28 april 2024, de werkweek van onze ambassadeur

Door de ambassade werd ik verzocht om de wekelijkse updates van onze ambassadeur in Frankrijk; Jan Versteeg, onder uw aandacht te brengen. Aan dat verzoek kom ik graag tegemoet, de verslagen van onze ambassadeur zijn informatief voor Nederlanders in Frankrijk en prettig leesbaar.

Veel leesplezier!

Speeches, Spelen, Koningen en Tulpen

Je reviens vous parler d’Europe. Dat zijn niet mijn woorden, maar die van de Franse president Emmanuel Macron, die afgelopen donderdag zijn tweede Sorbonne-speech gaf. De eerste Sorbonne-toespraak van Macron in 2017 werd als baanbrekend beschouwd: een jonge Franse president lanceerde het idee van een strategisch autonoom Europa. Dat wil zeggen een Europa dat voor zichzelf kan zorgen en waar we in staat blijven onze eigen beslissingen te nemen.

Nu kan ik me goed voorstellen dat u niet iedere dag stilstaat bij het concept strategische autonomie, maar in de huidige onzekere wereld is het een belangrijk concept geworden. In de COVID-tijd bleek eerst dat we in Europa niet genoeg medisch materiaal meer konden produceren, en daarna dat de aanvoer van alle andere producten, van bouwmaterialen tot computerchips, zomaar onderbroken kon worden. Twee jaar later viel Rusland Oekraïne binnen en kwamen we er in een klap achter hoe afhankelijk we waren geworden van gasleveranties uit Rusland, met scherp stijgende energieprijzen tot gevolg. En weer iets later dat de Europese defensie-industrie niet in staat is te leveren wat nodig is: 80% van het militair materieel dat we inkopen, wordt geïmporteerd, vooral vanuit de VS. En het is geen geheim dat de Amerikanen hun aandacht steeds meer naar andere delen van de wereld verleggen.

Door dit alles zijn steeds meer mensen in Europa ervan overtuigd geraakt dat we aan onze ‘strategische autonomie’ moeten werken. Ook de Nederlandse regering vind dat, al merken wij wel altijd op dat het moet gaan over ‘open strategische autonomie’. We moeten ons niet opsluiten, of met de rug naar de wereld gaan staan, maar ook verstandig samenwerken met landen buiten Europa. Niet verwonderlijk voor een land dat gedeeltelijk van de wereldhandel leeft en van oudsher ook warme banden heeft met de VS en het VK.

Waar ik in 2017 nog in Nederland woonde en werkte, had ik nu de kans om aanwezig te zijn in de bankjes van de Sorbonne, het had enige logica dat de Europese ambassadeurs ook uitgenodigd waren. Ik zal niet de hele speech met u doornemen, want daarmee doe ik de toespraak geen recht. Wat ik er wel wil uitlichten, is dat Macron stelt dat het voortbestaan van Europa niet vanzelfsprekend is. Dat klinkt een beetje onheilspellend, maar ik denk dat we zijn woorden moeten opvatten als een aansporing: er is actie nodig om te zorgen dat we overeind blijven en onze identiteit behouden.

Voorop stond dat we onze Europese economie moeten versterken. Daarnaast stelt Macron dat het belangrijk is dat we als EU een geloofwaardige defensie-industrie hebben, niet in de laatste plaats om Rusland af te schrikken. Verder benadrukte hij dat we als Europeanen niet moeten vergeten waar we vandaan komen en welke waarden we hoog willen houden.

De speech van Macron was een van de grote gespreksonderwerpen bij de receptie die de ambassade op diezelfde dag organiseerde ter gelegenheid van Koningsdag. Omdat Koningsdag dit jaar op zaterdag valt, hebben we de receptie iets naar voren verplaatst. Het doel is immers om te investeren in ons professionele netwerk in Frankrijk (vaak Fransen, maar er waren ook een aantal Nederlanders en mensen van andere ambassades) en hen te bedanken voor de goede samenwerking. Het is ook een moment om mensen een positief gevoel over Nederland te geven. Ik geloof dat het ambassadeteam daar dit jaar opnieuw in is geslaagd, geholpen door onder andere de Koninklijke marechaussee, door onze innovatieve voedselproducenten, en dankzij de heerlijke oesters uit Yerseke en de prachtig tulpen uit de bollenstreek. Geweldig om in de wijde omtrek van de residentie mensen vrolijk rond te zien lopen met een bos Hollandse tulpen.

Dit jaar hadden we een bijzondere gast, namelijk Alexandra van Huffelen, Staatssecretaris voor Koninkrijkszaken en Digitalisering. Zij is namens Nederland ook verantwoordelijk voor de relatie met Sint-Maarten (of Saint-Martin), het eiland waar het Koninkrijk een grens delen met Frankrijk. De staatssecretaris gaf een korte toespraak, waarin ze schetste hoe Nederland en Frankrijk in de afgelopen eeuwen naar elkaar toe zijn gegroeid, maar wist met een paar persoonlijke noten ook de harten te raken.

