75 jaar kachelgeschiedenis

Wie ouder wordt kan veel verhalen. Omdat er hier veel gesproken en gevraagd wordt over de div. verwarmingsmogelijkheden, wil ik graag met jullie mijn 75 jaar ervaringen delen (1946-2021). Voorop staat - ieder zijn meug. De één zweert bij stralingswarmte, de ander bij warme lucht. Je hebt vervente vuurtjesstokers en mensen, die liever op knopjes drukken. Maar altijd geldt - een verwarmingssysteem moet passen bij klimaat en het huis/ruimte waar hij zijn diensten moet leveren. Comfort is iets heel subjectiefs. Milieuvriendelijkheid hangt niet alleen af van wat er uit de schoorsteen komt. Infrastructuur (fabricatie kachel, aanleg buizensystemen, onderhoud, winning van brandstof etc) horen ook in die berekening. Helaas gebeurt dit zelden. Ik zal rubriceren naar verschillende soorten verwarming en voor iedere rubriek van neg. naar positief. Ook de situatie waarin de verwarming was/is geplaatst.

CV: 1. Stadsverwarming - ramp der rampen! Supergeisoleerd appt.40m2, Amsterdam. Dag/nacht temp niet te regelen. Altijd constant ca 22c, Geen merkbare warmtebron. Kostbaar. Geen keuze leverancier - Je bent aan de haaien overgeleverd. 2. hetelucht verwarming. Zeer goed geïsoleerde woonboerderij Drenthe. Verwarmde goed alle ruimtes, behalve die achter gesloten deuren. Kleding, serviesgoed ed. in kasten altijd steenkoud. Stof en lawaaiig. Kosten?? We hebben hem nooit veel gebruikt. Hadden goed alternatief. 3.Gewone cv op gas - wat we gewend zijn. Weinig op tegen. Voordeel een warme radiator. Bij koude thuiskomst warmtebron om even tegenaan te zitten.

Losse kachel, niet verplaatsbaar, verbonden aan infrastructuur. 1. Ouderwetse kolenkachel. Groot huis van 1914, Den Haag. Heerlijk warm in de woonkamer, Verder alles koud. Heel veel stof en vuil - kolenscheppen, sjouwen en vullen, dagelijks oprakelen. Heel gezellig en vertrouwd voor ons als kleine kinderen. Moeder dacht daar anders over. 2. Gaskachel, goede warmte bron ter plaatse, gesuis, oppassen met voldoende frisse lucht. 3. Bullerjan - houtkachel, die vnl hete lucht produceert. Stenen huis in de Hérault. Groot vermogen. Alleen efficiënt bij groot vuur. Ruimte boven de kachel eerder warm dan de ruimte die hij moest verwarmen, maar na enige uren stoken wel merkbaar in hele huis. Direct merkbaar als vuur minder werd, warme lucht verdwijnt snel. Massa van het huis werd nooit opgewarmd.4. Zgn speicherkachel, electra met massieve kern, 's nachts opwarmen, overdag uitstralen. 19de eeuws huis Zuid Engeland. Eenvoudige veilige kachel. Wel goed op het weerbericht letten. 5. gietijzeren houtkachel (Jotul), blokhut centraal Noorwegen. In no time heerlijke stralingswarmte - eerst heel lokaal, daarna wordt de kring steeds groter. Prima kookmogelijkheid door de goed afgedraaide kookplaat boven op. Efficiente verbranding. Warmt de massa van het gebouwde goed op, daardoor wordt warmte ook 's nachts vastgehouden. Dus geen ijskoud huis in de ochtend, ook als je de kachel 'snachts niet laat doorsudderen. 6. Refurbished AGA uit 1945(!) omgebouwd op aardgas. Grote woonark Friese wateren. Heerlijk zachte stralingswarmte, meer dan voortreffelijke kookmogelijkheden. Hield het schip in de zomer goed droog. 7. Voor mij de RollsRoyce van de (hout)kachels - 2 grote spekstenen tegelkachels in goed geïsoleerde woonboerderij in Drenthe. Een kachel van 1000kg in de woonkamer/keuken. Een oven van 5000 kg in de grote, hoge deel. Mijn knuffelkachels, eigenhandig gebouwd. 1x stoken per 24 uur. 10m3 hout voor de hele boerderij in een winter. Zachte stralingswarmte, maar ook kachelwand om tegen aan te kruipen. Verrukkelijk langzaam gestoofde gerechten uit de oven, nadat het vuur was gedoofd. Helaas  niet geschikt voor het Zuidfranse klimaat.

