onthouden. Maar helaas voor hem kreeg de motie een meerderheid, zodat hij op donderdagmorgen naar de president moest om zijn ontslag aan te bieden.

Voor ons als Nederlandse vertegenwoordiging in Frankrijk is zo’n politieke crisis meer dan een spectaculair schouwspel. Niet alleen omdat allerlei dingen die we met Frankrijk doen in ieder geval tijdelijk ingewikkelder worden door zo’n politieke crisis. Maar ook omdat de val van de regering zich voltrekt op het moment dat Frankrijk een begroting moet aannemen. In de nieuwe begroting zat een aantal belangrijke bezuinigingen die moesten helpen voorkomen dat de financiële markten het vertrouwen in Frankrijk verliezen. U kunt zich voorstellen dat dat laatste ook grote gevolgen zou kunnen hebben voor Nederland: we zijn economisch behoorlijk met elkaar verknoopt. Kortom, veel vragen uit Den Haag, werk aan de winkel voor het ambassadeteam.

President Macron, die een mandaat heeft tot 2027, kwam woensdagavond terug van een bezoek aan Saoedi-Arabië, en kon meteen aan de slag om de zoektocht naar een nieuwe, handelingsbekwame, regering te beginnen. Nieuwe verkiezingen kunnen volgens de Franse wet pas een jaar na de vorige, dus dat is geen optie. Waarschijnlijk zal hij proberen een premier te benoemen die gesteund, of minstens gedoogd, wordt door een brede groep partijen rondom het politieke midden. Of de partijen die dit afgelopen zomer niet wilden, er nu wel aan willen meewerken, valt te bezien. Boven dit alles hangt als een donkere wolk de noodzaak om een begroting voor 2025 tot stand te brengen. Wordt vervolgd…

En zo lijkt het alweer lang geleden dat ik maandag op bezoek was op het hoofdkwartier van de UNESCO, het domein van mijn collega-ambassadeur Monique van Daalen. Ik was daar voor de Prix Versailles, een jaarlijkse architectuur- en designprijs. Het door KAAN Architecten verbouwde Paleis het Loo kreeg een prijs in de categorie van ‘mooiste musea van de wereld’. Ook in de categorie ’sportfaciliteiten’ werd een Nederlands architectenbureau onderscheiden met een prijs. VenhoevenCS en hun Franse partner Ateliers 2/3/4 werden onderscheiden voor hun ontwerp voor het zwemstadion in Saint-Denis dat ter gelegenheid van de Olympische Spelen werd gebouwd.

Deze week nog meer aandacht voor het bedrijfsleven. Samen met Stefan Koreneef, hoofd van de innovatie-afdeling en Martijn Adelaar, hoofd van de economische afdeling, had ik de CEO’s van Nederlandse bedrijven (of Frans-Nederlandse) bedrijven weer eens op bezoek. We nodigen hen af en toe uit om meer te horen over de Franse economie en over het zakendoen in Frankrijk. Dit keer hadden we een extra aanleiding: 2025 is door beide regeringen uitgeroepen tot het Economisch Jaar Nederland-Frankrijk en uiteraard hebben de grote bedrijven daar een belangrijke rol bij te spelen. Nederland exporteert jaarlijks voor ongeveer 60 mrd euro naar Frankrijk en in omgekeerde richting is dat tussen de 20 en de 30 miljard. Dat is veel geld, en een groot aantal banen. Maar er is ook nog ruimte voor groei – zeker in een tijd dat Europa zichzelf minder afhankelijk moet maken.

In woelige tijden is ook belangrijk af en toe ontspanning te zoeken. Gelukkig biedt Parijs daar ook veel mogelijkheden voor. Afgelopen zondag volgde ik een tip van lezeres Nathalie Klaassen, waarmee ik deze zomer rondom de ‘Marathon pour Tous’ in contact kwam. Ze raadde aan om eens via de ‘Coulée Verte’, die bij de Place de la Bastille begint, naar het Bois de Vincennes te lopen. Inderdaad een prachtige tocht: ik ben eerst langs de Seine naar het Canal Saint-Martin gerend, en heb toen de groene route over het ‘Viaduc des Arts’ genomen. Ook voor wandelaars een aanrader: op dit kilometerslange viaduct is de vroegere spoorlijn vervangen door een prachtig groen stadspark, en onder het viaduct vonden creatieve ondernemers hun plek.

Daarnaast had ik de kans om, vlak voor Sinterklaas, nog twee verjaardagskado’s (uit juli!) te verzilveren. Op woensdagavond ging ik met mijn vrouw Bärbel naar een optreden van zangeres Emma Peters. Een paar jaar geleden als youtuber begonnen op haar kamertje op de ouderlijke boerderij in de buurt van Lille, staat ze nu op het hoofdpodium van de tempel van het Franse chanson, L’Olympia. Het was een fantastisch concert, waar je nog dagen aan terugdenkt. Wilt u een indruk krijgen van haar muziek, luister dan eens naar haar CD ‘Cover’, waarop ze populaire Franse rapnummers heeft omgewerkt tot akoestische chansons voor zang en gitaar.

Daarnaast had ik van de kinderen kaartjes gekregen voor Jorge Drexler, de in Madrid woonachtige Uruguayaanse zanger waar we als gezin veel naar luisterden toen we de eerste keer in Spanje woonden. Zijn concert in Parijs in oktober moesten we overslaan, dus pakten we de herkansing, gisteren in Tivoli Vredenburg in Utrecht. Heerlijk om, met het inmiddels 20 jaar oudere gezin, weer naar de nummers van zijn albums ‘Sea’, ‘Eco’ en ‘Doce segundos de Oscuridad’ te luisteren.

Aanstaande zaterdag vindt de heropening van de Notre-Dame de Paris plaats, een grote ceremonie met onder andere president Macron, en Laurent Ulrich, de aartsbisschop van Parijs. Misschien weet u ook nog waar u was toen u hoorde dat de Notre-Dame in brand stond. Dat de reconstructie van de Notre-Dame binnen iets meer dan vijf jaar al af is, is eigenlijk een wonder. Zeker als je in het achterhoofd houdt dat de bouw van de Notre-Dame honderden jaren heeft geduurd. De eerste steen werd gelegd in 1164, en pas in 1345 was de bouw helemaal voltooid. Vorige week was op het NOS journaal al een korte preview te zien van hoe wonderschoon de kathedraal er nu uitziet. Mocht u er nog meer van gaan zien op TV of op internet, dan is het misschien ook de moeite waard om de Netflixserie te bekijken over de brand en de heldenrol van de brandweermannen, zonder wie de kathedraal waarschijnlijk zou zijn ingestort.

Tijd om af te sluiten. Als u ook nog surprises moet maken en gedichten moet schrijven omdat Sint dit weekend nog gaat aankloppen, dan voelt u dezelfde druk als ik. Ook degenen die het eind van de week meer ontspannen tegemoet gaan, wens ik een heel mooi weekend.