Door de ambassade werd ik verzocht om de wekelijkse updates van onze ambassadeur in Frankrijk; Jan Versteeg, onder uw aandacht te brengen. Aan dat verzoek kom ik graag tegemoet, de verslagen van onze ambassadeur zijn informatief voor Nederlanders in Frankrijk en prettig leesbaar. 

Tegenstellingen

Deze week had Parijs nog ‘vacances d’hiver’: de scholen waren dicht, veel mensen zijn de stad uit, de bedrijven en ministeries waren dun bezet. Een prima week dus voor de collega’s om vakantie te nemen, waar ook gretig van gebruik gemaakt werd. De combinatie van relatief weinig afspraken en weinig mensen op de werkvloer gaf ruimte om achterstallige mail (en Messenger-berichten!) weg te werken, wat mensen te bellen, een rondje door het Bois de Boulogne te rennen, na te denken en de komende periode voor te bereiden. Er komen weer een aantal grote dingen aan.

Maar het is ook de week waarin het twee jaar geleden is dat Rusland probeerde Oekraïne te overmeesteren. En daar werd in Parijs op verschillende manieren bij stil gestaan – overigens tegen de achtergrond van onrustbarende berichten dat Rusland in de gevechten op dit moment de overhand heeft, onder meer door gebrek aan munitie bij de troepen die Oekraïne verdedigen.

Maandagavond was ik door de Poolse en de Oekraïense ambassadeurs uitgenodigd voor de documentairefilm ‘Pierre, feuille, pistolet’, in Nederland uitgebracht onder de titel ‘In the rearview’. Ik was ervan ondersteboven. De Poolse regisseur Maciek Hamiela besloot zich nuttig te maken voor de burgers die in de knel kwamen in Oekraïne. Hij stapte in zijn gezinsauto en reed diep Oekraïne in, naar de plaatsen waar het heftigst werd gevochten, om mensen te evacueren.

Hij maakte tientallen ritten langs uitgebrande tanks en personenauto’s, om mijnenvelden heen, door geheel kapotgeschoten dorpen, ingestorte bruggen, flats waarvan de bovenste lagen zijn uitgebrand. Met op de dubbele achterbank gewone mensen, vooral vrouwen, kinderen en ouderen, die het oorlogsgeweld ontvluchtten. Hij legde hun verhalen vast. Huis-tuin-en-keuken verhalen, kinderfantasieën, warme herinneringen aan de tijd voor de oorlog, maar ook vreselijke verhalen over martellingen, explosies en executies. Afwisselend richt de camera zich op de evacués achterin en op de troosteloze en kapotgeschoten wereld buiten de auto.

Het zien van aan de ene kant de levens van mensen die je familie zouden kunnen zijn en aan de andere kant de enorme vernieling van de oorlog, kwam hard binnen. Dagelijks cijfers en kaartjes in de krant zien, is één ding. Maar kennis maken met de mensen waar het over gaat, is iets anders.

Ik moest daar ook voortdurend aan denken bij de andere momenten deze week die over Oekraïne gingen, zoals een debat met de minister van defensie Lecornu en experts op de universiteit, of de herdenkingsbijeenkomst die de Amerikaanse ambassade op donderdagavond organiseerde. En bij de voorbereidingen voor de bijeenkomst die president Macron komende maandag organiseert in Parijs, waarvoor ook premier Rutte is uitgenodigd. Daarbij staat de vraag centraal hoe we meer kunnen doen om Oekraïne te helpen Rusland te weerstaan.

Dinsdag had ik oud-ambassadeur Gérard Araud op bezoek, een van de grootste Franse diplomaten van zijn generatie. Toen ik midden jaren negentig als jong diplomaat bij onze vertegenwoordiging bij de NAVO werkte, was Araud één van de meer uitgesproken stemmen in het overleg tussen de Bondgenoten. Zijn scherpe geest en grote charme hielpen hem toen om, ondanks de vaak afwijkende meningen van Frankrijk, een gerespecteerde en effectieve onderhandelaar te zijn. Daarna nam zijn carrière een hoge vlucht, hij werd onder meer directeur-generaal politieke zaken in Parijs en vertegenwoordigde Frankrijk als ambassadeur in Israël, bij de Verenigde Naties in New York en in Washington.

Inmiddels is hij gepensioneerd, schrijft boeken, en is nog altijd een belangrijke stem als het over de Franse buitenlandpolitiek gaat, met als specialismen de VS, de veiligheidspolitiek en het Midden-Oosten. Over die laatste regio komt binnenkort zijn nieuwste boek uit, ‘Mon Israël: le piège de l’histoire’, dat begin maart zal verschijnen. Ik ben er erg benieuwd naar, ook omdat Araud vooraf al waarschuwt dat zijn boek noch de militanten aan de ene kant, noch die aan de andere kant, gelukkig zal maken. Hij wil dus niet doen alsof er simpele antwoorden zijn, maar zal ongetwijfeld een aantal verstandige dingen zeggen.