Losse kachels, verplaatsbaar. 1. Pelgrim- en Zibrokamin oliekachels. Studentenkamers en caravan. Snel warmte, stank, heel veel vocht. 2. oliegevulde elektrische radiator. Bijverwarming div. huizen aan het begin en einde van stookseizoen. Hoofdverwarming in de keuken van mijn huis in Frankrijk deze winter. Fijne warmte, niet te heet laten worden (stofverbranding), makkelijk als bijverwarming.

Vanuit deze ervaringen en de (on)mogelijkheden van mijn Franse huis heb ik uiteindelijk gekozen voor grote Jotul (F118) met kookplaat als hoofdverwarming en back-up als de stroom uitvalt. Vaste elektrische kachels als bijverwarming en backup voor mindere dagen. Warmtepomp etc niet mijn ding. Iedereen zijn mening, iedereen zijn keuze. Hoor(lees) graag.

  • Jako

    Je ervaring met hete lucht doet vermoeden dat er iets niet klopte in het ontwerp. Uiteraard mag het niets uitmaken of de deur van een ruimte open is of dicht. De deur moet lucht doorlaten. Ik deel die ervaring dan ook niet. Ten aanzien van een warmtepomp is uiteraard het grote voordeel dat er al snel 4 keer zo veel warmte ( of koude) uitkomt dan er aan energie wordt verbruikt. Een aanzienlijk voordeel. Dat je dan naast verwarmen ook kunt koelen is ook een bijkomend voordeel.

  • Overleden

    Susan

    Ja Map velen op deze site houden van de warmtepomp. In mijn tijd nog niet uitgevonden dus  houd  ik het bij goede radiatoren en houtkachel , die kan je hier niet missen want zo nu en dan valt de electra uit en niet alleen in de zomer met onweer.

    Maar ik heb dan ook geen verdieping dat heb ik met de bouw al zo geregeld. 

  • El Burro Català

    Wat een prachtig verhaal @map de maar. Doorwrocht. En zo leuk want ook voorzien van ervaringen uit eigen, zelfs vroeger, jeugdig leven.

    Ik begrijp uw keuze. Voor uw situatie voor de hand liggend, zo lijkt. Ik ken de Jotul- kachels niet. Maar heb inmiddels wel 'gegooled'. Mooi spul!

    Uw schrijven bevestigt onze keuze voor een gietijzeren houtfornuis destijds. Een fornuis dat voldoende warmte geeft in de gehele woning. In Mediterraan Frankrijk, laat dat gezegd zijn. Hoop werk want op hout. En misschien niet super milieuvriendelijk maar toch, zeker welmenend duurzaam. Vooral ook omdat het fornuis dateert uit 1956. Gietijzer en dus niet stuk te krijgen. Groot voordeel, zoals u meldt is de aanwezigheid van warmte en kookgelegenheid bij het uitvallen van de stroom. NB: dat gebeurt nog wel eens...

    Veel plezier met de grote Jotul!

  • Ingrid de Eerste

    Goede keus. Bij ons in het zuidwesten laten we hem 's nachts doorsudderen als de temperaturen rondom het vriespunt zijn. Hele nacht overal warm. Zelfs teveel!

  • Sequoia

    Je hebt aardig wat kachels gehad Map.. Aangezien ik hier vaak lees dat een houtkachel bij het ouder worden wel heel veel zwaar werk meebrengt, mijn tip. Kijk eens naar een rocketstove. Deze kun je of zelf bouwen, met eventueel vloer of muurverwarming, ze zijn extreem snel op warmte hebben en zeer hoog rendement én ze worden niet gestookt met blokken hout maar met snoei of sprokkelhout.

    Wat voorbeelden en uitleg van zelfbouw klikkerdeklik of klikkerdeklik of klikkerdeklik

    Een voorbeeld van een kant en klare klikkerdeklik

    Fijne dag.

  • Carolien Brouwer

    Bedankt voor dit uitgebreide verslag.

