Het franse zorgsysteem

Omdat in dit forum door nieuwkomers in Frankrijk regelmatig vragen verschijnen over het franse zorgsysteem, heb ik besloten mijn standaardantwoord op die vragen vast te leggen in een artikel. Dan kan ik daar in het vervolg simpelweg naar verwijzen.

Het basiszorgverzekeringssysteem in Frankrijk is heel anders is geregeld dan in Nederland. Het franse basiszorgstelsel is vastgelegd in de Wet PUMa (Loi de la Protection Universelle Maladie). In het algemeen kun je stellen dat de basisverzekering vrijwel alles vergoedt. Maar niet volledig, zoals in Nederland. (Aan de andere kant betaal je hier ook geen jaarlijkse eigen bijdrage.) In de basisverzekering zijn voor alle medische verrichtingen en voor bezoeken aan artsen, specialisten en tandartsen en voor hun medische handelingen basistarieven vastgesteld. Die zijn laag. Van die lage tarieven vergoedt de basisverzekering (Caisse Primaire d'Assurance Maladie oftewel CPAM) in het algemeen 70%.

Omdat de vastgestelde basistarieven zo laag liggen, rekenen veel specialisten en tandartsen véél meer dan het basistarief. Toch krijg je als patiënt maar 70% van het basistarief vergoed. Alleen wanneer je lijdt aan een erkende chronische ziekte (ALD = Affection de Longue Durée), krijg je 100% van de basisvergoeding terug. ("Erkend" wil zeggen dat de ziekte op een vastgestelde lijst met chronische ziektes voorkomt.) Zie voor de lijst met erkende chronische ziektes bijvoorbeeld Service Public. De overschrijdingen van de tarieven door specialisten komen dan nog steeds (gedeeltelijk) voor eigen rekening. Zie Ameli.fr.

Ook voor hulpmiddelen, zoals bijvoorbeeld hoortoestellen en brillen waren in het verleden bijzonder lage basisvergoedingen vastgesteld, waardoor je als patiënt heel veel moest bijbetalen. Per 1 januari 2020 zijn nieuwe vergoedingen voor brillen en mondprotheses ingegaan, waardoor je daarvoor (althans voor bepaalde goede modellen) niets meer hoeft bij te betalen, wanneer je tenminste naast je basisverzekering ook een aanvullende verzekering hebt. In 2021 volgen de hoortoestellen. Je moet wel kenbaar maken dat je in het kader van deze nieuwe regeling een bril, mondprothese of hoortoestel wilt aanschaffen!

Voor al die niet-vergoede ziektekosten kun je een aanvullende verzekering afsluiten. Die wordt in Frankrijk aangeduid met "complémentaire", hoewel vaker het woord "mutuelle" wordt gebruikt. Ook als verdragsgerechtigde (een Nederlander of Belg die AOW en/of pensioen of een uitkering uit Nederland of België ontvangt) kom je, wanneer je aan de voorwaarden voldoet, in aanmerking voor de CSS. Zie Droit-Finances.com. Ook als verdragsgerechtigde (een Nederlander of Belg die AOW en/of pensioen of een uitkering uit Nederland of België ontvangt) kom je, wanneer je aan de voorwaarden voldoet, in aanmerking voor de CSS.

Ook deze aanvullende verzekeringen zijn anders geregeld dan in Nederland. De premie wordt bepaald naar leeftijd en zij werken met percentages (behalve de CSS). Je kunt je bijvoorbeeld voor 100% verzekeren, voor 200% of voor 300%. Dan vult de mutuelle de 70% vergoeding van de basisverzekering aan tot respectievelijk deze percentages. Wanneer een specialist bijvoorbeeld 2,5 keer de vastgestelde basisvergoeding vraagt, krijg je met een 300%-verzekering alles vergoed, maar met een 100%-verzekering slechts het vastgestelde basisbedrag. Een voordeel van de meeste mutuelles à 300% is ook dat je in een ziekenhuis recht hebt op een eenpersoonskamer (voorzover beschikbaar).

Bij sommige mutuelles kun je ook bij lagere verzekerings-percentages tegen bijbetaling kiezen voor het recht op een eenpersoonskamer. Daarnaast bieden mutuelles vaak een verzekering aan die alleen geldt voor ziekenhuisopname. De premie daarvoor is uiteraard lager.

Maar... mutuelles (behalve de CSS) rekenen in Frankrijk premie naar leeftijd. Voor 65-plussers zijn deze premies niet mis. En wanneer de CPAM een bepaald medicijn of een behandeling niet vergoedt, vergoedt ook de mutuelle niets.

Je kunt je als verdragsgerechtigde ook in Nederland laten behandelen. Met de EHIC-kaart (aan te vragen bij o.a. het CAK) heb je recht op de voorzieningen van de NL basisverzekering. Maar eventuele bijkomende kosten moet je zelf betalen, want de franse basisverzekering vergoedt geen ziektekosten in het buitenland en de mutuelle dus ook niet.

Extra aandacht verdient de CMUNF (Club van Medische Uitvoerders voor Nederlanders in Frankrijk). Deze vereniging is opgericht door verzekeringskantoor Butet en De Jong (met enkele NL-sprekende medewerkers), met als doel om lagere premies te kunnen bedingen bij mutuelles. Bovendien geeft de CMUNF voorlichting over medische zorg aan Nederlanders die in Frankrijk wonen. Ook aan April-international.com (Frans, Duits en Engels), waar de CMUNF haar ziektekostenverzekering heeft ondergebracht, zijn diverse NL-sprekende medewerkers verbonden.

Deze gids biedt ook veel informatie voor NL verdragsgerechtigden, evenals de FANF-website. De gids is inmiddels wel verouderd, ZIN is bijvoorbeeld CAK geworden, maar hij biedt nog steeds veel nuttige informatie.

(De CPAM gaat over de basisverzekering voor burgers in het algemeen. Voor agrariërs is dat de MSA (Mutualité Sociale Agricole). Voor mensen zonder (voormalig) arbeidsinkomen (werk, pensioen) bestaat de CMU (Couverture Maladie Universelle). Daarvoor kun je eventueel in aanmerking komen wanneer je minimaal drie maanden legaal in Frankrijk verblijft, bij immigratie een ziektekostenverzekering hebt en kunt aantonen dat je voldoende middelen van bestaan hebt om geen beroep te hoeven doen op de franse openbare kas. 

Er bestaat ook een engelstalige hulplijn van de CPAM. Het telefoonnummer is 3646 of 08 11 36 36 46. Bereikbaar op werkdagen van 8.30 tot 17.30 uur.