Eerder dit jaar las ik ‘Passeport Diplomatique, quarante ans au quai d’Orsay.’ Het is misschien een beetje voor de fijnproever, maar het lees als een trein en is voor de liefhebber van de internationale betrekkingen zeer leerzaam. En afgelopen weekend kocht ik bij de boekhandel op de hoek ook snel nog ´Nous étions seuls’, misschien wel het beste boek van Araud. Het gaat over de periode van 1919 tot 1939, dus van de Vrede van Versailles tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Araud weet daarin heel goed duidelijk te maken dat de gebeurtenissen uit die periode de Franse buitenlandpolitiek tot op de dag van vandaag beïnvloeden. Voor mij heel nuttig om te lezen, ook omdat wij vaak niet begrijpen waarom Frankrijk zo hamert op zichzelf kunnen redden en niet vertrouwt op de hulp van de VS en het VK. Wij beleven dat heel anders, omdat we vooral door de Amerikanen, de Engelsen en de Canadezen zijn bevrijd en beschermd en ook de geschiedenis vaak met een Engelse en Amerikaanse bril hebben bekeken. Het is niet aan mij om te beslissen welke versie van de geschiedenis juist is, maar het is nuttig om er van verschillende kanten naar te kijken.

En helaas leven we in een tijd waarin de geschiedenis er weer toe doet. En wat mij betreft dan niet in de eerste plaats als een bron voor allerlei claims en eisen, maar vooral om te leren hoe het mis kan gaan. Hoe kwam het dat bepaalde situatie uit de hand liepen? Waar ging het mis, wat had kunnen worden vermeden? En hoe zijn we uiteindelijk weer in stabiele, veilige en welvarende periodes terechtgekomen? In de tweede helft van de twintigste eeuw, na de verwoestende oorlogen, dachten we een aantal dingen geleerd te hebben. Zoals de noodzaak van een stevige landsverdediging, een zekere kalmte in de buitenlandse politiek en samenwerking in de EU en de NAVO. Het zijn woelige tijden, maar ik denk dat dat nog steeds waardevolle ankers zijn.

Van veel praktischer aard, maar ook heel belangrijk, is de rol van de ambassade ter ondersteuning van Nederlanders in Frankrijk. In dat kader hadden Mieneke Start, de coördinator van de consulaire afdeling en ik vanmiddag een overleg met de Stichting Nederlanders Buiten Nederland (SNBN). Zij komen op voor al die Nederlanders die in het buitenland wonen. En ze wilden nog eens met ons spreken over de dienstverlening van de ambassade, en dan vooral op het gebied van de reisdocumenten. Voor ons heel nuttig, want we horen graag wat we beter kunnen doen. En we vinden het ook fijn als we de kans krijgen om uit te leggen wat er wel en niet mogelijk is, en waarom.

We spraken met name over de problemen die mensen ondervinden bij het aanvragen van een nieuw paspoort. Ik loop de belangrijkste punten even een-voor-een door:
1. Soms is het moeilijk een plek te krijgen in het online afsprakensysteem. We proberen zoveel mogelijk mensen een afspraak te geven, maar er zijn begrenzingen aan de capaciteit. Die hebben simpelweg te maken met de hoeveelheid mensen en middelen die we hier en in Den Haag ter beschikking hebben. We doen ons best om wachttijden te bekorten. Voor echte noodgevallen vinden we altijd een oplossing. Overigens: er gaan nogal wat afspraken verloren doordat mensen een afspraak maken, uiteindelijk niet kunnen en vergeten de afspraak te annuleren. Wij, en uw medeburgers, zouden u erg dankbaar zijn als u de afspraak tijdig annuleert, zodat we iemand anders blij kunnen maken. Een tweede tip: loop nauwkeurig de checklist door om te zorgen dat u alles bij u heeft. Incomplete aanvragen kosten veel extra tijd, voor u en voor ons team, waardoor we minder aanvragen kunnen behandelen.
2. Er zijn af en toe technische storingen. Ook wij vinden dat enorm vervelend. De technici op de thuisbasis doen er alles aan om de fouten uit de software te halen.
3. Mensen ondervonden problemen bij het ruim van te voren boeken van een afspraak, omdat de agenda pas 1-2 maanden van tevoren wordt opengesteld. De reden daarvoor was dat de verwerkingscapaciteit beperkt is, en het moeilijk was te voorspellen hoe de verhouding tussen vraag en aanbod zich zou ontwikkelen. Nu we iets beter kunnen inschatten of we de vraag aan kunnen, hebben we besloten de agenda minimaal 2 tot 3 maanden van tevoren open te stellen. U kunt vanaf deze week ook al afspraken boeken in mei.
4. Mensen die ver weg wonen, spenderen veel tijd en geld om helemaal naar de Ambassade in Parijs te komen. Oorzaak is de verschijningsplicht bij paspoortaanvragen, die in Nederland en de meeste andere Europese landen in de wet vastligt. Vroeger was een paspoortaanvraag ook mogelijk bij honoraire consulaten. Dat hebben we bij een bezuinigingsronde in 2013 moeten veranderen, vanwege de beveiligingseisen en de hoge kosten. We proberen wel het mobiele paspoortaanvraagstation, dat eigenlijk bedoeld is om mensen te helpen die om medische redenen niet kunnen reizen, enkele keren per jaar in te zetten om zoveel mogelijk Nederlanders te helpen die op grote afstand van Parijs wonen. Daar zijn echter ook grenzen aan, want als medewerkers met dat paspoortaanvraagstation op reis gaan, zijn ze niet in Parijs inzetbaar. En we moeten voorrang geven aan mensen die om medische redenen niet kunnen reizen. De reizen van het mobiele aanvraagstation worden ruim vooraf aangekondigd op de website van de ambassade.

Het is een beetje uitgebreid, maar ik hoop dat het ook voor u nuttige informatie is. Ik wens u een goed weekend!

Jan Versteeg