  • map de maar

    Ingrid, de kachel in de nacht laten doorsudderen is niet zo'n goed idee. Je smeult veel hout weg, zonder dat je er veel profijt van hebt en je riskeert veel roetaaslag in de schoorsteen. Op de Jotul 118 staat de gebruiksaanwijzing voor op de kachel:"Eg grev ned min ild sent om kveld naar dagen er slut. Gud giv min ild alder slokka ut". 's nachts voor het naar bed gaan begraaf ik mijn vuurkooltjes in de as. God geef mij dat mijn vuur nooit uit zal gaan. Als je dit opvolgt zal de kachel in de ochtend vrijwel zeker nog lauwwarm zijn en kan je met wat aanmaakhout of blokjes het vuur weer snel aan de gang krijgen. Dit advies geldt natuurlijk niet alleen voor de Jotul, maar voor alle houtkachels.

  • map de maar

    Michael, ik ga mijn hand niet in het wespennest van rendementscyfers begeven. Deze cijfers van fabrikanten worden behaald in laboratoriumomstandigheden, met vaste norm voor de droogte van het hout, vaste norm voor de trek in de schoorsteen, vaste norm voor het moment in het brandproces en de duur van de meting. Gezond verstand leert je dat dit niets te betekenen heeft voor de praktijk. De zwakste schakel in het hele stookproces is meestal niet de kachel, maar de stoker. Hoe verzorgt hij zijn hout, hoe regelt hij het vuur. Zelf stook ik met een schoorsteenthermometer - lijkt op een vleesthermometer. Je boort een gaatje in de pijp ca. 20 cm boven de uitlaat van de kachel, steekt daar de thermometer in, die met een magneet zich aan de pijp vast zet. Ik stook zelf het liefs op ca. 200C. Dan weet ik dat mijn vuur heet genoeg is en bovenaan de schoorsteen nog ca. 120C. Dit voorkomt roet en condens in de schoorsteen. Ik meng mijn hout, eerst wat meer licht hout, dan langzaam aan meer zwaar hout toevoegen. Dan deurtje dicht en niet meer te veel aan poken en wroeten, tot een nieuwe lading hout nodig is.

  • map de maar

    Sequoia, ik heb veel en langdurig in China gereisd, ook langs de buitengrenzen in zeer koud gebied. Ik ken de kangs - heb zelf ook daar op geslapen - en de warmtemuren tussen de het woonvertrek van het gezin en de kamer van de ouderen of tussen de keuken en de stal. Ik ben zelf gediplomeerd tegelkachelbouwer en ken dus het principe. Helaas in zuidelijke streken niet geschikt. Bovendien zou ik niet weten hoe aan zoveel sprokkelhout te komen. Lijkt me geen werkbesparing. Hoe zuinig een kachel ook - de benodigde hoeveel warmte moet er toch echt eerst in + nog een beetje meer. Hoog rendement betekent niet dat er wonderen worden verricht. In Nederland zijn er in de 80-iger jaren veel experimenten geweest met allerlei soorten tegelkachels - ook veel zelfbouwers. Sommige bedrijven van toen bestaan nog altijd. Zelf heb ik me toen gespecialiseerd in de Finse tegelkachels van speksteen. Zo af en toe kom ik er nog wel eens eentje tegen, die ik met mijn partner heb gebouwd. Ze zijn nog altijd in Nl te krijgen, maar zwaar en kostbaar. Naar mijn mening iedere gram het geld waard.

  • map de maar

    El Burro Català jullie naam doet me vermoeden, dat jullie in de Pyreneeën wonen. Jullie kunnen dus in de winter wel wat warmte gebruiken. De laatste franse eigenares van mijn huis  verwarmde tot haar 86ste het hele huis met een groot houtfornuis in de keuken. Ik ben van plan haar voorbeeld te volgen. Helaas hebben opvolgende eigenaren de schouw en bovenliggende schoorsteen gesloopt, maar de komende maanden laat ik elders in huis een nieuwe degelijke schoorsteen bouwen. Goed houtstoken betekent werk, maar met een goede organisatie is dat wel doenlijk te houden, ook als je al ouder bent. Ik stook geen hout omdat het "goedkoop" is. Ik zoek mijn  houtleverancier nauwkeurig uit. De mannen brengen het en stapelen het voor me op in de cave. Naast de kachel heb ik in huis een grote oude bedstee. Mijn werkster zorgt, dat die houtopslag altijd vol is, wanneer ze vertrekt. Zo heb ik altijd droog en "voorverwarmd" hout bij de hand. Blijft voor  mij het vullen van de kachel - een gezonde beweging. Stil in je stoel zitten is slecht voor een mens.


