De klokken van de kerk hebben geluid...

Ik woon sinds een paar jaar midden in een dorp met 140 inwoners. De kerk en het kerkhof zijn mijn overburen, aan twee andere zijdes gelukkig landerijen en soms wild dat passeert.

Op oudejaarsdag heeft een zeer aardige bewoner de apéro vóór het middagmaal niet overleefd. Hij viel voorover op tafel, stootte zijn glas om en... overleden.

Ruim een uur later luidden vóór de eerste keer dat ik hier woon de klokken van het oude Romaanse kerkje. Ik had de twee klokken nog nooit gehoord en was in eerste instantie blij verrast. Dacht aan een oudjaarsritueel, dat ik niet eerder had meegemaakt.

Mijn buurman meldde dat voor Yves, zeer actief voor het dorp, de oude gewoontes van stal werden gehaald. Een mis (dus met priester) in de kerk en natuurlijk graf bij de kerk. 

De klokken luiden verschillend bij een overlijden: 

Vrouw: men luidt tweemaal per klok, beginnend met de kleinste en dat drie keer.

Man: men luidt driemaal per klok, beginnend met de grootste, ook drie keer.

Dat vervolgens iedere dag tot de begrafenis.

Tijdens de processie van de kist naar het graf luidt de grote klok met grote tussenpozen. Ikzelf vind dat een zeer droevig moment.

In het dorp waar ik voorheen woonde, werden de klokken geluid door de dame, die vrijwel naast de kerk woont. Ook bij onweer trok zij aan het touw om de bliksem af te leiden, volgens mij best gevaarlijk. En dagelijks min of meer om 12 uur het Angelus, vooral om iedereen te manen aan tafel te gaan.

Op haar tachtigste verjaardag kreeg ze als dank voor tientallen jaren klokken luiden een luie stoel. En bovendien werd haar werk vervangen door electro-mechaniek. Met een simpele druk op de knop luiden de klokken op de gewenste snelheid en bovendien is 12 uur nu op de seconde af de start voor een paar minuten luiden. 4x3 kort en daarna voluit.

Luiden bij andere lezers de klokken ook nog bij overlijden van een dorpsgenoot?

  • Hans van den Bos

    Dit doet mij denken aan de oude Limburgse klassieker "Daarboven in de toren". Nee, hier luidt men de klokken niet bij het overlijden van een dorpsgenoot. Het oude romaanse kerkje ligt er verlaten bij. Missen zijn er nauwelijks. Een enkele keer een begrafenis. Wij hebben ook geen last van de klokken omdat we twee kilometer van de kerk af wonen. En klokken kunnen overlast geven. In mijn tijd was onze HBS in Dongen in een oud gebouw naast de koepelkerk (rijksmonument gebouwd door Kuipers) gelegen. Als de klokken luidden kon je de les wel vergeten. En als er een begrafenis was duurde dat best een poosje. De hele tocht naar het kerkhof werd er geluid. Deze oude Roomse traditie is gelukkig een beetje weggeëbd. Er zijn mensen die van carillonmuziek houden. Ik vind het verschrikkelijk. 

  • El Burro Català

    Wat een leuk berichtje Peter Jan. In antwoord op je vraag: ja, in ons dorpje (Frans- Catalonië) wordt bij overlijden van prominente dorpsbewoners ook de klok geluid. De klok is anders dan de klok die gewoonlijk luidt. In ons dorp gaat het om de grootste en de zwaarste klok van het kerkje. Met een hele lage toon, alsof het een diepe bas betreft. Boem Boem, met lange tussenpoze, tot ca 5 seconden. Het stemt erg droevig. Maar het is ook heel mooi, het ontroert.

