45 ct

NEDERLANDS ONDERAAN

Pour qui a suivi la scène politique française du printemps dernier, ce début d’automne est d’un calme déconcertant. Mais où sont passés les gilets jaunes qui gonflaient comme autant de rivières les artères de quasiment toutes les villes de France et de Navarre ? Dimanche dernier, un dernier bataillon, la Vieille Garde de cette Grande Armée, a encore rugit sur les trottoirs de la capitale, mais ils étaient peu, et ont perdu, semble-t-il, l’attention du public parisien et donc l’attention publique. Ce mouvement, ou mieux dit cette mouvance aux multiples visages est-il donc mort ? Le croire serait être un bien piètre analyste. Ceux qui se sont si longtemps, si souvent mobilisés à grands frais et avec de non moins grands risques, n’ont simplement pu tenir leur effort au-delà de l’été ; ils ont été eus à l’usure. Alors, la grande rivière a plongé pour continuer sa route sous terre. Elle ressurgira, n’en doutons pas, ayant fait tout un travail sous la surface, elle rejaillira encore plus forte et peut-être encore moins canalisée.  Ce qui me le fait penser? De petits signes glanés ci et là, qui montre un glissement des tendances, des modes de pensée, des attitudes. Un exemple: la semaine dernière, j’étais dans le supermarché local de Joinville, bourgade de Lorraine au passé glorieux mais aujourd’hui économiquement sinistrée, vidée de son énergie d’antan. Et voici qu’au rayon lait, mes yeux tombent sur les emballage d’un litre, et ce que j’y vois me fait comprendre que les temps changent : les fabricants ne vantent plus la qualité de l'herbe, on ne montre plus de vache gambadante ni de fermière avenante, non : l’argument-marteau, celui que toutes les marques locales reprennent en essayant de se…couper l’herbe sous le pied, c’est le prix du lait payé au producteur local, 40 centimes du litre, clame l’un, 44, renchérit le second, 45 (!!) assène le second. Et tous soulignent qu’il s’agit de lait 100% français, et de plus produits par des vaches ne recevant pas de céréales OGM (Organismes Génétiquement Manipulés). Les éleveurs et éleveuses sont mis à l’honneur : ‘Merci à Élodie, Valéry, Amélie!’ Et qui sont-ils, ces jeunes qui essaient de s’en sortir en produisant notre nourriture, mais sont souvent poussés à la faillite par les grosses entreprises? Des gilets jaunes en puissance. Le fait que les producteurs de lait se donnent maintenant le profil de protecteurs des paysans (ils le font parce que ça fait vendre, bien sûr) indique une prise de conscience généralisée de la situation des petits – agriculteurs, artisans, ouvriers – toute une France d’en bas, qu’il faudra désormais consulter, même si elle ne parle pas d’une seule voix. Il faudra l’inclure dans l’équation déjà si compliquée de l’avenir du pays. Vite fait et clairement communiqué, car sous la surface gronde la rivière …

NL/ Voor wie het Franse politieke toneel afgelopen voorjaar heeft gevolgd, is dit vroege najaar onthutsend rustige. Maar wat is er gebeurd met de gele vesten die als rivieren in de grootste avenues van bijna elke stad in heel Frankrijk zijn ingerold? Afgelopen zondag brulde een laatste bataljon, de oude garde van dit grote leger, opnieuw op de trottoirs van de hoofdstad, maar ze waren weinigen, en hebben verloren, zo lijkt het, de aandacht van het Parijse publiek en dus de publieke aandacht. Is deze beweging, of beter gezegd deze veelkoppige golf, dood? Wie dit geloofd is een slechte analist. Degenen die zo lang gemobiliseerd zijn, zo vaak, tegen hoge kosten en met niet minder risico, zijn gewoon niet in staat geweest om hun inspanningen na de zomer vol te houden; hun dynamiek is versleten. En dus dook de grote rivier onder om zijn reis ondergronds voort te zetten. Het zal ongetwijfeld weer verschijnen, na veel werk onder de oppervlakte te hebben gedaan, en zal het nog sterker kolken en misschien nog minder gekanaliseerd kunnen worden.  Wat doet me dat denken? Hier en daar zijn er kleine signalen te zien die een verschuiving in trends, denkwijzen en houdingen laten zien. Vorige week was ik bijvoorbeeld in de plaatselijke supermarkt in Joinville, een stad in Lotharingen met een roemrijk verleden, maar nu economisch verwoest, beroofd van zijn vroegere levenskracht. Bij de melkafdeling zijn mijn ogen op de één-literverpakkingen gevallen en wat ik zag, maakte me duidelijk dat de tijden aan het veranderen zijn: de fabrikanten scheppen niet langer op over de kwaliteit van het gras, ze tonen niet langer een  dansende koe of een leuke boerin, nee: het hoofdargument, het argument waarmee alle lokale merken het gras onder elkaars voet proberen te maaien, is de prijs die aan de lokale producent per liter melk wordt betaald: 40 cent per liter, beweert de ene, de andere: 44, en de derde gaat verder: 45 (!). En alle benadrukken dat het 100% Franse melk is, en dat het bovendien wordt geproduceerd door koeien die geen GGO-graan (genetisch gemanipuleerde organismen) krijgen. De boeren zijn onder het voetlicht gezet: "Dank aan Élodie, Valéry, Amélie!" En wie zijn zij, deze jonge mensen die zich hun leven proberen de verdienen door voor ons voedsel te produceren, en vaak door grote bedrijven tot de failliet worden gedwongen? Rasechte gele vesten. Het feit dat de melkproducenten zich nu het profiel aanmeten van beschermers van de boeren (ze doen dat natuurlijk omdat het verkoopt), wijst op een algemeen bewustwording van de situatie van kleine boeren, ambachtslieden en arbeiders - een heel ‘Frankrijk van onder’, dat nu geraadpleegd zal moeten worden, ook al spreekt het niet met één stem. Het zal moeten wel worden opgenomen in de toch al ingewikkelde schepping van de toekomst van het land. Snel moet het gebeuren, en duidelijk gecommuniceerd, want onder de oppervlakte brult de rivier...