  • Overleden

    Susan

    Ha ha rust roest nou ik hoop nog eens een fotootje te ontvangen van je kachel en interieur lijkt mij heel leuk.

  • HendrikJan

    Met ouder worden wordt het hout sjouwen steeds lastiger. Ik doe dat als volgt: laat het hout leveren gezaagd en gekloofd en stapel het in de houtopslag in de tuin. Dat stapelen is nog goed te doen. Dan moet het nog richting haard en met een huis sous-sol moet het een heuveltje op. Tot vorig jaar met een normale tuin chariot. Maar een volle lading weegt toch snel 100-120 kilo. Vervolgens een kunststof opslag-box naast de openslaande tuindeur zodat het hout dicht bij de haard ligt. Sinds dit jaar heb ik voor dat naar boven brengen van dat hout een electrische kruiwagen aangeschaft. Kost war maar dan heb je wat. Hoewel, een kapotte rug is duurder...........
  • map de maar

    Michael, als je twee kachels hebt lijkt me het probleem niet zo groot. In de tijd dat het weer vrij constant koud is, stook je de tegelkachel, evt. slechts als basis. Op de 'tussendagen' de gietijzeren kachel. Misschien nog nadenken over welke kachel waar. Maar wat je schetst over het weer bij jullie - dat is precies de reden, dat ik (met een beetje pijn in het hart) besloten heb, geen tegelkachel meer te nemen. De Jotul is zwaar - ca. 130kg - heeft dus ook al wel wat opslag, Verder moet de massa van het huis zorgen voor wat gelijkmatige verwarming. Morso is Deens - ook goed. Kijk naar het gewicht. Voor mij is de keuze voor Jotul ook wel een beetje uit nostalgie naar vervlogen tijden. Zoon en aannemer voeren enige druk op me uit voor het kiezen voor een warmtepomp. Lucht/lucht absoluut niet. Lucht/water????? In het huis kan geen vloerverwarming worden geïnstalleerd. Maakt ook die optie wat minder zinvol. Er zijn heel goede vaste elektrische kachels op de markt. Verschil in investering enorm. Ik denk dus dat moeder eigenwijs en standvastig zal blijven.

  • map de maar

    Hendrikjan, idd de organisatie van de houttoevoer is voor velen het struikelblok. Ik laat het hout ook gezaagd en gekloofd komen en de jongens stapelen het ook voor me. Mijn polsen en duimen hebben hun beste tijd gehad. Bij moet het hout vanuit de cave een trap op. Een elctrische kruiwagen - wat een vondst - helpt bij mij niet. Mijn werkster brengt het naar boven, dat doet ze graag voor mij en ik heb in huis een voldoende houtopslag voor een week stoken. Wat jeugdiger bezoek helpt ook wel eens een handje. Ben nog op zoek naar een schooljongen in het dorp, die wel een zakcentje wil verdienen. Lijkt me ook goed voor mijn frans en natuurlijk heb ik wel vaker een klusje......

  • map de maar

    Michael, bloed kruipt waar het niet gaan kan. Ik heb dus even de kachel van Tichelaar gegoogeld. Verwacht geen wonderen van een kachel van 600kg keramisch materiaal. Voor mij had het rookgassysteem in de kachel ook langer gemogen - rookgassen eerst tot bovenin de kachel, dan naar beneden geleid en afvoer onder in de kachel. Juist bij die neerwaartse beweging wordt veel warmte afgegeven. Maar dan moet er ook voldoende massa zijn om de warmte in op te slaan en bij 600kg. betwijfel ik dit. Voor een beetje ruimte zou je toch minstens 1000kg materiaal moeten hebben. Een lagere oppervlakte temp. vraagt om een groter opp. om voldoende warmte te kunnen leveren. Ik ken jullie huis niet, weet niet hoe groot de te verwarmen ruimte en hoe de mate van isolatie is. Je schrijft een stenen huis met dikke muren op een heuvel, dus waarschijnlijk wel gevoelig voor wind. Lot en Garonne hete zomers,  maar mogelijk ook pittige winters. Dan denk ik dat je aan dit formaat kachel geen plezier gaat beleven. Aan de andere kant  - je hebt een huis met massa. Mits goed aangestraald heeft je huis zelf een grote opslagcapaciteit. Ga dus niet de muren isoleren. Wel zorgen dat de muren droog zijn. Kijk goed naar je dakgoten. Ik zou eerder kiezen voor een zware gietijzeren kachel (of dik plaatstaal met degelijke stenen voering) en het uitgespaarde geld investeren in dubbel glas, zodat nog niet aanwezig is. Sorry, dat ik even dacht, dat jullie twee kachels hadden, mijn  fout. Succes met de beslissing.