Soms krijgen de vraag waarom we niet alle Nederlanders in Frankrijk uitnodigen voor Koningsdag? Dat is vooral omdat we dan voor een onmogelijke keuze komen te staan: wie nodigen we wel uit, wie niet? Er wonen tienduizenden Nederlanders in Frankrijk, en het is logistiek onmogelijk is om die allemaal welkom te heten. Daarnaast is het natuurlijk ook kwestie van budgetten: we kunnen niet van de Nederlandse belastingbetalers vragen of ze een groot gezelligheidsfeest voor hun landgenoten in Parijs willen bekostigen.

Vandaag, vrijdag, stond overigens weer grotendeels in het teken van de Olympische Spelen. We brachten een uitgebreid bezoek aan Saint-Denis, de gemeente juist ten Noorden van Parijs waar een belangrijk deel van de Spelen zich gaan afspelen. U kent de plek wel: als u via de A1 Parijs binnenrijdt, ziet u links het enorme ‘Stade de France’ liggen, en rechts het gloednieuwe Olympische zwembad dat door de Nederlandse architecten van VerhoevenCS is ontworpen. We kregen uitgebreide toelichting bij de plannen voor de Spelen van de dynamische burgemeester Mathieu Hamotin.

Saint-Denis is een van oudsher een van de minder welvarende gemeentes rondom Parijs. Het was een gebied met veel kwijnende industrie dat verarmde toen die bedrijven werden gesloten of wegtrokken. De laatste jaren is de gemeente weer meer in trek omdat de vierkantemeterprijs van de huizen veel lager ligt dan binnen de ‘périphérique’. En omdat er nieuwe activiteit is, waaronder het Stade de France dat in de jaren negentig werd gebouwd. Met de Spelen hoopt men aan die positieve ontwikkeling nog een impuls te geven, en als ik het enthousiasme van de ‘Dyonisiens’ (inwoners van Saint-Denis) zie, heb ik er alle vertrouwen in.

Ook de vroege geschiedenis van Saint-Denis is interessant. Volgens de legende werd Denis, de eerste bisschop van Parijs, in Montmartre onthoofd omdat de Romeinen het niet eens waren met zijn pogingen om de galliërs tot het Christendom te bekeren. Denis legde zich er niet bij neer, maar pakte zijn hoofd op en liep ermee naar het Noorden. Op de plek waar hij bezweek (hij kon nog net zijn hoofd afgeven) en begraven werd, werd later een kerk en een abdij gebouwd. Vanaf de 7-de eeuw (!) zijn bijna alle Koningen, Koninginnen en hun kinderen in de basiliek van Saint-Denis begraven. In de 12-de eeuw werd het gotische deel van de huidige basiliek gebouwd. Omdat in de theologie van die tijd het (goddelijke) licht een belangrijke rol speelde, kregen katholieke kerken vanaf toen enorme gebrandschilderde ramen. Dat op zijn beurt, leidde ertoe dat de hele bouwwijze van kerken moest worden veranderd. Er waren geen massieve, zware muren meer die het dak konden dragen. Dus moesten er aan de buitenkant stenen steunberen worden gebouwd, die dan weer verzwaard moesten worden met kleine torentjes. U kent het resultaat in de vorm van de grote, elegante gotische kathedralen, die zich vanuit het Île-de-France over Europa verspreidden.

Saint-Denis is vanaf de vroege middeleeuwen ook altijd een plek geweest waar mensen die tussen Parijs en Noord-Europa reisden, een tussenstop maakten. Of u nu voor de Spelen komt, of gewoon op doorreis bent, ik kan u een bezoekje aan de basiliek van Saint-Denis van harte aanbevelen. Zij is wat moeilijk te vinden, middenin een (nog) niet super aanlokkelijk stadscentrum, maar met zijn tientallen koninklijke graven en de prachtige glasramen is de kerk zeer de moeite waard.

Overigens was ik ook vorig weekend al in Saint-Denis, omdat men daar in het centrale park ieder jaar een groot tulpenfestival organiseert en dan kan Nederland natuurlijk niet ontbreken. Sinds enkele jaren zorgt de ambassade daar, met hulp van het Nederlandse bedrijfsleven, voor een tulpenpluktuin met 20.000 tulpen. De tulpen staan het hele weekend te pronken, maar het plukken moet natuurlijk wel georganiseerd worden, want er komen tienduizenden mensen op het festival af. Toen op zondag het moment aangebroken was dat iedereen een bosje voor thuis mocht meenemen, stond er een honderden meters lange rij. Maar de sfeer was geweldig en de medewerkers die zaterdag en zondag het kraampje van de ambassade bemanden (een frisse klus) waren getroffen door de vrolijkheid en de beleefdheid waarmee ze werden aangesproken. Al met al een goede investering in de contacten met deze Olympische gemeente.

Jan Versteeg