  • Ingrid de Eerste

    Peter-Jan, gelukkig weer thuis.
  • loes Heil

    :" rijksmonument gebouwd door Kuipers" .  Bedoelt u misschien niet Cuypers ?  (CS + Rijksmuseum Amsterdam & vele RK kerken)

  • loes Heil

  • loes Heil

    Autun kathedraal Saint-Lazare kapiteel muziekles  Verplaatst door Viollet- le- Duc naar de door hem ontworpen kapittelzaal tegen de St. Lazare. Was sept. in Autun maar helaas de zaal was gesloten wegens restauratie. Om het bouwsel stond wel een verroeste steiger dus zal wel weer decennia duren voor men deze prachtige kapitelen kan zien.
    Autun ten zuidwesten van Dijon werd al in 15 v. Chr. door Augustus gesticht. Enz. zie vorige foto's. De mooiste schat van deze kathedraal Saint-Lazare zijn de kapitelen, die waarschijnlijk ook gemaakt zijn door dezelfde kunstenaar(s) als in de Magdalenakerk in Vezelay. Gislebertus dus, over wie niets bekend is.  Hier een soort muziekles, voorgesteld door 8 klokjes. Dat is dan wel Gregoriaans, met hier de 4e toonaard. Kruis en moll werden niet toegepast. Dan blijven nog 8 toonaarden(soorten). Beginnend met d,e,f of g. De eerste en tweede met d, derde en vierde met e, 5e en 6e met f en 7e en 8ste met g.
  • Jeannette

    Cuypers, Joseph en Pierre https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Laurentiuskerk_(Dongen)

  • Guy

    Niets af te willen doen aan een leuk authentiek verhaal van jou Peter-Jan, maar ik mis toch weer een kritische noot hierbij, want waarom :

    " Vrouw: men luidt tweemaal per klok, beginnend met de kleinste en dat drie keer."

      "Man: men luidt driemaal per klok, beginnend met de grootste, ook drie keer."

    Leg mij eens uit, eeuwige katholieke kerk, waarom een vrouw kennelijk weer iets minder belangrijk is dan een man???  Verklaar u, niet weer in "godsnaam'" maar gewoon in menselijke naam, nader s.v.p.

  • Van Hees, marie Anne

    Bij ons in het dorp in de Noordelijke Meuse luidt men ook de klokken bij een overlijden. Vorig jaar overleed er een bewoner van een tweede huis en ook voor hem werd er geluid. Ik heb het luiden opgenomen met mijn telefoon en naar de familie in Nord, Pas de Calais gestuurd. Het was heel ontroerend. Het doet wat.

  • Peter Jan

    Je vraagt me een oud gebruik uit te leggen Guy. En helaas denk ik dat tot voor kort de vrouw minder belangrijk werd geacht dan de man. Dat is al eeuwenlang zo en sommige zaken zijn zelfs vandaag de dag niet opgelost, waarbij ik bijvoorbeeld denk aan het grote verschil in inkomen tussen beiden. Het kiesrecht voor vrouwen werd pas in 1944 verleend hier in Frankrijk en het recht om een bankrekening te openen zonder toestemming van de echtgenoot al in 1964...  Ik ben bang dat je mij teveel eer toedicht als ik de gewoontes van de RK kerk kan verklaren, laat staan beargumenteren.

    En jawel Ingrid, ik ben na een lang verblijf in ziekenhuis en revalidatiecentrum in Lyon weer terug in de Gers. En mijn opnieuw en voor de zoveelste keer gerepareerde knie en been geven hoop op betere tijden. 

  • loes Heil

    Uit de verhalen blijkt dat het luiden van " le bourdon" ( de zwaarste van de meestal 4 klokken / oorsprong carillon ) voor "le glas" ( luiden van de doodsklok) per streek sterk verschilt. In de Aveyron luidt de bourdon evenveel slagen als het aantal jaren iemand geleefd heeft. Omdat de mensen daar vaak meer dan 100 jaar worden lijkt het soms of er aan het atavistisch gebeier nimmer een einde komt.