  • El Burro Català

    Ha @Map. Catalunya/ Pyrénées Orientales wil niet zeggen dat wij in de hoge bergen wonen! Wij wonen temidden van de kurkeiken en de olijfgaarden.  En kijken uit op de Midd Zee.

  • map de maar

    Ha Michael, Mooi stulpje met fantastisch uitzicht!! Ver overstekende dakranden dus idd geeft regen geen inwatering in de muren. Voor de keuken kan ik je een Jotul 602 van harte aanbevelen. Zal je een leven lang heel veel plezier aan hebben. Maar jij hebt een houtbedrijf? Ken je de Deense Bekkasinenkachels? Speciaal ontworpen voor de Deense meubelmakers, die altijd veel kleine stukjes hout, houtkrullen en zaagsel hadden. Zelf nooit gestookt, maar ken wel zeer milieubewuste vrienden, die alleen maar deze houtkachels willen. Altijd in NL of Belgie kopen (ook Jotul). Frankrijk op dit gebied erg prijzig. Wil je een tegelkachel in de kamer adviseer ik toch echt de 1000 kg kachel. Het 600 kg model is te klein. Zelf denk ik dat in een huis met stenen muren een pittigere stralingskachel beter voldoet. Jotul 118 zou ideaal zijn. Hoeft het deurtje niet ieder uur open. Maar tja.....die heeft maar een piepklein raampje. Moet jij jouw kachelraampje iedere dag schoonmaken, dan duidt dat op een onvolledige verbranding. Toch iets mis met het ontwerp van de kachel of je hout is te vers. Succes!!!

  • Ingrid de Eerste

    Bedankt Map voor de tip. Dus de kooltjes zal ik inbedden in as. Ik ben een notoire kouwkleum en ik wil niet 'smorgens in een woonkamer komen van19 graden. Dat heb je met 43jaar werken in ziekenhuizen. De wisselpomp vind ik geen lekkere warmte dus de kachel MOET altijd aan (arme man van mij). De pomp is meer voor de zomer. Maar het idee als je nog eens ziek word midden in de winter en te beroerd om hout te halen, dan kan de pomp van pas komen.

  • Maria

    Ha, eindelijk weer eens een leuk onderwerp waar iedereen wat aan heeft en geen eindeloze zure reacties oplevert! Warmte en de wijze waarop we die onze huizen binnenhalen is ieder jaar weer een puzzel. In, door c.v. verwarmde huizen denk je er niet bij na. Slechts aan-uit in de slaapkamers.

    Wij stoken een DOVRE Pyramide houtkachel. Zeer afdoende en een sieraad in huis. Hij is volledig in opbouw in drie delen. Het is sjouwen en stapelen. Het hout wordt gebracht op lengte 50 cm en het is onze hoofdverwarming. In de slaapkamers en sanitairruimte een heerlijke vloerverwarming die slechts op 1 staat en iets hoger als het echt vriest in 03.

    Dank aan MAP en misschien wil je ooit jouw levenspad uitgebreid beschrijven. Er zijn een aantal leden die mooie blogs schrijven. Ik denk dat China en misschien andere reizen én jouw Tegelkachelbouw carrière net zoveel interessante verhalen opleveren als je kachelgeschiedenis nu. Ik schat je in op wel 50 mooie blogs ;-)

  • Frans Scheen

    Beste Mevr. De Maar, Er zijn niet veel mensen met zo'n uitgebreide stookervaring als u! Ik herken in u een echt stookmaatje, maar miste ook wel lang de vermelding van de Bekkasinen. Ik stook die al een kwart eeuw, eerst de nr. 3 maar nu in het grote huis de nr.2 in combinatie met een Exhaler ventilator, die de warmte weer naar beneden voert.