    carillon (Etymologisch Woordenboek)
    Nnl. carillon, kariljon 'klokkenspel' [1824; Weiland].
    Ontleend aan Frans carillon 'klokkenspel, het spel der klokken' [1345; Rey], eerder al quarillon [voor 1240; Rey], variant met een ander achtervoegsel van quaregnon [1190; Rey] < vulgair Latijn *quadriniō, een jongere vorming (naar analogie van vele woorden met quadri-) op basis van Laatlatijn quaterniō 'groep van vier; in vieren gevouwen stuk perkament' (zie ook katerncarré), hier meer bepaald 'groep van vier klokken'. Dit woord gaat terug op Latijn quaternī 'telkens vier', een afleiding van quattuor 'vier' (verwant met vier).
    Een vergelijkbare vorm is vulgair Latijn *triniō 'groep van drie dingen', waaruit Oudprovençaals trinho(n) 'klokkenspel'.
    Literatuur: A. Greimas (1979) Dictionnaire de l'ancien français, Paris
    Fries: kariljon

  • Hans van den Bos

    @ Loes
    Ik weet niet of het uit Frankrijk afkomstig is, maar ook in de Nederlandse zeevaart gebruikte men het woord "glas". Voor elke wacht (4 uur) sloeg men "glazen" op de scheepsklok.
  • Hans van den Bos

    @Alexander
    Ik weet het Alex. Ik heb vijf jaar als stuurman GHV gevaren en dertig jaar als marine officier. Het glas werd gelijkgezet met de zon'smeridiaansdoorgang om 12 uur plaatselijke ware tijd. Tegelijkertijd met het middagbestek.
  • J(o)an

    @Guy De Reformatie had ook een groot effect op vrouwen. Het was/is niet alleen de "eeuwige Katholieke kerk" die de degradatie van vrouwen tot de rol van 'de tweede sekse' bewerkstelligde. Luther en Calvijn konden er ook wat van!

    Cultuurhistorica Jamina Ramirez heeft vorig jaar een boek uitgebracht waarin ze de vergeten geschiedenis van vrouwen in de Middeleeuwen bericht. Het heet 'Femina'. 

    Ik heb het voor Kerst gekregen van mijn 89-jarige vader, die zich ook nog steeds kan blijven verbazen over de de vaak ondergeschikte rol van vrouwen in kerk en samenleving........

  • Jeroen B 62

    In "mijn" dorp wordt de klok geluid als er een notabele is overleden. Er wonen enige adellijke lieden in het dorp en na het overlijden van een adellijk persoon wordt gedurende drie dagen tussen 17.30u en 18.30u de klok geluid. Tot aan de dag van de begrafenis. Een stevige klus die door drie mannen wordt uitgevoerd. 

    Wel een mooi zicht. Het klokkentouw wordt via de ingang helemaal naar buiten getrokken tijdens het luiden. Voor de meer eenvoudige stervelingen heb ik nog nimmer de klok horen luiden. 

    Jeroen B 62

  • Peter Jan

    Wat leuk om terug te lezen dat elders ook nog oude gebruiken over zijn gebleven.

    Ikzelf heb, toen ik er net woonde iets te snel voorgesteld om de klok om 12 uur even te laten luiden. Als de klokkenstoel in orde is, dan is het een overzienbare investering. Over mijn idee is even gesproken, maar het schooltje neemt bijna alle tijd van de gemeenteraad. 

    De werklui bij mij kwamen net van een grote klus, vlak naast een kathedraal. En jawel om 12 uur ging het er dan op los. Het goede moment om te stoppen en te gaan eten. Zij misten de klokken. Helaas moest de telefoon de eeuwenoude taak van de klok overnemen. 

    De  klokken van Notre Dame de Paris zijn werkelijk een lust voor het oog. En de klokkentorens zijn gelukkig niet verloren gegaan.

  • Guy

    Dank Alexander, Peter-Jan, en J(o)an voor jullie chique en respectvolle reactie en aanvulling op mijn (nog) ingetogen boosheid.